“Kijk eens naar buiten, let op wat de musjes en merels doen … de lente is niet ver weg”

De natuur komt dit jaar trager op gang door de lagere temperaturen waar we mee te maken hebben. Volgens René Oosterhuis van Het Groninger Landschap en Bart Zwiers van Natuurmonumenten heeft dat zijn gevolgen.

“Er gebeurt momenteel ontzettend veel in de natuur”, vertelt landschapsbeheerder René Oosterhuis. “Let er maar eens op. De vogels zijn veel aan het zingen. En soms wordt er ook druk ruzie gemaakt. Het zijn de hormonen die horen bij het voorjaar. Wat dat betreft zou ik iedereen het advies willen geven om eens naar buiten te kijken, om goed op te letten wat er gaande is. De koolmezen, pimpelmezen, spreeuwen. Je ziet ze met strootjes en andere materialen vliegen waar ze nesten mee bouwen.”

Tekst gaat verder onder de foto

De huismus heeft zijn nest vaak onder dakpannen van woningen. Door de sneeuw in dakgoten konden veel huismussen niet meer bij hun nest komen. Foto: I, Myukii, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3616014

Geen bloeiende planten, geen rupsjes, geen voedsel
Toch ontkent Oosterhuis niet dat de natuur later op gang komt in vergelijking met voorgaande jaren. “De zangvogel is ongeveer een week later dan normaal. En het klopt ook wel. Kijk maar eens om je heen. De bomen zijn nog niet groen. En dat de bomen en planten het rustig aan doen is een gevolg van de temperatuur. Daardoor zijn de vogels ook later. En dat is ook maar goed. Als zij nu jonkies zouden krijgen dan is er ontzettend weinig voedsel in de natuur te vinden. Want zolang er geen bloeiende planten zijn, zijn er ook geen rupsjes. Zo zit alles aan elkaar vast.”

“Door de sneeuw kon de huismus niet meer bij het nest komen”
De achterstand die men nu oploopt weet men volgens Oosterhuis straks snel in te lopen. “Het broedproces van diverse vogels kan onderbroken worden. Een vogel legt ongeveer een ei per dag. Als er twee eieren gelegd zijn, en het wordt kouder, dan kan dit proces on hold worden gezet. De eieren die dan gelegd zijn worden op dat moment dan ook niet uitgebroed.” Toch is het niet overal zaligmakend. “De huismus was voor de koude periode in februari al begonnen met broeden. Zij broeden voornamelijk onder dakpannen van woningen. Op een gegeven moment konden ze echter niet meer bij hun nesten komen omdat er allemaal sneeuw in de dakgoten lag. Dit heeft veel slachtoffers gekost.”

“Een hommel was wanhopig op zoek”
Boswachter Bart Zwiers van Natuurmonumenten is het met Oosterhuis eens. “Het zijn de grillen van de natuur. Op dit moment is het inderdaad veel minder groen dan in dezelfde periode vorig jaar. Je ziet nu de meidoorn wat komen. Daar hangt een mooie groene waas over heen. Maar de rest nog niet. April doet wat hij wil, maar als je als kuiken nu geboren wordt, dan wordt het leven er niet simpeler op. Vogels leggen eieren op daglengte. Maar doordat bloemen en planten nog niet in bloei staan, is er minder bloemvorming, vindt er geen bestuiving plaats en is er geen nectar. Ik heb onlangs een hommel wanhopig zien zoeken naar wat voeding. Het is er nog niet.”

Tekst gaat verder onder de foto

De Tjiftjaf is een vogel die in de winter in Afrika verblijft. In deze periode komt hij terug naar ons land. Foto: Foto: Hans Hillewaert, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5050937

“Overwinteraars hebben bord pasta nodig”
Volgens Zwiers is de situatie precair. “De natuur heeft het al niet te best, dat is duidelijk. Wat je nu ziet gebeuren is dat veel vogels die overwinterd hebben in Afrika terugkomen naar onze gebieden. Vergelijk het een beetje met de Amstel Gold Race. Het is een ontzettend grote krachtsinspanning om van Afrika hier te vliegen. Wielrenners hebben geen grammetje vet en zij moeten in de avond een bord pasta hebben om te herstellen. De vogels hebben dat ook nodig. Alleen dat bord pasta vinden ze op dit moment niet: insecten zijn er namelijk nog niet. Onlangs trof ik in mijn gebied drie dode buizerds aan. We dachten, hoe kan dat nou? We hebben ze naar Wageningen gestuurd om ze te onderzoeken. Daaruit bleek dat ze verhongerd zijn. Dood zijn gegaan omdat er geen eten is. Heel triest.”

“Kijk naar buiten”
Ondanks dat de lente zijn grillen kent, is het de favoriete periode van Oosterhuis. “Ja, het voorjaar vind ik prachtig. Zoals Bart al zegt, overwinteraars zie je nu terugkomen. Iedere week zie ik nu wel een soort waarvan ik denk, ah die zijn er ook weer. En wat ik al vertelde, het zingen, het broeden en soms het idee hebben dat de musjes in je tuin een wereldoorlog aan het uitvechten zijn. Dat is prachtig. Ik zou iedereen willen adviseren om deze dagen wat vaker naar buiten te kijken. Wat doen ze, wat gebeurt er, waar gaan ze naar toe. Prachtig.”