Bezinningsmoment Martinikerk: “Oorlog Oekraïne is een aanval op democratische normen en waarden”

Op 24 februari viel het Russische leger Oekraïne binnen. Er was geen enkele aanleiding voor deze schandalige aanval op een soeverein land. De ongefundeerde agressie van het Russische regime herinnert ons aan een duister verleden waarvan we dachten dat het ver achter ons lag.

Een verleden, dat de Oekraïners zich maar al te goed herinneren. De twintigste eeuw was voor hun een eeuw van lijden en verdriet, van armoede, honger en oorlog.

Ondanks alle ontberingen en tegenslagen, richten de Oekraïners zich telkens weer op. En in de afgelopen twee decennia, standvastiger dan ooit, kozen de burgers van Oekraïne voor vrijheid en democratie. Ze oefenden hun recht uit om als natie hun eigen toekomst te bepalen.

Maar voor hen die leven in een verleden dat nooit heeft plaatsgevonden, die fantaseren over al lang verdwenen rijken en unies, voor hen is een toekomst die een tegengestelde richting opgaat onverdraaglijk.

Deze oorlog is begonnen onder valse voorwendselen en wordt aangewakkerd door een giftig mengsel van schaamteloze leugens en historische verzinsels. Deze onnodige strijd dient geen ander doel dan het bevredigen van de waanideeën van een dictator. Dit is Poetins oorlog.

Zijn doelen zijn voor iedereen duidelijk. Het Russische regime wil een democratisch gekozen regering omver werpen; de Oekraïense geschiedenis, cultuur en identiteit onderdrukken; en angst en twijfel verspreiden in Europa.

Deze oorlog wordt niet alleen gevoerd tegen Oekraïne; het is een aanval op democratische normen en waarden, een onbezonnen afwijzing van internationale wetten en afspraken, en een meedogenloze aanranding van de waarheid.

De laatste weken hebben wereldleiders, overheden en burgers duidelijk gemaakt dat deze daden van agressie niet onweersproken en onbetwist blijven.

De Europese Unie en de NAVO zijn eensgezinder dan ooit. Ongekende sancties zijn opgelegd. Overal zijn protesten tegen deze onrechtvaardige oorlog.

Ook hier in Groningen zijn veel mensen betrokken. Door te demonstreren, door spullen in te zamelen, of door te helpen bij het opvangen van Oekraïense vluchtelingen.

We proberen te doen wat we kunnen. En tegelijkertijd vragen we onszelf af: is dit genoeg? Moeten we niet meer doen? Maar ook: wat komt hierna?

We zien moedige Oekraïners hun leven riskeren voor hun land en hun families. We zien Russen hun vrijheid riskeren door te protesteren tegen een tiranniek regime. En we weten dat zij een oneerlijke strijd strijden.

Zij laten ons zien dat onze vrijheden niet vanzelfsprekend zijn. Ze herinneren ons eraan dat het universele recht op leven, vrijheid en onschendbaarheid van ieders persoon niet gegarandeerd is. Ze tonen ons dat deze vrijheden en rechten, onze vrijheden en rechten, onder zware druk staan op minder dan een dag rijden hier vandaan.

De beelden van het gewetenloze optreden van het Russische leger komen dagelijks tot ons: de vernietiging van wegen, huizen en zelfs de heilige grond van Babi Yar. De roerloze lichamen van een vluchtend gezin, gedood door mortiergranaten. De onmenselijke bombardementen op ziekenhuizen en kraamklinieken.

Met elk onschuldig leven dat verloren gaat, wordt het voor ons moeilijker om ons zelf te beheersen, om niet op de provocaties te reageren, om de sancties hun werk te laten doen.

Misschien liggen er nog maanden van strijd en leed voor ons, met stijgende spanningen, waarvan niemand weet hoe het afloopt.

Juist dan is het van groot belang, dat we ons uiteindelijke doel voor ogen houden.

Een doel, dat eerder treffend verwoord is door John F. Kennedy, tijdens de Cubacrisis. Hij zei, in mijn eigen woorden, dat ons doel niet moet zijn om te laten zien wie het sterkst is, maar te bewerkstelligen dat het recht zal zegevieren. Dat we geen vrede moeten willen die ten koste gaat van vrijheid, maar een vrede moeten nastreven die samen gaat met vrijheid.

Recht, vrede en vrijheid – dat moeten onze doelen zijn. Dat dat de uitkomst zal zijn, is geen gegeven. Er is geen garantie dat dit goed afloopt. Er is geen zekerheid dat rode lijnen niet overschreden worden.

Maar we kunnen wel de kans op vrede vergroten. Door te begrijpen dat dit geen oorlog van gewone Russen tegen Oekraïners of Europeanen is, maar een oorlog van een dictator tegen de democratie.

Dus telkens wanneer ze ons provoceren, en dat zullen ze, blijven wij kalm. Telkens als ze twijfel zaaien, beschermen wij de waarheid. Telkens als ze ons uit elkaar proberen te spelen, staan wij vastbesloten als één. Wij wijken niet.

En ook in het kleine kunnen we van betekenis zijn. Laat boosheid je niet verlammen, maar help mensen in nood met kleren, onderdak of donaties. Laat propaganda je niet misleiden, maar vertrouw en steun erkende journalisten en wetenschappers. Laat geen wig drijven tussen jezelf en anderen, maar toon empathie en menselijkheid. Kleine daden van vriendelijkheid, kunnen een wereld van verschil maken. Laten we die wereld nastreven.

Dank u wel.