The day after: “Als boer word je weggepest, terwijl de oplossing helemaal niet zo moeilijk is”

Al ruim een week wordt er veel gezegd en geschreven over het beperken van de stikstofuitstoot in de landbouw. Vrijdag kwam het ministerie met de opdracht om de uitstoot in de komende acht jaar in sommige gebieden met 70 tot 95 procent te verlagen.

“Ik heb het kaartje gezien”, reageert Erwin Bijman die in Ten Boer een melkveehouderij runt. “Persoonlijk vind ik dat ik de situatie heel lastig in kan schatten. Hier in Ten Boer lijken we aan de goede kant te zitten, maar het neemt niet weg dat dit het gesprek van de dag is. De zorgen zijn groot. En ik vraag me echt af, waar zijn we in dit land nu precies mee bezig? De plannen zoals die nu op tafel liggen gaan echt te ver.”

“Men neemt het plezier af”
Terwijl Bijman reageert klinken er op de achtergrond geluiden: “Ik ben momenteel druk bezig om het gemaaide gras te kuilen. Het leven van de boer. En weet je, dat leven dat is prachtig. De vrijheid, het werken met dieren. Maar als je mij vraagt of ik er nu nog plezier in heb, nee. Ik heb een jong gezin, met twee kleine kereltjes van vier en anderhalf jaar oud. Vanochtend ben ik wezen maaien, wat zij nabootsen met hun eigen kleine trekkers. Het gezin houdt me op de been, maar de overheid maakt mij het werk zo langzamerhand onmogelijk. Men neemt het plezier af. En dat doet pijn.”

“Voelt als een mes in de rug”
In Haren hebben Marjan Hoving-Veldman en haar man een melkveebedrijf met ongeveer 230 dieren op 93 hectare. “Het kaartje zoals het gepresenteerd is, daar kunnen wij niet zoveel mee. Het laat niet zien wat de effecten zijn op bedrijfsniveau. Waar wij ook moeite mee hebben is de manier waarop dit gepresenteerd wordt. In de verhouding zestig procent van de stikstofuitstoot wordt veroorzaakt door de landbouw zit sowieso al een aanname. Terwijl onze sector de afgelopen decennia veel geïnvesteerd heeft in moderne technieken om die uitstoot aan te pakken. Of dat voelt als een mes in de rug? Ja, absoluut.”

Oplossing: “Maak de veehouderij grondgebonden”
Hoving-Veldman spreekt over waanzinnige plannen: “In Europa is er nergens een probleem, alleen in Nederland hebben we dat. Dus als je de grens over gaat, is het probleem ineens weg.” Een oplossing is er ook: “Maak de veehouderij grondgebonden. Maak afspraken hoeveel dieren per hectare zijn toegestaan. Dat is duidelijk, simpel en werkbaar voor iedereen. Daar wordt niet voor gekozen.”

“Het is verkeerd aangepakt”
Terug naar Ten Boer. “Dat is wat ik lang geleden ook al heb gezegd: maximaal twee dieren per hectare. Maar men heeft het op zijn beloop laten gaan. In 2009 kon je al zien aankomen dat het uit de hand liep. In 2015 verdween het melkquotum, in 2017 kwam het fosfaatrechtenstelsel. Een stelsel dat er voor zorgde dat we meer moesten gaan melken om het gezin maar te kunnen onderhouden. Het is compleet verkeerd aangepakt, waarbij de sector die het slachtoffer is geworden van foute regelgeving nu opnieuw moet bloeden.”

“Twee heideplanten en wat bramen”
De stikstof reducerende maatregelen zoals die door de overheid gepresenteerd zijn moeten voorkomen dat de Nederlandse economie vastloopt door een rechterlijke bouwstop. Gebieden die te maken krijgen met reductieopgaven van 70 tot 95 procent zijn onder andere de Waddeneilanden, de Hollandse kuststreek, de Veluwe, de Hondsrug en Zuidwest-Drenthe, de Kop van Overijssel, de Sallandse Heuvelrug, de Utrechtse Heuvelrug, de Veluwe en Gelderse Vallei, de Kempen en het Zuid-Limburgs Heuvelland. Het gaat om gebieden die in de buurt van Natura 2000-gebieden liggen. Bijman: “We hebben het over twee heideplanten die niet bloeien, en de bramen die extra hard groeien. In natuurgebieden die geen natuurgebieden zijn. Het is door de mens zelf ontwikkeld. De uitgestrekte gebieden in Rusland waar niemand woont, dat zijn natuurgebieden. Dus waar hebben we het precies over?”

Smerige stikstof
Bijman vindt ook dat de pijlen teveel gericht worden op de landbouw: “Kijk, ik ben helemaal niet tegen vliegen. En ik snap ook heel goed dat er huizen gebouwd moeten worden. Maar er worden nu in deze discussie zaken met elkaar vergeleken die niet met elkaar vergeleken kunnen worden. Een vliegtuig stoot smerige stikstof uit, boeren stoten schone stikstof uit, die voor een groot deel weer wordt teruggewonnen. Tel daar alle innovaties bij op die de afgelopen decennia gepleegd zijn, dan kun je niet anders tot de conclusie komen dat je nu een sector gaat straffen die eigenlijk haar stinkende best doet. Terwijl er maar geld gepompt blijft worden in vliegvelden die nooit schoon zullen opereren.”

“De boeren moeten weggepest worden”
Bijman filosofeert verder: “Je vraagt je af waarom dit wordt opgetuigd. Als ik de berichtgeving volg, dan moeten er de komende decennia een miljoen huizen bijgebouwd worden. Men heeft grond nodig om die huizen te kunnen bouwen. In natuurgebieden kunnen we niet bouwen. Zie je het al voor je? Dat er huizen worden gebouwd in de Oostvaardersplassen? De wereld zou te klein zijn. Dus dan blijven de landbouwgronden over. Waardoor de boeren nu weggepest moeten worden en heel veel gezinnen nu in onzekerheid zitten. Waar zijn we mee bezig?”

“Angela Merkel zou wel de scepter in dit land mogen zwaaien”
“Het gevolg van dit beleid is dat ik denk dat er veel meer bedrijven gaan stoppen. En dat terwijl we in Nederland de beste landbouwgronden ter wereld hebben. Ik heb wel eens gedacht in de tijd dat Angela Merkel nog Bondskanselier was, die mag hier ook wel de scepter zwaaien. Dan hadden we het qua sector heel wat beter gehad. En dat zie je ook in andere landen. In Italië bijvoorbeeld waar ze het aantal hectares landbouwgronden willen vergroten. En wat gaan wij doen? Qua voedselproductie afhankelijk worden van het buitenland? Terwijl je nu al ziet dat mensen met middeninkomens al moeilijker rond kunnen komen?”

Terwijl de oplossing simpel is: “Maak het grondgebonden. Dat zijn duidelijke afspraken voor iedereen.”