Grote onzekerheid bij boeren door aanscherpen derogatie: “Prijzen van melk en kaas zullen stijgen”

Het nieuws dat de derogatie voor de Nederlandse agrarische sector wordt aangescherpt is bij boeren ingeslagen als een bom. Men maakt zich grote zorgen over het voortbestaan van hun bedrijven.

“Leugens, leugens, leugens.” Dat zijn de woorden waarmee melkveehouder Erwin Bijman uit Ten Boer op het nieuws reageert. “Wie houdt wie nu voor de gek? Is het Den Haag? Is het Brussel? Landbouwminister Piet Adema (ChristenUnie) doet alsof hij van niets weet waarbij hij gisteren in allerlijl terug werd geroepen uit Berlijn om hier over te praten. Wat een poppenkast. Waarbij ik me echt af vraag, wat wil men nu echt? Als je de grond, die nu een agrarische bestemming heeft, wilt gebruiken voor woningbouw, zeg het dan. Zeg het dan gewoon eerlijk. Maar kom niet om de zoveel maanden met nieuwe zaken aanzetten. Dit is gewoon boertje pesten.”

Europa zet Nederland onder druk
Waar gaat het precies over? Nederland maakt al geruime tijd gebruik van derogatie. Dit is een verruiming van de hoeveelheid dierlijke mest die op het land uitgereden mag worden. Derogatie is een verruiming van de Nitraatrichtlijn van de Europese Unie die als doel heeft om de nitraatuitspoeling uit de landbouw naar het grond- en oppervlaktewater te verminderen. In 2026 komt de uitzonderingspositie te vervallen. Als Nederland de positie de komende jaren wil behouden moet het maatregelen aanscherpen, zo vindt Europa. Daarom maakte de minister bekend dat de mestregels per 1 maart aanstaande worden aangepast. Eerder zei Adema dat hij dacht dat er in 2023 geen aanscherping nodig zou zijn.

“Mijn volledige jaarinkomen ben ik straks kwijt aan het wegbrengen van mest en het inkopen van kunstmest”
Wat betekent dit precies voor Bijman? “Ik heb op dit moment 105 koeien. Ik zou eigenlijk uit willen breiden naar 130 koeien, want op die manier kan ik een goede boterham verdienen. Door het vervallen van derogatie kan ik ongeveer 2.500 kuub mest niet uitrijden, en moet ik dit af laten voeren. Het afvoeren van één kuub mest kost ongeveer 16,50 euro. Om het gras toch te laten groeien moet ik 60 tot 70 ton kunstmest aankopen. Het betekent dat mijn volledige jaarinkomen op zal gaan aan het wegbrengen van mest en het inkopen van kunstmest. De aankoop van kunstmest is duur, omdat er bij de productie van kunstmest veel aardgas nodig is. Doordat de vraag naar kunstmest toe zal nemen, zal de prijs verder gaan stijgen.”

“Mensen thuis gaan dit merken”
Bijman schetst een sombere situatie: “Ik verwacht in de toekomst geen kunstmest meer te kunnen kopen. Dit betekent dat ik te weinig vreten heb voor mijn koeien. Als ik koeien weg ga doen, dan zal ik niet meer rond kunnen komen, tenzij de melkprijs enorm gaat stijgen.” De melkveehouder verwacht dat de mensen de situatie thuis ook gaan merken: “Mijn verwachting is dat als je nu een modaal inkomen hebt, dat je straks ook afhankelijk zal zijn van de Voedselbank, omdat de prijzen enorm zullen gaan stijgen. Melk zal hierdoor duurder gaan worden. Maar niet alleen melk, maar ook bijvoorbeeld kaas, eieren en vlees.”

LTO: “Compensatie voor boeren”
Sjaak van der Tak is voorzitter van de Land- en Tuinbouw Organisatie Nederland, LTO. Hij spreekt van een financiële aderlating voor de boeren: “Als dit door gaat dan moet de minister gaan kijken of hij de boeren ook tegemoet kan gaan komen met een compensatie.” Bart Kemps van Agractie spreekt van een nieuwe deuk. Hij verwacht dat er volgende week een pittig gesprek zal volgen met de minister wanneer hij met hem om tafel zal zitten.

“Je verliest 52.000 hectare landbouwgrond”
De minister laat weten dat het aanscherpen van de regels zal betekenen dat er vanggewassen ingezaaid moeten gaan worden en dat er bufferstroken ingevoerd gaan worden. Adema erkent dat dit veel effect zal hebben op boerenbedrijven. Ondertussen weet Bijman niet waar hij aan toe is. “Er wordt gesproken over bufferstroken. Moeten we straks met het uitrijden van mest één meter uit de kant blijven? Of wordt het drie of vijf meter? Mogen we straks nog drijfmest uitrijden? Of is alleen kunst- of vaste mest nog toegestaan? En vergis je niet in de gevolgen hè. Stel dat het drie meter wordt. Dan verlies je in één keer 52.000 hectare landbouwgrond. Hoe ga je dat opvangen? Neem je genoegen met een voedselcrisis? Of ga je dat oplossen door het vanuit het buitenland te importeren? Ook dan zullen de prijzen van producten enorm gaan stijgen, omdat de vraag op de buitenlandse markt toe zal nemen. En we hebben met Oekraïne gezien hoe gevaarlijk het is als je van het buitenland afhankelijk bent, waarbij ik verwijs naar Afrikaanse landen die in Oekraïne hun graan en tarwe kopen. Lekker bezig jongens.”

“Fles melk wordt onbetaalbaar”
Bijman is ondertussen het vertrouwen volledig kwijt. “Ik heb de afgelopen dag met diverse collega’s gesproken. De stemming is onder het nulpunt. Er is nog maar weinig licht aan het einde van de tunnel. En dan ga ik herhalen wat ik zojuist zei, wil men de landbouwgrond om er woningen op te bouwen? Zeg het dan gewoon eerlijk. Maar realiseer je ook wat je aanricht. Een sector met heel veel kennis en kunde help je om zeep. En de inwoners zijn uiteindelijk de dupe. Want voor heel veel van hen zal een fles melk of een pak yoghurt onbetaalbaar worden.”