Waar de armoedebestrijding in Groningen hapert

Mensen die in Groningen in armoede leven, worden soms niet goed geholpen. Dit komt door fouten bij de gemeente en hulpverleningsorganisaties in de uitvoering van het beleid. Hierdoor duurt het langer voordat mensen worden geholpen en worden soms verkeerde beslissingen genomen.

Dat blijkt uit gesprekken die OOGtv het afgelopen jaar heeft gevoerd met meer dan veertig mensen die betrokken zijn bij de armoedebestrijding in Groningen. Armoede is een heel ingewikkeld maatschappelijk probleem. Om dit aan te pakken zijn er door de overheid instanties opgericht waar mensen terecht kunnen voor bijvoorbeeld uitkeringen of regelingen zoals geld voor een nieuwe wasmachine. Ook zijn er verschillende maatschappelijke organisaties bezig om mensen die het moeilijk hebben te helpen. Hoewel de armoedebestrijding in Groningen over het algemeen goed lijkt te gaan, zijn er ook een paar punten waar de hulpverlening hapert. Daardoor worden mensen minder goed geholpen dan zou kunnen.

WIJ teams in de frontlinie

Aan de frontlinie van de armoedebestrijding staan de WIJ teams. WIJ Groningen is een stichting die in opdracht van de gemeente Groningen taken uitvoert die voortkomen uit de Wet Maatschappelijke Ondersteuning, de Jeugdwet en het opbouwen van de samenleving. De WIJ heeft in totaal dertien vestigingen, verspreid over de gemeente Groningen. In deze vestigingen zitten hulpverleners die het eerste aanspreekpunt vormen voor inwoners die in de problemen zitten of dreigen te komen. Medewerkers van de WIJ teams helpen bijvoorbeeld bij het aanvragen van uitkeringen en gemeentelijke regelingen en doen indicaties voor de Wet Maatschappelijke Ondersteuning.

Medewerkers van de WIJ teams gaan de situaties van mensen bestuderen en kijken hoe ze het beste geholpen kunnen worden. Maar volgens meerdere betrokkenen slaagt de WIJ er niet altijd in om mensen goed te helpen. Dit komt onder andere omdat de medewerkers van de WIJ het vaak te druk hebben en over veel cliënten gaan. Daarom duurt het lang voordat iemand geholpen wordt.

Ook komt in de gesprekken naar voren dat er grote verschillen zitten tussen de WIJ teams en de professionaliteit daarvan. Het ene team kan haar taken beter uitvoeren dan een ander WIJ team. Ook zijn medewerkers niet altijd goed op de hoogte van wat er aan hulp mogelijk is.

Dit staat ook in een openbaar onderzoek van de Voedselbank Groningen, waaraan 86 bezoekers van de voedselbank meewerkten. Over WIJ Groningen schrijven de bezoekers van de voedselbank dat er bij vragen om hulp niet altijd de juiste persoon is om te helpen. Volgens de deelnemers wordt er te weinig vooruitgedacht hoe problemen zich kunnen ontwikkelen en wat er voor nodig is om te voorkomen dat die problemen nog erger worden.

Een anonieme maatschappelijk werker die regelmatig met de WIJ teams te maken heeft, zegt tegen OOGtv: “De problemen bij WIJ Groningen zijn structureel. Meer dan de helft van mijn cliënten heeft problemen met de WIJ teams. Een paar van mijn cliënten heb ik laten overplaatsen naar andere WIJ teams, omdat ze bij het eerste WIJ team niet goed werden geholpen.”

De drukte komt ook omdat er veel ontwikkelingen zijn in de aanpak van armoede. In Den Haag of het Groninger Stadhuis wordt regelmatig nieuw beleid bedacht, wat tijd kost om bij te houden. Omdat de WIJ-medewerkers niet altijd goed weten wat voor regelingen er zijn of wat de laatste ontwikkelingen zijn in het beleid, lukt het hen niet altijd om hun cliënten op de beste manier te helpen.

Medewerkers van de WIJ zijn regelmatig terughoudend in het aanvragen van toeslagen, omdat de regels voor die toeslagen erg ingewikkeld en streng zijn. Daarom zijn de medewerkers bang dat hun cliënt later geld terug moet betalen aan de belastingdienst, waardoor ze nog dieper in de problemen komen.

Aan de andere kant gaan medewerkers van de WIJ teams soms creatief om met de regels, zodat ze mensen kunnen helpen. Zo hielp een WIJ medewerker een keer een ZZP-er die een aanvraag deed voor de Stadjerspas, een pas voor minima waarmee ze kortingen kunnen krijgen bij verschillende winkels en culturele activiteiten in Groningen. Om in aanmerking te komen voor de Stadjerspas, mag je inkomen niet hoger liggen dan een bepaald bedrag. De medewerker van het WIJ team stuurde een loonstrookje op van de ene maand waarin het inkomen net onder de grens voor de Stadjerspas zat.

Willekeur en traagheid bij de gemeente

De aanvragen voor gemeentelijke regelingen zoals de Stadjerspas, bijstand voor het vervangen van kapotte apparaten en voor uitkeringen, komen binnen bij de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling van de gemeente Groningen. De aanvragen hiervoor hoeven niet per sé via de WIJ te komen, maar kan ook door een inwoner zelf worden gedaan of met hulp van een andere maatschappelijke organisatie.

Toegang tot de overheid is voor velen een struikelblok. Tegenwoordig moet dit vaak digitaal gedaan worden, maar niet iedereen weet hoe een computer werkt. Laaggeletterdheid en niet beschikken over digitale vaardigheden, vormen soms een struikelblok voor mensen om een aanvraag in te dienen bij de overheid.

Nadat de aanvraag bij de gemeente binnen is, wordt deze beoordeeld door een ambtenaar. Volgens maatschappelijk werkers, gaat daarin wel eens iets mis. Zo komt het volgens hen wel eens voor dat aanvragen zoekraken. Hierdoor moet een aanvraag opnieuw ingediend worden en lopen mensen soms geld mis, bijvoorbeeld als het gaat om aanvragen van uitkeringen.

Het behandelen van de aanvragen duurt soms lang. Helemaal als het gaat om bijzondere bijstand. Dit is bijstand voor onverwachte kosten die echt noodzakelijk zijn, bijvoorbeeld medische kosten, advocaatkosten of een wasmachine. Een hulpverlener zegt: “Soms kost het echt heel veel tijd. Ik had een keer een alleenstaande moeder in de bijstand, bij wie de wasmachine kapot is gegaan. Het duurde acht weken voordat de aanvraag behandeld en goedgekeurd was door de gemeente. Al die tijd moest het gezin het doen zonder werkende wasmachine”, aldus de hulpverlener.

Verder merken hulpverleners grote verschillen tussen ambtenaren. Zo zijn sommige ambtenaren erop uit om aanvragen af te wijzen, maar zijn er ook ambtenaren die juist willen kijken naar wat de mogelijkheden zijn om mensen toch te helpen. “Je hebt soms iemand nodig bij de gemeente die even buiten de lijntjes wil denken. Maar ambtenaren spelen soms ook op veilig. Bijvoorbeeld als ze nog geen vaste aanstelling hebben en die wel hopen te krijgen”, aldus een hulpverlener.

Overheden communiceren niet goed met elkaar

Bij de gemeente zijn verschillende afdelingen betrokken met de aanpak en bestrijding van armoede. Denk aan de dienst die gaat over het toekennen van uitkeringen en gemeentelijke regelingen, maar ook ambtenaren van de sociale recherche en bewindvoerders die alle financiën van iemand overnemen.

De ambtenaren van deze verschillende afdelingen communiceren niet altijd even goed met elkaar, blijkt uit de gesprekken. Zo komt het voor dat de sociale recherche onderzoeken begint naar mensen die een uitkering krijgen, maar weet de sociale recherche niet dat die persoon ook onder bewindvoering staat van een collega-ambtenaar. Hulpverleners van maatschappelijke organisaties moeten in dat soort gevallen bellen met de sociale recherche en bewindvoerder om hen met elkaar in contact te brengen, terwijl deze ambtenaren in hetzelfde gebouw werken.

Het ‘van het kastje naar de muur’ fenomeen waar de hulpverlener hierboven mee te maken had, komt volgens hulpverleners vaak voor in Groningen. “De radertjes binnen de gemeente communiceren niet goed met elkaar. Daardoor worden wel eens de verkeerde beslissingen genomen”, vertelt een hulpverlener.

Een van de redenen voor het weinig delen van informatie, is de wet die gaat over het delen van persoonsgegevens, de zogeheten AVG. Deze wet houdt in dat gegevens niet voor andere zaken mogen worden gebruikt dan noodzakelijk en niet gebruikt mogen worden voor een ander doel dan waarvoor ze verzameld zijn.

“Iedereen weet wie in de problemen zit, maar het wordt niet doorgegeven vanwege de AVG”, zegt een hulpverlener. Volgens verschillende betrokkenen is de AVG een belemmering in de manier waarop de communicatie binnen de gemeente verloopt.

Ook als de communicatie zelf goed verloopt, gaat het soms stroef tussen verschillende takken van de overheid. Zo heb je mensen die gebruik maken van schuldhulp bij de Groninger Kredietbank (GKB). Volgens betrokkenen komt het wel eens voor dat er dan iets geregeld moet worden met het Noordelijk Belastingkantoor, maar dat dit stroef gaat. “Het belastingkantoor wil vaak niet tot een schappelijke regeling komen met de bewindvoerder. Dan komt de cliënt nog verder in de problemen en kost het nog meer geld. Ook is het bezigheidstherapie op deze manier.”

De gebrekkige communicatie binnen de gemeente en stroefheid tussen overheidsorganisaties, zorgt ervoor dat het niet bekend is welke cliënten precies met welke problemen te maken hebben. Het grotere plaatje ontbreekt, waardoor niet altijd de goede beslissingen genomen kunnen worden. Daardoor kunnen mensen die in de financiële problemen zitten niet altijd goed geholpen worden.

Verantwoording

Voor dit verhaal heeft OOGtv het afgelopen jaar meer dan veertig mensen gesproken die betrokken zijn bij de armoedebestrijding in Groningen. Het gaat om mensen die zelf in de financiële of sociale problemen zitten, hulpverleners van Groninger organisaties die met armoede bezig zijn, ambtenaren en anderen die betrokken zijn bij de aanpak van armoede in Groningen. Zij willen niet met hun eigen naam of naam van de organisatie waar ze voor werken genoemd worden.

De feiten en opvattingen in dit stuk zijn elk genoemd en bevestigd door meerdere gesprekspartners van verschillende organisaties of anderen die betrokken zijn bij de armoedebestrijding in Groningen. Opvattingen of feiten die genoemd zijn door één individu of verschillende mensen van één organisatie, zijn niet verwerkt in dit verhaal.

Over de exacte omvang van de problemen die in dit artikel worden geschetst en de precieze achtergronden daarvan, is op dit moment niet meer bekend dan in dit verhaal is opgeschreven. OOGtv komt graag in contact met mensen die hierover (anoniem) verder willen praten. U kunt mailen naar armoedein050@gmail.com.

Reactie WIJ Groningen

Wij Groningen laat in een reactie weten: De medewerkers van WIJ Groningen herkennen zich niet in dit volledig geanonimiseerde artikel en nemen afstand van de inhoud. Zij vinden het schrijnend dat er vermeld wordt dat zij hebben aangegeven niet met hun eigen naam of de naam van de organisatie waar ze voor werken genoemd te worden. Zij hebben nimmer gezegd dat hun naam of de organisatie niet genoemd zou mogen worden, om de doodeenvoudige reden dat het ging om het verstrekken van achtergrondinformatie. In algemene zin is armoedebestrijding niet eenvoudig. WIJ Groningen staat iedere dag klaar om de inwoners van de stad Groningen ook daarin te ondersteunen. Als zaken niet gaan zoals misschien gewenst, zijn medewerkers hierop altijd aanspreekbaar. Op individuele zaken, in verband met de privacy van inwoners en anonieme uitspraken kunnen en willen wij niet inhoudelijk reageren.

Reactie gemeente Groningen

De reactie van de gemeente Groningen is als volgt: We herkennen we ons niet in het beeld van deze anonieme beweringen. Er is sprake van een groot aantal contactmomenten. Daarbij zijn er officiële afhandeltermijnen en daar voldoen wij aan. Daarnaast zijn we onder het motto “kappen van het regelingenwoud” aan het onderzoeken en uitvoeren hoe we de toegang tot regelingen en de regelingen zelf kunnen vereenvoudigen.