“Vandaag laat zien dat ons werk er toe doet, dat we moeten blijven vertellen over de Holocaust”

Het is slecht gesteld met de kennis van jonge Nederlanders over de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Althans dat blijkt uit onderzoek van de Amerikaanse organisatie Claims Conference.

De onderzoekers concluderen dat ruim de helft van de Nederlandse respondenten niet precies weet dat er in de oorlog zes miljoen Joden zijn vermoord. Twaalf procent van de bevolking als geheel zegt dat dit aantal fors wordt overdreven of zelfs dat de Holocaust een mythe is. Onder de mensen jonger dan 40 is dat volgens de onderzoekers 23 procent.

“Ons werk doet er toe”
Geert Volders is directeur van Synagoge Groningen: “Ik heb het nieuws vandaag meegekregen. Ik denk dat je wel kunt zeggen dat er iets aan de hand is. Een onderzoek als dit komt niet zo maar op tafel te liggen. En de conclusie sluit in die zin ook aan bij geluiden die we in ons eigen land horen: kinderen die voor bepaalde profielen op het vmbo kiezen krijgen vanaf hun veertiende al geen geschiedenisonderwijs meer. Ook op andere opleidingsniveaus is geschiedenis niet altijd aanwezig. Dus ik kan concluderen dat ons werk er toe doet, en dat wat we doen ook heel erg belangrijk is.”

“Vorig jaar hebben we 20.000 bezoekers mogen verwelkomen”
Synagoge Groningen probeert ook zoveel mogelijk mensen informatie te verstrekken: “Vorig jaar hebben we 20.000 bezoekers mogen verwelkomen. De aantallen splitsen we uit in drie groepen, waarbij een deel de synagoge bezoekt als museum, een andere groep komt voor de groepsrondleidingen en een deel komt voor activiteiten als de World Press Photo en Eurosonic. Wanneer we het hebben over rondleidingen dan hebben we het over ongeveer 10.000 bezoekers. Dat zijn mensen in alle leeftijden. Van kinderen in groep zeven van de basisschool tot studenten en mensen die seniorenonderwijs volgen. Wat wij merken is dat er een toenemende vorm van belangstelling is voor de Joodse geschiedenis en de Holocaust in het bijzonder.”

“Ook wij merken hier dat er soms mensen zijn die de cijfers in twijfel trekken”
Volders: “Ons werk is om voorlichting te geven. We kunnen hele mooie verhalen vertellen over de Joodse geschiedenis, maar de Holocaust is ook een onderdeel. Je ontkomt er ook niet aan om over deze zwarte bladzijde te vertellen. Of het nu tijdens een rondleiding is, een expositie of tijdens een schoolles. Het heeft een hele belangrijke stempel gedrukt op de geschiedenis. Daarbij merken we ook dat best wel wat mensen het Jodendom associëren met de Holocaust. Ook zien we dat er misvattingen zijn bij bezoekers. Er zijn mensen die de cijfers in twijfel trekken. Of die bijvoorbeeld in de veronderstelling zijn dat Joden hele rijke mensen waren. En ja, die zullen er zeker geweest zijn, maar op de Nieuwstad was tijdens de oorlogsjaren sprake van bittere armoede. Wel moet ik zeggen, dat het incidenten zijn. Het is absoluut geen dagelijkse kost dat we met zulke misvattingen te maken hebben.”

“Geschiedenis mag een prominentere plek krijgen in het onderwijs”
In het onderwijs mag wat Volders betreft meer aandacht geschonken worden aan geschiedenis, en aan de Tweede Wereldoorlog in het bijzonder. “Onbekend maakt onbemind. Ik vind het zorgelijk als ik hoor dat sommige tieners vanaf hun veertiende geen geschiedenisonderwijs meer krijgen. En ik realiseer me ook dat iedere docent zal zeggen dat zijn of haar vak belangrijk is. Maar de kennis, hoe iets vroeger ging, en hoe iets nu gaat, is wel essentieel om wereldproblemen te kunnen begrijpen en in een perspectief te plaatsen. Want wie zegt dat er nooit weer een Holocaust komt? Of sterker nog, in de jaren negentig vond er een genocide plaats in Srebrenica op de Balkan. En de Rwandese genocide vond in dezelfde periode plaats. Wat leer je, wat doe je er mee, en hoe kun je iets voorkomen?”

“Iemand dacht dat Joden enkel een scheldwoord was”
Voor Volders is het onderzoek dan ook aanleiding om er met volle kracht tegen aan te gaan: “We blijven onze best doen om hier aandacht voor te vragen. Dat doen we deze week extra omdat het vrijdag precies 78 jaar geleden is dat vernietigingskamp Auschwitz bevrijd werd door de geallieerden en we daarom morgen hier een herdenkingslezing organiseren. En gelukkig weten heel veel scholen ons als te vinden. Schoolklassen uit Friesland, Overijssel en Drenthe komen hier het jaar rond langs om informatie op te doen. En ik moet nu even denken aan een artikel dat ik laatst las over de synagoge in Enschede waar een bezoeker dacht dat Joden enkel een scheldwoord was. Hij had geen idee wat de betekenis is. Op zulke momenten weet ik dat mijn werk er toe doet.”