Inspectie: belangenverstrengeling bij zorginstelling Martinizorg

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd oordeelt hard over de bedrijfsvoering bij de Groningse zorgaanbieder Martinizorg. Het bedrijf neemt diensten af van andere bedrijven die nauw verbonden zijn met Martinizorg, maar de controle daarop schiet volgens de Inspectie ernstig tekort.

Door Chris Bakker

De manier waarop Martinizorg en de zusterbedrijven worden gerund, leidt ertoe dat in drie jaar tijd 1,35 miljoen euro winst wordt uitgekeerd. Dit blijkt uit vervolgonderzoek door OOG Tv. Zorginstelling Martinizorg heeft in de gemeente Groningen vestigingen in Hoogkerk en de Oosterparkwijk.

Randvoorwaarde goede en veilige zorg in gevaar

Volgens de Inspectie was de zorg bij Martinizorg op zo’n manier georganiseerd, dat dit risico’s had voor het verlenen van goede en veilige zorg. De zorginstelling had bestuurlijke en financiële randvoorwaarden niet op orde, terwijl die noodzakelijk zijn om goede en veilige zorg te garanderen.

Omdat dit bij Martinizorg niet goed is georganiseerd, kan de inspectie niet beoordelen of de eigen toezichthouder van Martinizorg heeft kunnen controleren of de zaken met bedrijven van het moederbedrijf van Martinizorg wel volgens de regels zijn gegaan.

In de conclusie schrijft de inspectie dat bij Martinizorg tijdens het onderzoek meer bewustzijn is ontstaan over de rol die de eigen toezichthouder moet spelen bij het bedrijf. De inspectie heeft daarom vertrouwen in de manier waarop Martinizorg nu stuurt op de kwaliteit en veiligheid van zorg.

Onderling zaken doen

Martinizorg doet zaken met andere bedrijven, die vallen onder hetzelfde moederbedrijf De Zorgzaak. De inspectie zegt dat de zaken tussen Martinizorg en haar zusterbedrijven niet op een goede manier zijn georganiseerd en niet goed te controleren zijn. Ook vindt de Inspectie dat het toezicht op deze bedrijven onvoldoende was.

De bedrijven die onder moederbedrijf De Zorgzaak vallen, dienen in 2017, 2018 en 2019 rekeningen in voor verschillende diensten. Het gaat bijvoorbeeld om directiekosten, het leveren van zorg en andere diensten zoals ICT.

Martinizorg is door de overheid erkend als zorginstelling. Bij deze erkenning horen spelregels. Als zorgbedrijven die onder hetzelfde moederbedrijf vallen zaken met elkaar doen, zijn er extra regels om te voorkomen dat zorggeld weglekt. Wanneer zorgbedrijven van dezelfde eigenaar onderling zaken met elkaar doen, zijn er aanvullende spelregels om te voorkomen dat zorggeld weglekt. De bedrijven moeten controleren of de prijzen die de leveranciers vragen niet te hoog zijn, vergeleken met andere bedrijven die dezelfde diensten kunnen leveren. Ook moet het bedrijf zorgen dat het toezicht op deze uitgaven in orde is.

In oktober 2020 heeft de Inspectie gesprekken gevoerd met bestuurders van Martinizorg en andere bedrijven die onder moederbedrijf De Zorgzaak vallen. Volgens de inspectie hebben de bestuurders niets gezegd over of de prijzen wel vergelijkbaar zijn met de prijzen die andere aanbieders van buiten zouden rekenen. Ook is het de inspectie niet duidelijk geworden met welke andere bedrijven die onder moederbedrijf De Zorgzaak vallen zaken zijn gedaan en voor welke bedragen rekeningen zijn ingediend.

De conclusie van de Inspectie is daarom dat de zaken tussen Martinizorg en andere bedrijven die onder moederbedrijf De Zorgzaak vallen niet op een goede manier zijn georganiseerd en niet goed te controleren zijn. Ook vindt de inspectie dat het toezicht op deze zaken tussen de bedrijven onvoldoende was.

Belangenverstrengeling

De Inspectie zegt dat de eigen toezichthouder van Martinizorg niet goed heeft gecontroleerd of de directie mensen van buiten de kans heeft gegeven om iets te zeggen over besluiten die de directie neemt. Ook heeft de toezichthouder niet gecontroleerd of de directie de belangen wel zorgvuldig heeft afgewogen.

Dit vormt wel de kern van wat een eigen toezichthouder van een zorgbedrijf hoort te doen. Erkende zorginstellingen zijn verplicht om elke vorm of schijn van belangenverstrengeling te voorkomen. Dit betekent dat er kritisch gekeken moet worden of Martinizorg geen rekeningen indient bij andere bedrijven binnen De Zorgzaak, waarbij er tegengestelde belangen kunnen zijn. Het bestuur van het bedrijf en de toezichthouder zijn hier beide verantwoordelijk voor.

De tegengestelde belangen zitten erin dat Martinizorg de kosten zo laag mogelijk wil houden, terwijl aan de andere kant de leverancier van de diensten natuurlijk ook iets wil verdienen op wat er geleverd wordt. Als bij beide bedrijven dezelfde mensen in de directie zitten, is er sprake van tegengestelde belangen.

De directie van Martinizorg moet buitenstaanders ook een kans geven om diensten te leveren aan Martinizorg. Om dat zorgvuldig te doen moet de directie deze buitenstaanders een kans geven om iets te zeggen over besluiten die de directie neemt. Daarna moet het bestuur de belangen van iedereen op een zorgvuldige manier afwegen.

Sinds 1 januari 2021 bestaat de eigen toezichthouder van Martinizorg helemaal niet meer. Dit wordt nu gedaan door de eigen toezichthouder van De Zorgzaak. De Inspectie is hier kritisch op. Volgens de Inspectie kan het zo zijn dat de toezichthouder op het niveau van moederbedrijf De Zorgzaak een andere afweging maakt dan als er een toezichthouder is op het niveau van Martinizorg. Daarom vindt de Inspectie dat Martinizorg weer een eigen toezichthouder moet krijgen.

Uitkering van dividend

De bedrijfsvoering legt de eigenaar van Martinizorg geen windeieren. In 2017 keert Martinizorg 67.000 euro winst uit aan moederbedrijf De Zorgzaak Holding. Een jaar later gaat het om een bedrag van 300.000 euro, valt op te maken uit het rapport van de Inspectie.

De Inspectie heeft in het onderzoek alleen gekeken naar de winstuitkering van Martinizorg, maar heeft de jaarrekeningen van het moederbedrijf De Zorgzaak niet bestudeerd. OOG Tv heeft deze jaarrekeningen wel bestudeerd, omdat deze een completer beeld geven over de winsten die zijn geboekt door de zusterbedrijven van Martinizorg.

Uit de jaarrekeningen blijkt dat moederbedrijf De Zorgzaak over de jaren 2017, 2018 en 2019 het totaalbedrag van 1,35 miljoen euro winst heeft uitgekeerd. Deze winst wordt uitgekeerd aan het bedrijf Zova. Dit bedrijf is volledig in eigendom van Ruud Slot. Slot zit ook in het bestuur van De Zorgzaak en andere zusterbedrijven.

In een reactie zegt Ruud Slot: “Het dividend is niet naar mij als privépersoon gegaan. De winst wordt uitsluitend gebruikt om nieuwe vormen van zorg te ontwikkelen en door te gaan met zorg waar verlies op wordt gemaakt. Ik heb een gezondheidscentrum opgericht en ben bezig om een vitaliteitsoord op te richten op Frederiksoord.”

Reactie Martinizorg

Martinizorg reageert: Het onderzoek van de inspectie gaat over de periode van 2017 tot en met 2019. Het bestuur van De Zorgzaak onderkent dat in die onderzochte periode de bestuurlijke en financiële randvoorwaarden voor het leveren van goede en veilige zorg bij Martinizorg onvoldoende waren gewaarborgd.

Dit vormde aanleiding voor De Zorgzaak om met ondersteuning van een nieuwe Raad van Commissarissen per 1 januari 2021 stevig in te grijpen in de organisatie van Martinizorg. De conclusies en aanbevelingen van de Inspectie nemen we over. Tijdens het onderzoek heeft de Inspectie niets aangetroffen waardoor ze dachten dat er maatregelen opgelegd moesten worden.

We zijn nu bezig om de organisatie anders in elkaar te schuiven, waardoor het ook transparanter wordt. De directeur is vervangen door een interim-manager, die zal aanblijven totdat de transitie is afgerond. We zijn nu met een notaris bezig omdat er nieuwe wetgeving aankomt, waardoor we aan nieuwe criteria moeten voldoen. Dat nemen we ook mee, zodat het uiteindelijk beter uitlegbaar is wat we doen. Dat zijn aanbevelingen die nemen we allemaal mee en zijn we mee bezig.