De Herepoort terug naar de stad. Afgelopen week kwam Ger Bos in het nieuws met zijn oproep om de poort terug te halen. Maar Bos staat niet alleen.
“Die poort moet terug naar de stad”, vertelt Tim Smit. Smit is erg geïnteresseerd in de Groningse geschiedenis, en in het bijzonder in die van het Groningens Ontzet. Smit vindt het belangrijk om het verhaal van Bommen Berend levend te houden, en maakte daarom onlangs een mortier na om daarmee langs scholen te trekken om het verhaal te vertellen. Met de mortier werd Groningen dagenlang bestookt. “De Herepoort is onderdeel van het Groningens Onzet. Het was een gedeelte van de vestingwerken. Om die reden zou het ook terug moeten.”
“Plaats de poort op het Hereplein”
Hoewel de poort volgens Smit niet in de Herestraat geplaatst moet worden. “De locatie van de oude poort kun je keurig terugvinden in de Herestraat, omdat dit in de jaren negentig gemarkeerd is. Maar daar de poort terug gaan plaatsen is niet slim. Het lijkt me verstandig dat bijvoorbeeld brandweerauto’s makkelijk ergens kunnen komen. Daarom zeg ik, haal de poort op in Amsterdam en plaats het vervolgens op het Hereplein. Dan heb je een prachtige plek waar je de geschiedenis kunt laten zien. En je hebt een leuke plek voor een romantisch rendez-vous. Afspreken bij de Herepoort klinkt mij nu al beter in de oren dan afspreken bij het Hoofdstation of aan de kop van de Herestraat.”
“De verdedigingswerken waren van de Rijksoverheid”
Maar hoe zit het met de Herepoort. In de Herestraat verrees in de elfde eeuw een poort die onderdeel werd van de vestingwerken. Deze poort werd in 1621 vervangen door een nieuwe poort. In de tweede helft van de negentiende eeuw werden de vestingwerken echter grotendeels ontmanteld, waarbij in 1874 de Herepoort verwijderd werd omdat men vond dat de poort te veel in de weg stond. Smit: “Dat laatste wordt gezegd, maar ik betwijfel dat. We hebben het over vestingwerken. De wallen en de poorten waren van de Rijksoverheid. In 1874 werd de Vestingwet aangenomen, een plan dat Nederland moest beschermen tegen aanvallen.”
“De verdedigingswerken waren overbodig geworden”
“Uit die Vestingwet blijkt dat de verdedigingswerken van Groningen overbodig waren geworden. Binnen drie jaar moesten de gronden zijn overgedragen aan de Dienst der Domeinen en de werken zo veel als mogelijk worden gesloopt. Het moest dus weg. En de stad had hoog en laag kunnen springen, maar dat had geen invloed gehad. Overigens heeft Groningen best wel van het besluit geprofiteerd, omdat na de ontmanteling er veel ruimte was om de stad uit te breiden.”
“Hoe staat het op papier?”
De Herepoort werd in 1878 afgebroken. De architect Pierre Cuypers ging de sloop aan het hart. Hij wist een deel van de poort te bewaren en zorgde ervoor dat de stenen naar Amsterdam werden gebracht, waar ze samen met de resten van de Bergpoort uit Deventer, samen werden gevoegd tot een nieuw bouwwerk dat in de tuin van het Rijksmuseum kwam te staan. “Ik heb in het verleden wel eens contact opgenomen met het Rijksmuseum en gevraagd aan toenmalig directeur Wim Pijbes hoe het zit met de poort. Maar men was niet geïnteresseerd, het had geen prioriteit. Maar ik zou wel eens weten hoe dit op papier staat. Staat er echt zwart op wit dat de poort in Amsterdam moet staan?”
“Misschien moet het gemeentebestuur zich wel uitspreken”
Smit vertelt verder: “Eigenlijk ben ik ook wel benieuwd naar de reactie van Deventer. Ook hun poort is nu deels in Amsterdam te vinden. De poort vertelt een geschiedenis. Een geschiedenis van twee Hanzesteden waar ze in Amsterdam geen oog voor hebben. Wellicht zou het gemeentebestuur zich hier ook over uit moeten spreken. We zitten in een bijzonder jubileumjaar. Een perfect moment om de poort naar Groningen te halen. Zo moeilijk hoeft dat ook niet te zijn.
