Moet Groningen een jongerenraad krijgen? “Op de juiste manier kan het erg waardevol zijn”

Groningen moet een jongerenraad krijgen. Die oproep deed scheidend kinderburgemeester Samuel (12) vorige week. Want volgens Samuel wordt er veel over jongeren gesproken máár niet met.

In Nederland hebben verschillende gemeenten al een jongerenraad. In de ene gemeente heeft een democratisch proces de samenstelling bepaald, in de andere gemeente is de jongerenraad meer een adviesorgaan. Maar zou een jongerenraad, in welke vorm dan ook, iets zijn voor Groningen? Hoe werkt het in andere gemeenten? Voelen jongeren zich door zo’n raad gehoord? En wat wordt er zoal bereikt? In dit artikel een kijkje in andermans keuken. Straks kijken we in de gemeente Westland, maar we beginnen in Zwolle. In deze gemeente is sinds 2015 een jongerenraad actief. Neal Nieuwenkamp is coach van de raad in de Hanzestad.

Hoi Neal! Hoe is de jongerenraad in Zwolle ontstaan?
“Het idee om een jongerenraad te installeren was een wens om ook jongeren te betrekken bij de besluitvorming. In Zwolle hebben we drie geaccrediteerde adviesorganen. Naast de jongerenraad is dit een participatieraad en de raad Toegankelijk Zwolle. Het zijn dus drie belangengroepen aan wie de gemeenteraad advies kan vragen. De afgelopen jaren waren niet makkelijk. Door de coronacrisis was het lastig om jongeren bij de politiek te betrekken. Waar ouderen een mail sturen, of schriftelijke reageren, was dat voor jongeren lastig. Het laatste jaar zijn we druk bezig om de positie van de jongerenraad te versterken, en dat is ook bij de ambtenarij helder gemaakt, om jongeren onderdeel te maken van het proces.”

Dan heb je een jongerenraad. Ging de introductie moeilijk of makkelijk?
“Nou, dat was wel een ding. Participatie begint namelijk bij gelijkwaardigheid. Het moet twee kanten op werken omdat het anders niets oplevert. Om een voorbeeld te schetsen: stel dat je een verkeersplein hebt dat onveilig is. De gemeente maakt vervolgens een plan om die situatie te verbeteren. Vervolgens wordt de vraag aan de jongeren gesteld hoe zij het probleem zouden oplossen. Het resultaat laat zich raden. Er wordt een plan gepresenteerd waarin staat dat de gemeente dit adviseert waarbij er in het rapport staat te lezen dat jongeren iets anders adviseren. Met daarbij de conclusie dat jongeren bij het project zijn betrokken. Met dit voorbeeld wil ik aangeven dat het zo niet werkt. Dit is niet de manier hoe je jongeren er bij betrekt.”

Je bedoelt dat je jongeren er direct bij moet betrekken …
“Ja, vanaf de start. En dat is ook de vorm waar we bij het opzetten van de raad voor gekozen hebben. De vaste kern van de jongerenraad bestaat uit een groep van ongeveer tien jongeren. Daaromheen zit een flexibele schil van ongeveer vijftig jongeren die allemaal hun eigen expertise hebben. Het is namelijk onzinnig om alle jongeren over een bepaald thema mee te laten denken. Door op expertiseniveau te werken kun je veel meer bereiken. Wat bedoelen we dan met expertiseniveau. Wel, jij vindt onderwijs misschien interessant, andere jongeren hebben iets met sport of openbaar vervoer. Door op die manier te werken kun je heel veel uit de raad halen, zonder dat je daarbij iedereen belast.”

In Zwolle is dus nu ruim zes jaar een raad actief. Wat heeft dat opgeleverd?
“Ik moet denken aan een voorbeeld dat nu speelt. Twee jaar geleden vond er een raadssafari plaats waarbij jongeren in gesprek gingen met de gemeenteraad. Daarin kwam heel duidelijk naar voren dat er te weinig plekken zijn waar jongeren naar toe kunnen. Toen is het idee geboren om een jongerenplatform op te gaan richten. Dat idee is vervolgens gaan sudderen waarbij vorig jaar december werd besloten dat het platform er ook moet komen. Het initiatief is breed omarmd, en straks in november opent het online platform Blauwhaus haar deuren. Later volgt er nog een fysieke plek. Dit is dus een voorbeeld wat bij de jongeren vandaan komt, en vervolgens ook daadwerkelijk gerealiseerd is.”

Als je kijkt naar de gemêleerdheid van de raad. Is die aanwezig?
“Dat valt wel een beetje tegen. Bij een jongerenraad zie je een interesse bij een bepaalde groep jongeren. Daarom zetten we ook maximaal in om samen te werken met andere jongerenorganisaties die actief zijn in de gemeente. We willen als het ware onze tentakels zoveel mogelijk verspreiden om maar zoveel mogelijk jongeren te bereiken. Maar als je de illusie hebt dat je een raad hebt die alle jongeren gaat vertegenwoordigen, nee, dat gaat niet lukken. Ook omdat het een keuze is. Je kunt niet alle jongeren vertegenwoordigen als niet alle jongeren hun vertegenwoordigers zelf kiezen.”

In Groningen wordt nagedacht over het opzetten van een mogelijke jongerenraad. Wat zou jou advies zijn?
“Groningen zou dat absoluut moeten doen. Nog beter gisteren dan morgen. En organiseer het op een goede manier. Wij beslissen inmiddels niets meer zonder jongeren. Ben je iets van plan, ga dan direct met de jongerenraad in gesprek, betrek ze er bij. Maar laat ze niet halverwege instappen. Dan werkt het niet. Want dat is denk ik wel interessant om te benoemen, uit onderzoeken blijkt dat jongeren heel graag invloed willen hebben op hun omgeving. Het vertrouwen in de politiek is bij jongeren, in vergelijking met andere leeftijdsgroepen, ook het grootst. Doe daar wat mee, zou mijn bescheiden advies zijn.”

Westland
Dan door naar de tweede stop. Dat is de gemeente Westland, in de provincie Zuid-Holland. Daar werd in 2018 een jongerenraad opgericht. Emma Boellaard is sinds twee jaar voorzitter van de raad.

Hoi Emma! Hoe gaat het met de jongerenraad in jullie gemeente?
“We zijn in 2018 begonnen met 22 personen die in de leeftijd van 15 tot 23 jaar oud zijn. In het begin dachten we, hoe gaan we dit vorm geven? Hoe kunnen we de gemeenteraad van dienst zijn? We besloten om commissies per thema op te gaan richten, om daarmee heel specifiek advies te kunnen geven over bijvoorbeeld openbaar vervoer, over evenementen. Maar dit bleek niet te werken. Elke commissie werkte namelijk in een ander tempo. Waardoor de commissie openbaar vervoer bijvoorbeeld moest wachten op de commissie evenementen voor er weer een nieuwe samenstelling kon komen.”

Dat is nu op een andere manier ingericht?
“Klopt. We hebben nu één algemene adviescommissie die over alle onderwerpen schrijft. Daarnaast is de mogelijkheid gebleven om zelf thema’s aan te dragen. Dat is wel lastig. Soms komen wij met een onderwerp waar we graag advies over willen geven, maar dan is de gemeenteraad heel ergens anders mee bezig. Er is dan de tijd niet. En dat begrijpen we, maar soms is dat wel een beetje jammer. Dat goed afstemmen is voor ons nog wel eens een struikelblok. En ook andersom. De gemeenteraad weet ons niet altijd te vinden. We zullen echt na moeten denken hoe we dit op een goede manier in kunnen richten. We zien dat een aantal raadsleden heel erg begaan is met ons, en ook twee wethouders hebben ons de voorbije maanden heel erg geholpen. Maar de communicatie, het afstemmen, en het mee kunnen praten, dat moeten we nog beter op orde zien te krijgen.”

Als je terugblikt op de voorbije jaren. Wat hebben jullie zoal bereikt?
“Ik moet gelijk denken aan de laatstgehouden gemeenteraadsverkiezingen. Er was geen stemwijzer en wij hebben dat vervolgens zelf opgepakt door een jongerenkieswijzer te publiceren. We hebben meerdere stellingen bedacht die relevant zijn voor jongeren, uitgezocht hoe partijen daar over dachten en het resultaat was vervolgens een groot succes. Want heel veel bezoekers hebben onze kieswijzer ingevuld. Dan heb je het over ongeveer achtduizend adviezen die we gegeven hebben, en dat is voor een gemeente als Westland gewoon heel veel. Een ander mooi voorbeeld is Coming Uut Day. Het is dan gebruikelijk om een regenboogvlag op te hangen, maar die vlaggen zijn heel duur. Wij hebben flyers gemaakt die onder andere in de lokale krant werden gepubliceerd. Mensen konden dit vervolgens op hun raam plakken, om te laten zien dat ze de dag steunen.”

Nu zijn dit echt acties. Als je kijkt naar het beleidsmatige, wat hebben jullie daar in betekend?
“We hebben een adviesstuk geschreven over het installeren van een kinderburgemeester in onze gemeente. Maar we hebben ons bijvoorbeeld ook sterk gemaakt voor het plaatsen van prullenbakken langs vaarwegen en om geweld op straat aan te pakken.”

Indertijd zijn jullie begonnen met 22 jongeren. Hoe gaat dat nu? Lukt het goed om de jongeren in het Westland te vertegenwoordigen?
“Op dit moment zijn we met ons twaalven. De leeftijd is heel gevarieerd. Daar ben ik blij mee. Leden blijven ook meerdere jaren actief in de raad. In de gemeente Westland heb je twee grote kernen. De meeste leden komen uit deze twee dorpen. Als jongeren bij ons actief willen worden dan kunnen zij zich aanmelden waarna er een soort sollicitatiegesprek volgt om te kijken of je geschikt bent. Er is geen democratisch proces aan verbonden. Maar het is wel lastig. We zien namelijk dat een bepaalde groep jongeren zich bij ons meldt. Jongeren die bijvoorbeeld al actief zijn in een leerlingenraad en het politieke spelletjes interessant vinden. Om alle jongeren te betrekken, dat is een hele strijd.”

Als je de gemeente Groningen advies zou moeten geven over wel of geen jongerenraad. Wat zou jou advies zijn?
“Zeker wel doen! Maar zorg ervoor dat je van tevoren heel goed na gaat denken hoe je het in gaat richten. Als je een jongerenraad hebt moeten ze het gevoel hebben dat ze er niet als los zand bij hangen. Bedenk een structuur dat er vanaf het allereerste begin contact is en advies kan worden gegeven. Een goede implementatie. En maak ook duidelijk aan de organisatie, zo werken we. Dat het natuurlijk wordt dat een jongerenraad advies kan geven. Niet dat het een trucje wordt waar je soms gebruik van wilt maken.”