Het saxofoonkwartet dat zelfs invaliden aan het dansen krijgt

Musici met lege agenda’s, die hebben we de afgelopen periode in overvloed gezien. Het Alto Kwartet kan er niet over meepraten. Sinds corona traden de saxofonisten 150 keer op, veelal buiten bij verpleeghuizen, voor een publiek in rolstoelen. Soms koud, soms winderig, maar volgens hen altijd bijzonder. ‘Het geeft zo’n kick, geweldig.’

Inmiddels zijn ook Washington D.C. en New York geen onbekend terrein meer voor de groep. Zondag spelen ze dichter bij huis, in het dorpshuis in Glimmen. We spraken het muzikale viertal over hun muziek en hun succes.

Hoe het begon

Het is april 2017. Aan de Kleine Kromme Elleboog, waar vijf jaar lang de jazz floreerde, sluit een café. ‘Ik werd 65,’ vertelt oud-kastelein Hugo Beukema. Tijd om te stoppen, maar er blijkt niemand die Café Alto – zijn kindje – wil adopteren.

En dus moet er een waardig afscheid komen. Beukema is in die tijd ‘nog niet zo goed’ met de saxofoon, maar zet op de allerlaatste avond in zijn café toch het mondstuk aan de lippen. Niet alleen overigens, maar samen met drie bekende cafégasten. Het bevalt goed, het smaakt naar meer. Een nieuw kindje wordt geboren: het Alto Kwartet.

Afgelopen woensdag

Woensdagochtend 11.00 uur. Geen moment waarop er doorgaans gerepeteerd wordt. Toch heeft het er bij aanvang van het interview alle schijn van. Hans Bosch, Julia Flenter, Jan Schoemaker en Hugo Beukema hebben zich verzameld bij Flenter thuis. Zoals altijd met een pruttelend potje koffie en de saxofoons prominent opgesteld. Lonkend bijna, verleidelijk vragend bespeeld te worden, zo naast elkaar in het midden van de ruimte.

Maar de romantiek maakt snel plaats voor de Groningse nuchterheid van Hans Bosch. ‘De saxofoon is voor mij een gebruiksvoorwerp,’ zegt hij. En bij hem thuis is zo’n gebruiksvoorwerp gewoon opgeborgen, liefst in een koffer.

 

 

Een klein vlindertje vliegt er wel door de buik van Jan Schoemaker – die overigens pas later aansloot bij het kwartet toen een andere blazer stopte. ‘Op een saxofoon kan je heel rare dingen doen. Je kan heel zacht spelen, of snoeihard. En dan die talloze klankkleuren, daar ben ik voor gevallen.’

‘Een prachtig instrument,’ beaamt Julia Flenter. Met de kracht om een eenieder aan het dansen te krijgen. ‘Zelfs mensen die niet echt meer kunnen lopen gaan de vloer op. Iedere keer weer.’

Invalide en dement

Want dat zijn de mensen waar het Alto Kwartet doorgaans voor speelt: ouderen, vaak invalide en kampend met dementie. De therapeutische werking die muziek voor die groep kan hebben spreekt het kwartet aan. Flenter legt uit: ‘Toen we onze doelgroep hadden gekozen, zijn we gaan bellen en mailen naar heel veel verpleeghuizen. We hebben onszelf gewoon aangeboden. En toen bleek dat het aansloeg. Nu worden we echt heel vaak teruggevraagd.’

Zo kregen ze het voor elkaar om in de afgelopen coronaperiode 150 keer op te treden. ‘We hebben buiten gespeeld bij die verpleeghuizen, want we mochten er niet in,’ vertelt Bosch. ‘Dat was soms heel koud, soms heel winderig. En je kon ook niet naar binnen voor het toilet,’ lacht Flenter.

Gehoorapparaat overstuur

Hun spel wordt lovend ontvangen. Dat blijkt uit de reacties die na afloop van de optredens worden opgenomen in het review-boekje van het kwartet. ‘Fleurig,’ schrijft er een. ‘Bij tijd lekker swingend, voetjes van de vloer,’ vindt een ander.

Maar er wordt ook kritiek geoogst. ‘Met een gehoorapparaat wel erg luidruchtig,’ bijvoorbeeld. Zo krijg je met alleen het review-boekje in handen ook al een aardig beeld van de leeftijd van het Alto-publiek.

 

 

De jaren 50 en 60 maken een groot deel uit van het repertoire. ‘Je merkt echt wat dat doet bij mensen die diep dement en helemaal weg zijn. Als wij spelen zie je ineens een vinger bewegen. Dan weet je: het komt binnen. Dat vind ik prachtig om te zien,’ vertelt Flenter. ‘De respons die je krijgt is soms heel subtiel, maar het is in wezen zo gigantisch,’ vult Bosch aan.

Subtiel dansvloertje

Subtiel, zo zou je ook de dansvloer kunnen omschrijven. Want ja, als Bosch een blik in het publiek werpt, ziet hij rolstoelen. ‘Vaak alleen maar rolstoelen. En rollators. Of looprekken.’ Daar maak je geen springende Lowlands-menigte van. De vaste en tevens beweeglijke afsluiter, Het Land van Maas en Waal, zorgt dientengevolge voor een uitdaging.

Daar trekt over de heuvels en door het grote bos
De lange stoet de bergen in van het circus Jeroen Bosch

Een stoet? Jazeker, vertelt Bosch, met Flenter voorop. ‘In rolstoelen of met looprekken lopen ze achter Julia aan. In de polonaise op het Land van Maas en Waal.’ Beukema grapt: ‘Ze zijn er nog steeds eentje kwijt.’

 

Internationaal avontuur

De act van het saxofoonkwartet wordt voornamelijk ten gehore gebracht in het Nederlandse, maar na een paar telefoontjes klonken de Groningse noten ook in Washington D.C. en New York. ‘We willen ook heel graag nog een keer in Italië spelen. Maar onze focus ligt op Nederland. We hebben het eigenlijk wel druk genoeg zo,’ vertelt Flenter.

Maar voor hoe lang nog? Het is niet onwaarschijnlijk dat het huidige publiek van het kwartet binnen afzienbare tijd heengaat. ‘En jij denkt, als al die mensen dood zijn, dan is het einde saxofoon?,’ vraagt Flenter, op iets verongelijkte toon. ‘Nee, natuurlijk niet,’ beantwoordt ze zelf de vraag.

Het akoestische geluid van de sax – onmogelijk te sampelen volgens de blazers – geeft ook moderne dance en pop een ‘echt’ laagje. ‘Dat elektronische geluid is niet per se heel natuurlijk. Maar het geluid dat uit een blaasinstrument komt wel,’ vertelt Schoemaker. Het is juist dat unieke wat maakt dat de saxofoon niet zo snel met uitsterven zal worden bedreigd, denkt hij. Bovendien, zegt Flenter: ‘Ik wil nog wel even door.’

Glimmen

Zondag staat het Alto Kwartet niet in een verpleeghuis, maar in het dorpshuis van Glimmen. Bekijk hieronder de reportage van OOG TV voor een impressie: