Hoe Desmond (59) in de armoede kwam en geen zicht heeft op een uitweg

Hoe is het als je je werk verliest en in de financiële problemen komt? Desmond (59, naam gefingeerd) kwam zes jaar geleden met zijn vrouw naar Nederland in de hoop op werk en geluk, maar zit nu in een uitzichtloze situatie.

Waarom ben je naar Nederland gekomen?
‘We komen van een eiland in het Caribisch deel van het Koninkrijk. Omdat daar niet veel werk was, zijn we naar Nederland gegaan. Eenmaal aangekomen zaten we eerst in een dorp in het noorden van de provincie. Later verhuisden we naar een wijk in het oosten van de stad Groningen.’

Wat heb je in die tijd aan werk gedaan?
‘In het begin was ik werkloos. Drie jaar geleden kwam ik via een project van de gemeente aan een baan, bij een industrieel bedrijf. Alle papieren die je daarvoor nodig hebt, had ik. Twee jaar lang heb ik goed gefunctioneerd, dat vertelden mijn leidinggevenden mij ook. Altijd heb ik voor het bedrijf klaargestaan.’

Wat gebeurde er toen?
‘Ik kreeg te horen dat ik geen vast contract kreeg. Dat zou zijn wegens ‘beleidsmatige redenen’. Er zou nog geïnvesteerd moeten worden, de financiën waren niet op orde of wat dan ook. Maar het waren smoesjes, de echte reden was mijn leeftijd. In de laatste maand moest ik mijn eigen opvolger inwerken. Dat was iemand die jonger is dan ik ben.’

Hoe voelde je je daar bij?
‘Het voelde heel raar en slecht. Het was alsof ik niks waard ben.’

Hoe ging het toen verder?
‘Aan het einde kreeg ik van iemand te horen dat ik bij een ander industrieel bedrijf aan de slag kon. Bij dit nieuwe bedrijf heb ik een halve dag gewerkt. Toen kwam de vloerleider langs en die zei: we moeten nog wat dingen regelen, je krijgt nog een telefoontje. Dat telefoontje kwam nooit.’

Waarom niet?
‘Twee maanden later kreeg ik een brief waarin me werd verteld dat ze niet verder met me gingen. Een maatschappelijk werker vertelde me later dat er waarschijnlijk wat anders achter zit. Het bedrijf wilde iemand die vanuit een uitkering bij het bedrijf kan werken, omdat de gemeente dan een deel van de kosten betaalt. Dat gebeurde nu niet, omdat ik van een ander bedrijf kwam en niet uit een uitkering.’

Heb je daarna weer geprobeerd om aan het werk te komen?
‘Ik kan wel werken. Maar als ik ga werken, zijn alle toeslagen weg. Toen ik bij het industriële bedrijf werkte, verdiende ik iets van 2.100 euro netto. Nu ik in een uitkering zit, hou ik 1.800 euro over. Wat moet ik doen? Ik kan beter thuis blijven. Door mijn leeftijd krijg ik ook geen vaste baan meer.’

Wat is er gebeurd nadat je naar huis bent gestuurd bij je eerste dag?
‘Ik ben best wel diep in de shit gekomen. In de twee jaar dat ik werkte, verdiende ik net te veel voor huurtoeslag en zorgtoeslag. Ik moest van alles terugbetalen.’

Heb je die toeslagen dan niet stopgezet toen je aan het werk ging?
‘Een maatschappelijk werker had de toeslagen na een paar maanden voor me stopgezet, maar over de paar maanden dat ik het wel kreeg moesten we het later terugbetalen aan de belastingdienst.’

Wat heb je in die tijd dan met het geld gedaan?
‘Het geld kwam op de rekening. Ik dacht dat ik er wel recht op zou hebben, omdat ze het mij anders niet zouden geven. Als het op mijn rekening staat, dan pak ik het. Heb je ooit een rat gezien die kaas voorbij loopt? Breng ons niet in de verleiding door geld op de rekening te zetten waar we geen recht op hebben.’

Gelukkig had de maatschappelijk werker de toeslagen stopgezet
‘Ja inderdaad, anders was die schuld ook nog verder opgelopen. Dan waren mijn vrouw en ik nog dieper in de problemen gekomen.’

Was de belastingdienst de enige schuldeiser?
Nee. Andere organisaties zoals het energiebedrijf, de woningbouwvereniging en de zorgverzekeraar kwamen ook aanzetten met achterstallige rekeningen.’

Wanneer kon je die rekeningen niet meer betalen?
‘Toen ik stopte met werken. Mijn inkomen ging met een paar honderd euro per maand naar beneden. Je hebt zoveel dingen die je moet betalen. Belastingen, de huur, energie, zorg, noem het maar op. Ik kwam er niet meer uit. Toen ik het niet meer kon betalen, begon de ellende echt. Met de ene schuldeiser is het makkelijker iets te regelen dan met de ander.’

Wat doet dit alles met je?
‘Het zorgt voor veel irritaties en stress. Om dat weg te nemen, en om beter mijn weg te vinden in de overheid, wilde ik mijn computervaardigheden verbeteren. Daar was een cursus voor, maar die is afgeblazen. Er waren te weinig aanmeldingen voor.’

Hoe overleven jij en je vrouw?
‘Elke dag moet er iets op tafel staan. Als ik niet genoeg geld heb om eten te kopen, ga ik naar een supermarkt en steel ik er iets. Soms stop ik bijvoorbeeld beleg in mijn broek. Brood moet wel beleg hebben. De situatie brengt je ook in de verleiding om drugs te gebruiken. Ik was zeventien jaar verslaafd aan crack. Nu ben ik tien jaar schoon en weet ik dat drugs niet de oplossing zijn.’

Waarom gaan jullie niet naar de Voedselbank?
‘We voldoen niet aan de voorwaarden om naar de Voedselbank te mogen. Je moet daarvoor heel diep in de schulden zitten. Ik ga geen hele heftige schulden maken om maar naar de Voedselbank te kunnen gaan.’

Als ik je verhaal zo hoor, dan mogen jullie volgens mij wel naar de Voedselbank hoor …
‘Oh, bedankt. Goed dat je het zegt. Ik zal het binnenkort eens bespreken met een maatschappelijk werker en hem vragen of we er opnieuw naar kunnen kijken.’

Wat doen jij en je vrouw zoal op een dag?
‘Mijn vrouw gaat naar vriendinnen thuis, kijkt televisie, leest de Bijbel of gaat naar haar zus. Die heeft het ook niet makkelijk. Zelf ga ik naar vrienden of kennissen. Ik heb geen geld om naar de kroeg te gaan, maar word wel eens uitgenodigd door vrienden om mee te gaan. Voor de rest slaap ik veel. In de avond ga ik vroeg slapen. Hoe langer je wakker blijft, hoe meer je wil eten. Omdat ik daar geen geld voor heb, kan ik beter gaan slapen.’

Hoe gaat het nu verder met jullie?
‘Als het op deze manier doorgaat, ga ik naar de gemeente en vragen of ze willen vergoeden dat mijn vrouw en ik terug kunnen emigreren naar de Cariben.’