Mensen die nog nooit een boerderij van binnen hebben gezien, hebben BBB gestemd. Bewoners van Paddepoel en Ten Boer hebben BBB gestemd. Vegetariërs hebben BBB gestemd. Groningers die nog nooit eerder hun stem uitbrachten, hebben BBB gestemd. Boeren, burgers en buitenlui, allemaal hebben ze BBB gestemd.
Voor wie het nog niet duidelijk was waarom een aanzienlijk deel van de Nederlanders klaar is met de huidige generatie bestuurders, legde stikstofminister Christianne van der Wal het voor de zekerheid nog één keertje uit. Tijdens de verkiezingsavond, op het moment dat de kruitdampen van de BBB-winst amper waren opgetrokken en enige bescheidenheid bij de minister gepast leek, schreeuwde ze in de microfoon: ‘Er is geen keuze. Nu weer uitstellen kan gewoon niet. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden. Je kunt niet zeggen: we gaan huizen bouwen maar geen stikstofbeleid uitvoeren.’
Het is niet alleen de arrogantie van dit kabinet die mensen tegen de borst stuit, het is vooral de incompetentie. Uit onderzoek blijkt dat de belangrijkste reden voor een stem tegen de zittende macht de onbekwaamheid van de ministerploeg is. Het niveau van ministers als Hugo de Jonge, Henk Staghouwer, Christianne van der Wal en Sigrid Kaag is zo bedenkelijk, dat je je moeilijk kan voorstellen dat daar slechtere bestuurders voor in de plaats komen. Behalve natuurlijk als er een kabinet Rutte V komt en de eeuwige premier moet gaan putten uit het echelon van vierderangs partijleden.
Toen Caroline van der Plas gevraagd werd wie er volgens haar een goede minister van Landbouw zou kunnen zijn, noemde ze de naam van Louise O. Fresco. Zo’n opmerking stemt hoopvol. Want Fresco, gerenommeerd wetenschapper en bestuurder, is in haar eentje al twee maatjes groter dan Van der Wal en Piet Adema samen.
Natuurlijk zit het probleem van de kabinetten Rutte niet alleen in het personeelsbeleid. Veel Nederlanders hebben genoeg van de holle slogans van de zogenaamde middenpartijen, die zelf polarisatie voeden door andere partijen non-stop polarisatie te verwijten. Nederlanders zijn klaar met politici die gefixeerd zijn op beeldvorming, de eigen politieke carrière en macht. Velen willen niet langer geregeerd worden door een ideologie op basis van modellen, die met een bijna religieus fanatisme uitgedragen wordt.
Stikstof is een metafoor voor het warrige kabinetsbeleid. Roepen dat de natuur ‘echt niet meer kan wachten’ en dat er ‘nu gekozen moet worden’ is een simplificatie van de stand van de flora en fauna in ons land en een overdrijving van het probleem. Het is natuurlijk prima dat je als politieke partij pleit voor minder intensieve veeteelt en bescherming van de natuur. De vraag is of je dat het snelst bewerkstelligt door grote delen van de bevolking van je te vervreemden.
Onlangs verscheen het eerste onafhankelijke boek over het stikstofdossier, ‘De Stikstoffuik’ van wetenschapsjournalist Arnout Jaspers. Op de achterflap lezen we: ‘Jaspers fileert gedetailleerd en genadeloos hoe het unieke Nederlandse stikstofprobleem ontstond, waarom Nederland als enige land ter wereld een fulltime ‘stikstofminister’ heeft en hoe de hele ‘crisis’ gebaseerd is op onwetendheid, misbruik van wetenschap en schimmige deals in achterkamers.’ Deze woorden vatten het boek goed samen, want tijdens het lezen val je in de ene verbazing na de andere. ‘De Stikstoffuik’ zou verplichte kost moeten zijn voor elke politicus. En voor elke journalist en ambtenaar. En voor iedereen die denkt dat het stikstofbeleid een simpele kwestie is van vóór of tegen de natuur zijn.
Zowel op juridisch, wetenschappelijk, moreel als politiek vlak is het een bende. Ook het idee dat er absoluut niet meer afgeweken kan worden van de ingezette lijn, wordt door Jaspers langzaamaan afgepeld. Zo zou de Nederlandse premier, als hij (of zij) echt zou willen, een goede kans hebben om in Brussel succesvol te onderhandelen over allerlei zaken waartoe Europa en de Raad van State ons land zou verplichten. En ook zonder die onderhandelingen kan Nederland zichzelf veel minder regels opleggen.
Dat er desondanks het beeld leeft dat zonder strikte uitvoering van het stikstofbeleid ons land helemaal stilvalt, is ook aan onze media te danken. We moeten zo langzamerhand constateren dat veel radio-, tv- en krantenredacties grotendeels bevolkt worden door ‘aangehaakten’, die op maandagochtend tijdens de redactievergadering vooral onderwerpen aandragen die ze zaterdag in de Volkskrant hebben gelezen. Zo kan het zijn dat het boek van Jaspers ruim twee weken geleden verscheen en dat hij nadien door geen enkele krant of omroep is gevraagd voor een interview. Om direct een geheime politieke agenda te suggereren gaat misschien wat ver, maar dat het boek van Jaspers niet op de radar van redacties is verschenen, stemt somber. Hoofdredacteuren zeggen diversiteit erg belangrijk te vinden, maar dan hebben ze het doorgaans niet over een diversiteit aan meningen.
Dat geen enkele redactie de schrijver van hét boek over hét onderwerp van dit moment uitnodigde, is hoe dan ook erg bijzonder. Voor talkshows, krantenredacties en radioprogramma’s is er misschien nog hoop dat het kritisch vermogen op een dag terugkeert. Voor de eeuwige premier en het groepje consultants, beroepspolitici en bedrijfskundigen dat ons land runt is die hoop allang vervlogen. Linksom of rechtsom zal het gezond verstand weer dominant moeten worden in het landsbestuur, uitgevoerd door politici met oprechte betrokkenheid en kennis van zaken. Of de BBB dat gaat doen of een andere partij, maakt eigenlijk niet eens zo heel veel uit.
Benno de Jongh is freelance journalist, onder meer bij RTV Noord en voor verschillende schaakwebsites en -bladen. Benno schrijft wekelijks een column over een relevant onderwerp uit de gemeente Groningen. Heb jij een goed onderwerp waar Benno aandacht aan moet besteden? Of wil je iets kwijt over de columns? Stuur dan een mail naar benno@oogtv.nl
