Vogelgriep wordt steeds vaker aangetroffen bij zoogdieren: “Dit is een hele zorgelijke situatie”

Een hele zorgelijke situatie. Dat is de reactie van landschapsbeheerder Arjan Hendriks van Het Groninger Landschap op het nieuws dat het vogelgriepvirus steeds vaker wordt aangetroffen bij zoogdieren.

“Het vogelgriepvirus an sich is al heel zorgelijk”, vertelt Hendriks. “Het virus raast over de wereld en heeft al aan duizenden wilde vogelsoorten en pluimvee, zoals kippen en kalkoenen, het leven gekost. Nu blijkt dat het ook over gaat op zoogdieren, wat betekent dat het virus ook mensen kan besmetten. Je hebt het dus over een potentieel gevaar, en dat is een zeer zorgelijke situatie.” Uit cijfers blijkt dat in Nederland de afgelopen achttien maanden onder meer een das, een bunzing en een otter besmet zijn geraakt door het virus.

H5N8
Het vogelgriepvirus waar over gesproken wordt is het type H5N8. In oktober 2020 werd dit voor het eerst in Nederland vastgesteld. In december 2021 meldde het Duitse Friedrich-Loeffler-Instituut dat Europa te maken heeft met de zwaarste uitbraak van vogelgriep ooit. In de periode oktober 2021 tot oktober 2022 werden er in Nederland 4,9 miljoen kippen, kalkoenen en eenden geruimd op bedrijven waar besmettingen met het vogelgriepvirus waren vastgesteld.

“Ik kom wel eens een dode stern of kokmeeuw tegen”
Hendriks is landschapsbeheerder in onder andere het Reitdiepgebied, ten noorden van Stad. “Of ik de afgelopen maanden veel casussen met vogelgriep tegen kom? Mijn beeld is dat het op dit moment mee valt. Maar dan kijk ik puur naar mijn eigen gebied. Ik kan niet over de gebieden van collega’s spreken. Ik tref wel eens een dode stern of een kokmeeuw aan. Die stuur ik dan voor onderzoek op naar het laboratorium, waarbij dan blijkt dat het om vogelgriep gaat. Maar het is niet wekelijkse kost. Heel anders is het in andere gebieden in het land. Bijvoorbeeld op Texel. Daar werd afgelopen jaar een broedkolonie van grote sterns compleet weggevaagd. Ook worden er veel dode meeuwen aangetroffen.”

Vogelgriep verspreidt zich makkelijk
Waarom het virus in het ene gebied harder toeslaat dan in het andere gebied heeft volgens Hendriks te maken met onder andere de vogeltrek. “Het virus verspreidt zich heel makkelijk. Het verspreidt zich bijvoorbeeld via ontlasting, waarbij vogels dit meenemen op hun trektochten. Als vogels via de kustgebieden trekken, dan heb je in deze gebieden meer last van het virus.”

“Geen pasklare oplossing”
Een oplossing voor de vogelgriep heeft Hendriks niet. “Wat mij zorgen baart is dat dit virus al twee jaar rondzwerft. Eerder hebben we al gewaarschuwd voor de gevaren, dat het ook over kan slaan op mensen. Nu het bij zoogdieren wordt aangetroffen is die angst een stuk groter geworden. Maar een oplossing heb ik niet. Er kan gevaccineerd worden. En bij huisdieren en vee is dit ook te doen. Maar bij wilde dieren is dit onmogelijk. Een zorgelijke situatie, waarbij ik geen pasklare oplossing klaar heb liggen.”

“Kijken naar de manier hoe we pluimvee en vee houden”
Wel denkt de landschapsbeheerder dat het goed is om te kijken naar de manier waarop er pluimvee en vee gehouden wordt. Het huidige vogelgriepvirus is namelijk ontstaan in de pluimveehouderijen waar dieren dicht op elkaar opeengepakt zitten. Een aantal jaren geleden is het overgesprongen op wilde vogels. Nu is het ook overgesprongen op zoogdieren, waarmee het nog maar één stap verwijderd is van de mens.