‘Verbieden #Blacklivesmatter protest is ongezond voor democratie’

Zowel op straat als op het internet wordt nog hevig gediscussieerd of het wel
zo verstandig is dat er door het hele land protesten worden toegestaan die
onder welke voorwaarden dan ook als broeihaarden voor het coronavirus
kunnen werken. Het is een discussie die veel dieper gaat dan alleen een
enkele samenkomst. Het is een afweging van prioriteiten, van overtuigingen
en rechten. Wat moet immers voorgaan?

De overheid staat hier voor een keuze tussen het waarborgen van twee
grondrechten. Aan de ene kant staat in de Grondwet het sociale grondrecht:
‘De overheid treft maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid.’ Het
is een grondrecht dat weinig zichtbaarder is geweest dan in tijden van
corona. Maandenlang waren de scholen ervoor dicht, hebben we moeten
thuiswerken en wanneer je na een week lang werken een zeer verdiend
biertje wou drinken op het terras, stond je een nare verrassing te wachten bij
je vaste kroeg. Heel Nederland ging op slot en dat allemaal om ons te
beschermen tegen het beest uit Wuhan.

Aan de andere kant hebben we in dezelfde Grondwet de vrijheid van
meningsuiting en het recht van betoging. Nederland is een vrij en
democratisch land en deze vrijheden zijn daarin onmisbaar. Daarnaast is
racisme een groot en actueel probleem en moet verzet daartegen de ruimte
krijgen. Je moet dus kunnen demonstreren.

Betekent dat dan ook dat de burgemeester machteloos staat als hij denkt dat
een demonstratie niet te verantwoorden is in tijden van corona? Nee, een
burgemeester heeft de middelen om een demonstratie niet door te laten
gaan of daarvoor strenge voorwaarden te stellen. Wanneer hij denkt dat een
protest te schadelijk zal zijn voor de volksgezondheid of als hij verwacht dat
het vreselijk uit de hand kan gaan lopen, mag hij een demonstratie
verbieden.

Burgemeesters moeten dus belangen afwegen. Was het een duidelijke zaak?
Had de burgemeester de demonstratie moeten verbieden? Ik denk van niet.
Het ligt misschien voor de hand om bij een gezondheidscrisis als excuus te
gebruiken om alle grotere samenkomsten te verbieden. Om alles wat gezien
kan worden als een inkoppertje voor corona tot een minimum te beperken.
In sommige buitenlanden gebeurt dat. Maar voor een democratie is dat
ongezond.

De aanpak van het coronavirus is geen sprint maar een marathon. Volgens
sommige prognoses zal het misschien wel jaren duren voordat we er volledig
vanaf zijn. Daarom moet je niet de mogelijkheid tot gebruik van
grondrechten uitstellen, maar moet je kijken naar hoe je ze ‘coronaproof’ kan
uitoefenen.

Ook op dat vlak zijn er tragedies en succesverhalen. In onze hoofdstad had
burgemeester Halsema het zeker handiger kunnen doen maar in mijn eigen
Groningen liet Koen Schuiling zien hoe het ook kan. Demonstreren met
ontsmettingsmiddel, mondkapjes en anderhalve meter tussenruimte.
Natuurlijk is het coronagevaar het kleinst als iedereen altijd thuis zit, maar
het is een afweging tussen grondrechten. Ik ben trots dat er nog altijd een
middenweg wordt gevonden waarbij zo goed mogelijk om alle belangen
wordt gedacht. Het kon minder!

6 Juni 2020, Opiniestuk,
Jannes Paas, bestuurslid Politiek en Ledenwerving CDJA Groningen