De Piccardthofplas bevriest niet snel omdat de plas een zoutlaag doorkruist. Daardoor is het de enige plas in Nederland die zowel zoet- als zoutwaterlagen bevat. Ook het ontstaan van de plas is bijzonder.
Halverwege de vorige eeuw was er alleen een klein recreatieplasje dat De Kolk heette. De plas kreeg zijn huidige omvang toen er rond 1958 op deze plek zand gewonnen werd voor de aanleg van de A7. De plas werd daardoor groter en dertig meter diep.
In de jaren zestig werd de plas eigendom van een suikerfabriek die er afval in wilde storten. Toen deze plannen concreet leken te worden kwamen natuurliefhebbers in de jaren negentig in actie en besloot de gemeente Groningen uiteindelijk de vuilstort tegen te houden.
Vanaf dat moment kreeg de plas de status van natuurgebied. Het gebied is nu grotendeels in handen van Natuurmonumenten. Het nabijgelegen Martini Ziekenhuis heeft de aanleg van het gebied rond een vogelkijkplaats ondersteund in de hoop dat deze door patiënten gebruikt zou worden opdat hun genezingsproces bevorderd werd.
De zoete en zoute waterlagen in het water zorgen er voor dat dat de plas niet snel dichtvriest. In de winter is de Piccardthofplas daarom van groot belang voor pleisterende watervogels.
Zwemmen en vissen mag er niet. Af en toe wordt er gedoken met toestemming van Natuurmonumenten. Duikvereniging Hydrofiel Groningen plaatste de afgelopen herfst een bijzonder filmpje over het onderwaterleven in de plas.
