Column Benno de Jongh | Hooligans

In de tragiek van de sport zit vaak ook schoonheid. In de Netflix-serie Sunderland ‘Til I Die is te zien hoe er bij de Noord-Engelse voetbalclub zo’n beetje alles misgaat. Eerder al konden we genieten van Daar hoorden ze engelen zingen over het rampzalige seizoen 1999/2000 van Ajax.

Twee prachtige documentaires, al denken de fans van Sunderland en Ajax daar misschien anders over. Bij beide clubs was het voetbaltechnisch en organisatorisch een zooitje, maar zo bont als FC Groningen het dit seizoen maakte was het bij lange na niet. Zelfs in de tragiek van de FC zit heel weinig schoonheid verborgen. Het enige geluk is dat er geen filmmaker meeliep, zodat we in elk geval niet voor altijd aan dit rampseizoen worden herinnerd.

Wie op internet zoekt op ‘FC Groningen’ en ‘gifbeker’, ziet dat de eerste artikelen al uit oktober stammen. Wie had toen kunnen vermoeden dat de gifbeker vijftien dubbele bodems had en er bovendien nog een stuk of tien nieuwe gifbekers moesten worden aangerukt. De zwartste dag van het seizoen was onmiskenbaar afgelopen zondag, toen duidelijk werd dat FC Groningen gesaboteerd werd door een klein deel van de eigen ‘aanhang’. Voor buitenstaanders lijkt het misschien raar, maar ter plekke optreden tegen deze hooligans is vrijwel onmogelijk. Een vrouw deed een poging; zij had de moed om van de Noordtribune af te dalen om de gasten aan te spreken, maar ze werd hardhandig weggeduwd. 

Ook de stewards in de Euroborg zijn logischerwijs niet bereid hun eigen gezondheid in de waagschaal te leggen, zoals we konden lezen in het Dagblad van het Noorden. En politie binnen de muren van het stadion zien we zelden, want dat kan als een rode lap op een stier werken. De agenten zijn bovendien hard nodig buiten het stadion, om eventuele rellen na de wedstrijd zoveel mogelijk te voorkomen. Kortom, het gitzwarte deel van de Noordtribune is een vrijstaat binnen een koninkrijk. Een koninkrijk in verval, inclusief een gezagsvacuüm. 

Hooliganisme is zo oud als de mensheid. Het oudste voorbeeld stamt uit het Byzantijnse Rijk. Tijdens een wagenrenwedstrijd in 532 in Constantinopel ontstond er een gewelddadige opstand. Keizer Justinianus liet het oproer neerslaan en dat kostte het leven aan ongeveer 30.000 mensen. In de jaren 50 nam het geweld in Engeland rondom voetbalwedstrijden serieuze vormen aan en in Nederland zijn in de jaren 70 de eerste serieuze gevallen bekend. Soms is het weer een paar jaar relatief rustig, dan laait het weer op. Sinds de coronatijd is er weer flink meer supportersgeweld zichtbaar, binnen en buiten de stadions.

Supportersgeweld is van alle tijden, maar dat is geen reden om er niets tegen te doen. In Duitsland en Engeland worden voetbalrellen bewust zoveel mogelijk buiten de media gehouden. Er gaan stemmen op om dat voorbeeld in Nederland te volgen. Als reden wordt genoemd dat andere vormen van geweld veel meer slachtoffers kosten. Een vreemde redenering, want de maatschappelijke impact van voetbal gerelateerd geweld is wel behoorlijk groot. De beelden van de huilende kinderen op de tribune van de Euroborg spreken boekdelen. 

Supportersgeweld komt overal voor. Behalve misschien in Qatar, waar geen druppel alcohol gedronken mag worden en je het land uitgezet wordt als je je misdraagt. (En de sfeer op de tribunes ook behoorlijk belegen is.) Nederland is niet uniek binnen Europa en de problemen op de tribune bij FC Groningen zijn in de kern niet veel anders dan bij andere Nederlandse clubs van behoorlijke omvang. Ook bij andere betaalde voetbalclubs verpest een kleine groep hooligans het voor een heel stadion.

Dit betekent niet dat er lokaal niets moet gebeuren. Maar de belangrijkste stappen zullen toch moeten komen van de landelijke politiek. Op papier heeft Nederland een strenge voetbalwet, met bijvoorbeeld lange stadionverboden. Dat is moeilijk te rijmen met het nachtje cel voor de veldrenner. Hij kreeg een boete voor het niet kunnen laten zien van een identiteitsbewijs en wordt verder niet vervolgd. Je vraagt je af wat er met hem was gebeurd als hij z’n identiteitskaart wel bij zich had gehad. Had hij dan direct weer plaats kunnen nemen op de tribune?

Al decennialang babbelt de landelijke politiek over een meldplicht, de regel waarbij hooligans met een stadionverbod zich ten tijde van wedstrijden moeten melden op het politiebureau. Maar zelfs dit geëigende middel, dat in Engeland z’n nut bewezen heeft, kunnen we in dit land niet invoeren. Ook een flinke boete van bijvoorbeeld 20.000 euro voor iemand die ervoor zorgt dat een wedstrijd gestaakt wordt, moet haalbaar zijn. Is het een gebrek aan capaciteit bij de politie? Niemand die het weet. Ook dit dossier legt weer eens het failliet van het probleemoplossend vermogen van onze overheid bloot. 

Nog heel even en dan is dit rampseizoen voorbij. Opportunistisch als het voetbalwereldje is, zullen in de zomer de nieuwe aankopen bewierookt worden en zal het woord kampioenschap menigmaal vallen. Het komend seizoen is de Euroborg weer gevuld met duizenden supporters, die na besnuffeld te zijn door een vuurwerkhond tussen de inmiddels opgehangen netten door kunnen zien hoe FC Groningen in de laatste minuut met 2-1 wint van Jong AZ.

Misschien is een idee voor een documentairemaker om de FC in het nieuwe seizoen te volgen. Komt de club er weer bovenop? Hoe is de sfeer op de tribune? En hoe wordt er toegeleefd naar het feestje volgend jaar op de Grote Markt? En dan maar hopen dat het resultaat meer lijkt op Welcome to Wrexham, over de club die met veel positieve energie promoveerde, dan op Sunderland ‘Till I Die.

Benno de Jongh is freelance journalist, onder meer bij RTV Noord en voor verschillende schaakwebsites en -bladen. Benno schrijft wekelijks een column over een relevant onderwerp uit de gemeente Groningen. Heb jij een goed onderwerp waar Benno aandacht aan moet besteden? Of wil je iets kwijt over de columns? Stuur dan een mail naar benno@oogtv.nl