Commentaar: inhoudelijk nog veel struikelblokken voor armoedeplannen Diks

Met een nieuwe methode wil wethouder Isabelle Diks ervoor zorgen dat er over tien jaar geen armoede meer in Groningen is. Eén probleem: men lijkt te vergeten dat Groningen onderdeel is van Nederland.

Het idee is om de financiële methodiek die wordt gebruikt bij het ontwikkelen van grond te gebruiken voor de armoedebestrijding. In de armoedebestrijding zou het een zogeheten Sociale Investeringsexploitatie (SIEX) moeten gaan heten. Hoewel het plan inhoudelijk nog uitgewerkt moet worden, zijn er nu al kanttekeningen te plaatsen bij waar het plan heen gaat.

Accountancyregels

Met de SIEX wil wethouder Diks geld waarvan het de verwachting is dat de gemeente het over een paar jaar heeft naar voren gaan halen en dat nu gaan investeren in de armoedebestrijding. De gedachte is dat op een gegeven moment maatschappelijk of financieel rendement gehaald kan worden op die investering. Bijvoorbeeld dat er geld bespaard wordt op de uitkeringen of dat inwoners zich gezonder en gelukkiger voelen.

Het is nog maar zeer de vraag of het toegestaan is om geld naar voren te halen, waarvan überhaupt nog niet zeker is of de gemeente er dan over beschikt. Nederlandse gemeenten moeten voldoen aan strenge boekhoudkundige regels, die staan in het zogeheten ‘Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten’.

In het besluit staat onder andere wat je in een begroting een investering mag noemen en wat niet. Investeringen moeten altijd een zogeheten economisch nut hebben, of het moet gaan om investeringen in de openbare ruimte met een zogeheten maatschappelijk nut. Sociale investeringen mogen volgens de huidige regels niet als investering op de gemeentebegroting gezet worden. Daarom is het erg de vraag of het gaat lukken om het geld dat de gemeente over een paar jaar denkt te hebben, nu geïnvesteerd kan worden in de armoedebestrijding.

Een landelijke commissie, de zogeheten Commissie Besluit Begroting en Verantwoording, houdt toezicht op de begrotingen van gemeenten. De commissie is het aanspreekpunt als het gaat om dit soort vragen die gemeenten hebben over begrotingen. Hoewel de plannen over de SIEX sinds afgelopen zomer worden ontwikkeld door de gemeente, werd afgelopen woensdag tijdens een bijpraatsessie duidelijk dat de gemeente nog geen contact heeft gehad met deze commissie. “Dit is een van de dingen die we nog verder uit moeten werken”, vertelde een ambtenaar hierover. Hoewel dit punt nog uitgewerkt moet worden en voorgelegd moet worden aan de commissie, is het maar zeer de vraag of het past binnen de huidige accountancyregels.

Privacy

In het plan staat dat men gaat kijken hoe er iets aan de investeringen verdiend kan worden. Dat kan zijn in de vorm van het besparen van geld, maar ook of iemand zich beter voelt dan eerder en of er op andere manieren maatschappelijk winst gehaald kan worden. Het is erg moeilijk om dit concreet te meten en te laten zien waar de winst precies in zit. Om dit goed te kunnen doen, moet je informatie verzamelen. Met die informatie hou je bij hoe het gaat met de investeringen die je hebt gedaan en waar je op moet bijsturen om te zorgen dat je de investering terugverdient en misschien zelfs nog iets kan verdienen op je investering.

Daarbij komt de privacyregelgeving om de hoek kijken. De regels houden onder andere in dat gemeenten niet meer gegevens mogen gebruiken dan wat noodzakelijk is. Ook mogen de verzamelde gegevens niet zomaar voor een ander doel gebruikt worden dan waarvoor de gemeente de gegevens heeft gekregen.

Het is zeer de vraag hoe het op zo’n manier te organiseren is dat je aan de ene kant genoeg informatie hebt om te kijken of je inderdaad winst haalt op je investering en aan de andere kant hoe je kan voldoen aan de eisen van de privacyregels. In ieder geval zou het erop neerkomen dat ambtenaren en maatschappelijk werkers meer tijd kwijt zijn om bij te houden hoe het met iemand gaat en dat op een zorgvuldige manier in de administratie te zetten.

Den Haag

De bovenstaande problemen hebben vooral te maken met landelijke regelgeving. Hoewel je zou kunnen zeggen dat die landelijke regelgeving ook veranderd kan worden om de SIEX mogelijk te maken, is dit in de praktijk een stuk lastiger. Over oud-wethouder Mattias Gijsbertsen is bekend dat hij voor een project waarin geëxperimenteerd werd met bijstandsregels heeft moeten knokken in Den Haag om het erdoor te krijgen. Uiteindelijk werd goedkeuring gegeven voor het project, maar wel onder de voorwaarde dat het tijdelijk zou zijn.

Het is de vraag of het met de SIEX wel gaat lukken om de landelijke accountancyregels en privacyregels op zo’n manier aan te passen dat dit plan wel verder uitgewerkt kan worden en door kan gaan. En wat de gedachten van de Rijksoverheid zijn over de andere onderdelen in het plan, dat nog verder uitgewerkt moeten worden.

Daar komt bij dat in de gemeente Groningen en in Den Haag nu ook het een en ander gebeurt aan armoedebestrijding. Met het regeerakkoord maakte het nieuwe kabinet bekend dat er nieuwe projecten worden opgezet om armoede beter te bestrijden. Ook in de gemeente Groningen wordt gewerkt aan projecten om armoede te verzachten en te bestrijden.

Het staat de gemeente vrij om zelf meer geld vrij te maken voor armoedebestrijding, als men dat zelf wil. Het is de vraag of het de beste manier is om dat te doen volgens een SIEX, die nu al moeilijk te verenigen lijkt met bestaande regels over accountancy en privacy. De komende tijd worden de plannen over de SIEX inhoudelijk verder uitgewerkt en mag de nieuwe gemeenteraad er iets van vinden.