Ondanks onderzoek toch pantsergranaat gevonden bij De Lijte; omwonenden vrezen ongelukken door meer onontplofte munitie (update)

Bij graafwerkzaamheden vlakbij zwemlocatie De Lijte is vorige week een pantsergranaat uit de Tweede Wereldoorlog opgedoken. Hoewel onderzoek zou uitwijzen dat er geen verhoogd risico is op niet-ontplofte munitie, vrezen omwonenden nu dat de werkzaamheden toch ongelukken gaan opleveren.

De pantsergranaat werd aan het einde van vorige week gevonden in een weiland, vlak bij zwemplek De Lijte en de camperplaats aan het Paterswoldsemeer. Wie de ‘bom’ heeft gevonden, is niet geheel duidelijk. Maar volgens Peter van der Tuin, die spreekt namens verschillende omwonenden van het werkgebied, is het explosief waarschijnlijk opgegraven door medewerkers van uitvoeringsorganisatie ProLander. Dit bedrijf werkt in het gebied aan de aanleg van de ecologische verbindingszone bij het Paterswoldsemeer.

De provincie Groningen bevestigt dat er een mogelijk Niet Gesprongen Explosief (NGE) is aangetroffen op de locatie. Nadat de ‘bom’ werd gevonden, is het terrein volgens een woordvoerder direct ontruimd en is de politie ingeschakeld. De ‘bom’ werd in een plastic ton ingegraven in de veengrond en afgedekt met een steen. Na het weekend kwamen medewerkers van de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) langs om de ‘bom’ te inspecteren.

Volgens omwonenden werd hen verteld dat de ‘bom’ een lege bomhuls zou zijn geweest. De EOD laat echter weten dat het explosief een pantsergranaat betreft, een zogenaamde 25 ponds PDR van Britse makelij. Medewerkers van de EOD hebben de granaat afgelopen woensdag verwijderd.

Wel of geen verhoogd risico?

In 2018 werd onderzoek gedaan naar niet-ontplofte munitie, voorafgaand aan de herinrichting van het gebied langs de Meerweg. Daaruit bleek dat er inderdaad een verhoogd risico was op achtergebleven explosieven in een deel van het gebied. In de Tweede Wereldoorlog werden ‘blindgangers’ geloosd boven het plangebied door een aangeschoten Duits vliegtuig. Een deel van deze munitie ligt mogelijk nog steeds in het gebied, weggezakt onder de venige grond.

Volgens de provincie bestaat er op de plek waar nu wordt gegraven echter ‘geen verhoogd risico’ op meer onontplofte bommen. “Ondanks dit uitgebreide vooronderzoek blijft er een klein risico bestaan”, aldus een woordvoerder van de provincie. “Bij deze werkzaamheden is in de grond inderdaad een verdacht object (NGE) aangetroffen.”

Wantrouwen over onderzoek bij bewoners

Hoewel het directe gevaar van de ‘bom’ nu is geweken, zijn omwonenden er niet gerust op dat de graafwerkzaamheden op het terrein nu geen gevaar meer opleveren. Omwonenden twijfelen eraan of het gebied waar nu wordt gegraven wel goed is onderzocht. Mogelijk is het gebied helemaal niet meegenomen in het onderzoek, aldus de omwonenden.

“Er zijn al eerder kogel- en bomresten naar boven gehaald in dit gebied”, vertelt Van der Tuin. “Maar omwonenden worden niet of vrijwel niet geïnformeerd. Als ze hun zorgen uiten, wordt verwezen naar het onderzoek of worden de bezwaren weggewuifd. We hebben het gevoel dat de provincie hier koste wat kost door wil gaan met werken, ook als blijkt dat er toch wat uit de grond komt.”

Hek en poort om gebied af te zetten ‘hielden niemand tegen’

De provincie weerspreekt de aantijging over het niet-informeren van de bewoners: “De politie heeft het vermoedelijke NGE gemarkeerd door middel van een emmer en de politie is bij omwonenden langs geweest om hun te informeren. Het terrein rondom het NGE was al afgezet met een nieuw hekwerk. De poort in dat hek is extra op slot gezet zodat mensen er niet konden komen tot dat EOD langs zou komen om het vermoedelijke NGE te ruimen.”

Maar dat hek en de bijbehorende poort weerhielden niemand er de afgelopen dagen van om toch door het gebied te lopen. Volgens Van der Tuin zag hij, sinds het ontdekken van de ‘bom’, meermaals mensen door het afgezette gebied lopen. “Met honden, zonder honden. Ze stappen er gewoon omheen of gaan via een andere plek het gebied in. Dit was echt niet afgesloten.”

Omwonenden willen werk stoppen en onafhankelijk onderzoek

Of er na de vondst van de ‘bom’ gewoon wordt doorgewerkt op het terrein, is niet geheel duidelijk. Maar volgens Van der Tuin is er maar één oplossing: direct stoppen met de werkzaamheden totdat er meer onderzoek is gedaan. “Voor ons lijkt het alsof de provincie het probleem bagatelliseert. Maar de bom dook wel ineens pal achter de huizen op! Het is zaak dat een onafhankelijke partij diepgaand onderzoek uitvoert in dit gebied en dat verdere werkzaamheden eerst stoppen.”

Update 03-03-2023 16.15 uur:

Van der Tuin liet donderdagavond optekenen dat bewoners was verteld dat de ‘bom’ een lege huls zou zijn geweest. De Explosieven Opruimingsdienst Defensie liet vrijdagmiddag echter weten dat het gaat om een pantsergrantaat uit de Tweede Wereldoorlog. Ook meldt de EOD dat het explosief woensdag is weggehaald.