Meer mensen in Groningen hebben te kampen met psychische problemen, omdat ze in onzekerheid zitten of ze nog wel rond kunnen komen door de stijgende prijzen. Dat ziet vrijwillig hulpverlener Mirjam Nagelmaker van Stadjers Hand in Hand. Wethouder Eelco Eikenaar zegt dat de gemeente probeert de problemen en zorgen weg te nemen, maar dat de middelen van de gemeente niet onbeperkt zijn.
In de negende podcast van Arm in 050 praten wethouder Eelco Eikenaar, Mirjam Nagelmaker, coördinator bij Stadjers Hand in Hand en onderzoeker Erik Meij over energiearmoede. Hoe de situatie nu is in Groningen en wat er aan te veranderen is.
Ruim tienduizend huishoudens
Ruim tienduizend huishoudens in de gemeente Groningen dreigen in de problemen te komen vanwege de hogere prijzen, bleek eerder uit onderzoek van de gemeente Groningen. Onderzoeker Erik Meij zegt dat nu andere groepen mensen in de problemen dreigen te komen dan voor deze crisis. “We hebben het bijvoorbeeld over mensen die aan het werk zijn in loondienst. Maar ook mensen die in de AOW zitten”, zegt Meij.
“Zelfs woningeigenaren kunnen nu in de problemen komen. Het hangt heel erg af van het type woning waar je in zit”, aldus Meij. Het type woning waar je in woont, bepaalt namelijk voor een belangrijk deel hoeveel energie je nodig hebt om de woning te verwarmen
Psychische problematiek
Mirjam Nagelmaker is vrijwillig hulpverlener bij Stadjers Hand in Hand, een initiatief dat mensen helpt om het financiële huishoudboekje op orde te krijgen en mensen helpt als ze bij de overheid of andere maatschappelijke organisaties moeten zijn voor hulp. Nagelmaker ziet de wanhoop bij mensen toenemen. “Wat ik merk is dat meer mensen te maken hebben met psychische problemen. Het is veel zwaarder en meer geworden dan het was”, vertelt Nagelmaker.
“Wat ik nu merk als ik binnenkom bij mensen thuis, is dat het koud is. De verwarming staat uit. Er hangen dekens voor de ramen. Maar de kou, daar kan je je tegen kleden. Wat ik het ergste vind, is de paniek. Dat zie ik in hun ogen. Ze weten zich geen raad meer. En dan is de voedselbank ook niet voldoende om dat weg te nemen. Je krijgt die hoofden niet meer rustig”, zegt Nagelmaker.
“Het schrijnendste vind ik dat ik cliënten van de voedselbank zie die hun leven weer op de rails hadden, die zie ik weer terugkomen. Dat vind ik zo erg. Dat komt door de energiearmoede en boodschappen die veel duurder zijn geworden. En die moeten weer een beroep doen op de voedselbank. Dat is buitengewoon triest”, vertelt Nagelmaker.
Die radeloosheid komt ook over de onzekerheid bij mensen over hoe hun situatie er volgend jaar of het jaar daarna eruit ziet. “Op het moment kunnen we niet anders dan de problematiek te verzachten met geld. Om te proberen dat mensen dan niet dieper in de problemen komen. Maar daar houdt het mee op. Er is geen enkel perspectief. We kunnen niet zeggen: volgend jaar gaat het beter worden. Voorlopig gaat het alleen maar slechter worden”, aldus Nagelmaker.
Escalatie voorkomen
Een van de grootste uitdagingen voor gemeenten, is in beeld krijgen wie er precies in de problemen zitten en met hen in contact komen. “Er is een groep die al jaren in de armoede zit. Dat is een groep die we kennen en kunnen bereiken”, vertelt wethouder Eikenaar. “Maar de groepen erboven, dat is echt lastiger. Omdat dit mensen zijn die de wegen naar de gemeente niet zo goed kennen. En het zijn mensen die we niet kennen, omdat ze nooit hulp nodig hebben gehad”, aldus Eikenaar.
Volgens Eikenaar is het belangrijk dat ook deze mensen zich op tijd melden. “Meld je snel als je problemen hebt of dreigt te krijgen. Als de problemen nog te overzien zijn, dan kun je er nog makkelijker wat aan doen dan als de schulden al gigantisch zijn gestegen. Dan komen er incassokosten bovenop. Want de incasso-industrie, die vaart er wel bij. Dan kan een relatief kleine schuld van duizend euro maar zo oplopen tot tienduizend euro. Probeer er dan maar uit te komen. Ook dan zijn er mogelijkheden, maar dan moet je je wel melden”, zegt de wethouder.
Volgens Eikenaar heeft het ook te maken met dat mensen graag zelfstandig zijn. “Het is zeker geen verwijt dat mensen zich niet melden, zo moet het niet opgevat worden. Ik begrijp het ook wel dat mensen dat hebben. Mensen denken ook van: ik probeer het zelf wel te rooien en moet zelf het probleem oplossen. Het heeft ook te maken met waardigheid, je wil niet afhankelijk zijn van andere mensen.”
Onzekerheid
De Rijksoverheid heeft verschillende maatregelen aangekondigd om mensen te helpen, zoals de twee keer 190 euro energiecompensatie en het prijsplafond. Ook de gemeente Groningen trekt geld uit om mensen te helpen. Onderzoeker Meij zegt hierover: “Dat is echt een heel stevig pakket. Als we het over pleisters plakken hebben, dan is het echt een kolossale pleister”, vertelt Meij.
“Het gaat ook heel veel huishoudens helpen om erger te voorkomen. Maar het is ook belangrijk om uit te zoeken wat het concreet voor iemand zelf betekent en de onzekerheid daarover. Ik denk dat die onzekerheid ook zorgt voor gedrag zoals het uitzetten van de verwarming, of dat mensen bijvoorbeeld bij de sportschool gaan douchen”, aldus Meij.
Wethouder Eikenaar denkt ook dat die onzekerheid een hele grote rol speelt. “Je ziet heel veel maatregelen, die gaan mensen heus wel helpen. Alleen de onzekerheid blijft. Straks is het volgend jaar en is het de vraag of de energieprijzen daarna nog zo hoog zijn. De regelingen die er nu zijn, zijn tijdelijk. Je hebt geen enkel perspectief over de periode daarna. We weten niet hoe het over een jaar eruit ziet”, aldus Eikenaar. Meer informatie over hulp van de gemeente is te vinden via deze link.
Podcast Arm in 050
Beluister de podcast hier op Spotify, via Apple Podcasts of via je eigen speler.
