De verbazing was groot toen onlangs twee fietsen werden aangetroffen op de zolder van een woning in de Folkingestraat. De vondst leidt ook tot vragen. Zouden de fietsen daadwerkelijk van het echtpaar Van Zanten kunnen zijn, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog vermoord werd door de Duitse bezetter?
“Er werd onlangs contact met mij opgenomen”, vertelt Geert Volders van de Synagoge Groningen. “In een pand in de Folkingestraat was een aannemer gestart met renovatiewerkzaamheden. Het is een gebouw waar appartementen in zitten, waar onder andere studenten wonen. Op zolder trof men een verstopplek aan. Achter een dubbel plafond, onder het dakbeschot, werden twee compleet verroeste fietsen gevonden. De fietsen vielen zo ongeveer uit elkaar.”
“Men vroeg of wij er belang bij hadden”
De vondst leidde tot verbaasde reacties: “De eigenaar van het pand dacht, wat moet ik hier nu mee. Hij is in gesprek gegaan met buurtbewoners, en een buurvrouw attendeerde hem er op dat in de Tweede Wereldoorlog zeker de helft van de bewoners van de straat joods was. Dat hadden ze zelf ook ontdekt, waarbij ze ook namen waren tegengekomen. Vervolgens is er contact met ons opgenomen, of wij belang hadden bij de fietsen.”
“Waarom waren de fietsen verstopt op zolder?”
Volders: “De vondst roept bij ons heel veel vragen op. Je ziet dat het twee fietsen zijn. We kunnen ook zien dat het een dames- en een herenfiets zijn. En we kunnen ook duidelijk zien dat de fietsen zeker dertig jaar oud zijn. Maar komen de rijwielen echt uit de oorlogstijd? Of zijn ze van later? En kunnen de fietsen van het echtpaar Van Zanten zijn? En waarom hebben ze er voor gekozen om hun fietsen op zolder te verstoppen?”
“Experts mogen zich melden”
Het zijn vragen waar men bij de Synagoge op dit moment geen antwoord op kan geven. “We hebben inmiddels een expert benaderd om uit te zoeken uit welk jaartal, of welk decennium, de fietsen stammen. Mochten er naar aanleiding van jullie berichtgeving meer experts opstaan, die dit ook denken te kunnen duiden, dan mogen die zich zeker bij ons melden. Hoe meer experts, hoe beter. Dus hoe het ook zij, we moeten echt wat slagen om de arm houden. We kunnen nog geen conclusies trekken.”
“Er is in de eerste lijn niemand die wij iets kunnen vragen”
In de bewuste woning woonden tijdens de oorlogsjaren Heiman van Zanten en Marieke van Zanten – Bamberg. Via doorgangskamp Westerbork werden zij in 1943 vermoord in vernietigingskamp Sobibor. “Voor zover wij weten hadden ze geen kinderen die de oorlog hebben overleefd. Dus er is in de eerste lijn niemand aan wie wij iets kunnen vragen. En de vondst op zolder is vreemd. Je zou kunnen bedenken dat als je wilt vluchten, je dan voor een andere plek kiest. Of was het verstoppen bedoeld om inbeslagname van de fietsen te voorkomen? Op een gegeven moment mochten joden namelijk geen fietsen meer hebben. Al voor de oorlog werd een rijwielbelasting ingevoerd voor mensen die een fiets hadden. Ook dit kan eventueel een reden zijn om een fiets te verbergen. Het zijn in ieder geval vragen waar wij mee aan de slag gaan.”
En de fietsen? “Die zijn nu hier. We weten nog niet wat we er mee gaan doen.”
