Het verdwijnen van de uitzonderingspositie voor boeren, waarmee ze meer mest mogen uitrijden dan agrariërs in andere landen, zorgt voor slapeloze nachten bij melkveehouder Erwin Bijman in Ten Boer. “Ik heb hier echt flink buikpijn van.”
Hoi Erwin! Hoe komt het dat deze beslissing zo zwaar valt?
“Mest hebben we nodig om aardappels, groenten en ook het gras op onze landerijen te laten groeien. Vanaf 2026 mogen we veel minder mest uitrijden. Als boeren moeten we de mest die we niet mogen uitrijden afvoeren. Dit kost geld. Maar ondertussen willen we wel dat onze producten gaan groeien. Dus moeten we kunstmest in gaan kopen. Die kunstmest is peperduur. Al met al kost alles ontzettend veel geld. Bedragen die we moeten doorberekenen want we willen wel het hoofd boven water houden. Krijgen we straks te maken met kroppen sla die 25 euro kosten?”
We hebben het over de derogatieregeling. Nederland had een uitzonderingspositie op de hoeveelheid mest die uitgereden mocht worden …
“Klopt. Ik heb een melkveebedrijf met ongeveer 120 koeien en ongeveer 55 hectare land. Op dit moment moet ik vanwege de regelgeving ongeveer vierhonderd kuub mest afvoeren. Straks vanaf 2026 wordt dit 1.700 kuub. Het afvoeren van mest kost geld. En het zorgt voor een mestoverschot. Ondertussen moeten we dure kunstmest kopen om het op te vangen. Het mondt uit in een crisis van ongekende omvang.”
Nu heb ik begrepen dat Nederland een uitzonderingspositie kreeg omdat we een klein grondgebied hebben. De Europese Commissie wil er echter van af, omdat Nederland de milieudoelen niet haalt op het gebied van waterkwaliteit …
“Dat heb ik ook gelezen, maar ik heb daar hele grote twijfels bij. Kijk, als je mest uitrijdt dan komt er nitraat, fosfaat en stikstof in de grond. Dat komt als eerste bij de wortel van de plant die verreweg het meeste opneemt. Het restant komt in het grondwater, hoewel dat ook weer een cyclus is. Bij droogte wordt het grondwater weer gebruikt door de plant. Bij het gebruik van kunstmest gaat het alleen om stikstof. Stikstof heeft als nadeel dat het twee dagen nodig heeft om te hechten aan de wortel van de plant. Terwijl het wel in het grondwater komt. En is onze waterkwaliteit dan zo slecht? In de jaren veertig gebeurde het dat er heel veel mest op het land werd gebracht. Dat doen we allang niet meer omdat je dan als het ware eigenlijk alles verschroeid. Er kan dan niks meer groeien. Met precisiebemesting kunnen we het heel goed sturen, waardoor het precies genoeg is om groenten en aardappels te laten groeien. En als het waterschap zou adviseren dat het beter is dat we op een halve meter van een sloot blijven met het bemesten, dan doen we dat hè?”
Jij denkt dat de waterkwaliteit dus op orde is?
“Ja. De dieren drinken slootwater, als er geen sproeiverbod is sproeien we water op het land. Het water is prima. En dat komt ook omdat we in de afgelopen decennia zoveel geleerd hebben. Er zijn zulke grote stappen gemaakt op het gebied van het gebruik van mest. Als boeren snappen wij als geen ander dat je niet teveel mest op het land moet brengen. Dan gaat er niks groeien. Maar als je dit in een perspectief zet. In Nederland hebben we verschillende grote datacenters. Die gebruiken heel veel schoon water voor de koeling. Denk je dat het looswater goed is? En het douchen? Elke dag douchen met zeep heeft ook invloed op de waterkwaliteit. En dan hebben we het voor het gemak maar even niet over grote industriële bedrijven die enorme hoeveelheden koelwater gebruiken.”
Tekst gaat verder onder de foto
Bloeiende aardappelplanten. Foto: Надежда Мельникова via Pixabay
We hebben de afgelopen periode vaker met jou gesproken over de stikstofproblematiek. Raakt dit nieuws jou nog meer?
“Weet je. Over mezelf maak ik mij geen zorgen. Maar ik maak me zorgen over mijn kinderen, over de toekomst, ons land, over alle mensen die hier wonen. Het kabinet is alleen maar bezig met de stikstofproblematiek. Een discussie in de marge terwijl het speelveld zoveel groter is. Als het afschaffen van de derogatieregeling doorgaat gaat het zorgen voor heel veel transportbewegingen. De mest moet af worden gevoerd, kunstmest moet worden geleverd. Bewegingen van het buitenland naar ons land. Bewegingen leveren schadelijke stikstof, stikstofoxiden (NOₓ), op die slecht opgenomen wordt. Maar het betekent ook dat je je afhankelijk maakt van het buitenland. Met de Oekraïne-oorlog zien we hoe gevaarlijk dat is. Afrika schreeuwt om graan. Maar deze beleidskeuzes zorgen ook voor enorme prijsstijgingen. De groente wordt onbetaalbaar. Waardoor het straks alleen nog gekocht kan worden door mensen die er geld voor hebben.”
Nederland was niet het enige land waar de derogatieregeling voor gold. Ierland, Vlaanderen en Denemarken maken er ook gebruik van. Sterker nog, zij mogen er na 2026 gebruik van blijven maken …
“Ons kabinet heeft lopen slapen. Echt. De inmiddels uitgereden minister Henk Staghouwer (ChristenUnie) is in Brussel geweest. Ik weet niet wat hij daar gedaan heeft, maar waarschijnlijk helemaal niets. Dat hij nu is vertrokken, daar zou de rest van het kabinet wat van kunnen leren. Ik mis een stukje boerenverstand in het kabinet. Waarom wordt er niet gevochten voor de mensen die zorgen voor de voedselproductie?”
Hoe gaat dit aflopen?
“Wat mij betreft moet het besluit heroverwogen worden. Als je kijkt naar het nitraat- en fosfaatverhaal dan gaat het allemaal niet zo slecht. Wij weten ook heel goed hoe we dit aan moeten pakken. Gebeurt er niets dan wordt 2026 een vreselijk jaar waarbij daarna de rapen echt gaar zullen zijn. Boerenbedrijven zullen omvallen, de groente die nog verbouwd wordt, gaat peperduur worden en we worden heel erg afhankelijk van het buitenland. Moeten we dat echt willen? Alsjeblieft Tweede Kamer, open je ogen. Oh, en doe me een lol. Koop lokaal bij de boer. Koop aardappels, groente en eieren die bij je om de hoek verbouwd worden. Daar help je de boeren en jezelf heel erg mee.”
