Minister Piet Adema (ChristenUnie) van Landbouw heeft maandag een werkbezoek gebracht aan Ten Boer. Hij sprak met verschillende boeren die aardbevingsschade hebben. De boeren laten na afloop van het gesprek weten hoopvol te zijn.
“Het was een prettig gesprek”, blikt melkveehouder Erwin Bijman terug. Het gesprek met de minister, waar ook gedeputeerde Johan Hamster (ChristenUnie) bij aanwezig was, vond plaats op zijn bedrijf. Ook verschillende collega-boeren waren aanwezig. “De minister bood een luisterend oor, en hij is duidelijk geschrokken van de situatie die hij tegenkwam. Hij heeft toegezegd dat hij zich er sterk voor gaat maken om meters te maken. Ik hoop dat dit succes krijgt, en dat het niet gaat verzanden in bureaucratisch geneuzel.”
“Je rijdt een donkere tunnel in”
Wie het verhaal van Bijman wil begrijpen, zal daar flink wat tijd voor uit moeten trekken. “Waar moet ik beginnen?” vertelt Bijman. “Ik kan het misschien het beste uitleggen in de vorm van een tunnel. Tien jaar geleden zijn we die tunnel ingereden. En dan wordt het heel donker. Dankzij mijn vrouw, dankzij mijn kinderen, dankzij de mensen om ons heen, zie ik licht aan het einde van de tunnel. Waarbij ik vooral denk aan mijn jongens. Dat door al het werk dat ik hier in stop, zij wellicht mogelijk in de toekomst dit bedrijf over kunnen nemen. Dat ze een gelukkig bestaan op kunnen bouwen. Maar als ik dit alleen had moeten doen? Nee. Dat had ik denk ik niet gekund.”
“Aardbeving bij Huizinge was de ommekeer”
Bij Bijman spelen verschillende problemen die samen komen. “De aardbeving bij Huizinge is misschien de ommekeer geweest. Hoewel er in 2013 ook een flinke beving was. En dan ontdek je op een dag scheuren in het stucwerk. En dan blijkt je woning zo ernstig beschadigd te zijn dat je zo door de muur heen kunt kijken. Op dit moment wonen we in een woonunit en wordt de woning hersteld en aardbevingsbestendig gemaakt.”
“Toen gingen alle alarmbellen rinkelen”
Maar dat is misschien wel niet het grootste probleem: “In 2013 hebben we een nieuwe loopstal gebouwd. Op papier is deze niet aardbevingsbestendig gebouwd, maar in de praktijk komt het er wel op neer. De wanden zijn bijvoorbeeld twintig centimeter dik, er is gebruik gemaakt van dubbele bewapening, en de stal rust op 380 heipalen. De mest van de koeien voeren we af naar een mestkelder. Deze kelder heeft een bepaalde inhoud. Het was in 2015 dat we in februari mest uit de kelder hebben uitgereden, en een paar weken later was de kelder al weer vol. Hoe kan dat nou, dachten we. En toen gingen wel alle alarmbellen rinkelen.”
“De vloer van de kelder zal waarschijnlijk een groot mozaïek zijn”
Door de aardbevingen denkt Bijman dat de kelder gescheurd is waardoor grondwater naar binnen loopt. Dit scheuren is mogelijk omdat de heipalen voor opwaartse druk zorgen en de aardbevingen voor zijwaartse druk. “Het grondwater staat vrij hoog. De kelder is ongeveer 2,5 meter diep. Het grondwater staat op 2 meter. Als de kelder leger wordt, bijvoorbeeld als we mest uitrijden, dan ontstaat opwaartse druk. En dat is wat er gebeurd is. De vloer van de kelder zal waarschijnlijk één groot mozaïek zijn. En hoe ernstig dat is? Er moet veel meer mest worden afgevoerd. En dat betekent heel veel voor mijn bedrijfsvoering. Ineens kloppen de cijfers niet meer, terwijl ik met mijn bedrijf wel mijn brood moet verdienen. En zie dat dan maar eens op te lossen. En ondertussen stapelen de problemen zich op. Want we hebben het ook over stikstof, en over nieuwe regelgevingen. Hoe houd je het overzicht?”
Minister Adema: “We willen zij aan zij staan met Erwin”
Minister Adema laat weten dat hij geraakt is door alles wat hij maandag heeft gezien: “De aardbevingsschade heeft enorme gevolgen. Ook voor de boeren in Groningen. Bij de familie Bijman heb ik met eigen ogen gezien wat de impact is op zijn gezin en bedrijf. We willen zij aan zij staan met Erwin en andere gedupeerde boeren. Daarom maken we meer geld beschikbaar voor het Agroprogramma, waarmee we gedupeerde boeren helpen bij schade-afhandeling, versterking en investeringen. Want die hulp verdienen ze.”
“Trekken en duwen om versnelling te krijgen”
De vraag is wel of de druk van de minister nodig is op het gebied van mestkelders. Het Instituut Mijnbouwschade Groningen, IMG, heeft eerder laten weten dat er voor de zomer een oplossing op tafel komt te liggen. En de Nationaal Coördinator Groningen heeft duidelijk gemaakt dat de versterkingsoperatie makkelijker moet. Bovendien komt er vanuit het Agroprogramma extra geld voor boeren met complexe schades. Adema: “Ik wil trekken en duwen om hier versnelling in te krijgen.”
“Laat ons spijkers met koppen slaan”
En Bijman? “Elke minuut dat je hierover praat, had je ook actie kunnen ondernemen. En er wordt al heel lang gepraat hè? Laat ons nu eens meters gaan maken. Laat ons spijkers met koppen slaan. Hou op met de theorie, hou op met het geneuzel. Kom met het geld, en help de mensen. En dan heb ik het over de agrarische bedrijven, maar ik heb het ook over de woningen met aardbevingsschades en al die gezinnen die in onzekerheid zitten.”
