“Vrijheid is geen zelfstandig naamwoord maar een werkwoord, we zullen er mee bezig moeten blijven”

In Groningen wordt donderdag stilgestaan bij de slachtoffers die het leven lieten tijdens de Tweede Wereldoorlog en bij recentere militaire conflicten. Een belangrijke dag, zo stellen de stichtingen 4 Mei Groningen en het Bevrijdingsbos. “Zonder 4 mei geen 5 mei.”

“Eigenlijk moet je de twee dagen samen bekijken”, vertelt voorzitter Niko Beets van stichting 4 Mei Groningen. “Op Bevrijdingsdag vieren we de vrijheid. Op Herdenkingsdag herdenken we de mensen die hun leven gegeven hebben, of soms hebben moeten geven, waardoor we nu in vrijheid kunnen leven. En inderdaad, op 4 mei komt er heel veel bij elkaar. Slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog, maar ook uit recente conflicten worden herdacht.”

Kevin Roggeveld
In het programma wordt ook uitbreid stilgestaan bij militairen die in de afgelopen decennia zijn omgekomen. “In Hoogkerk herdenken we korporaal Kevin Roggeveld. Hij en zijn collega Henry Hoving kwamen in juli 2016 om het leven tijdens de Vredemissie in Mali. Roggeveld heeft zijn laatste rustplaats gekregen op de begraafplaats in Hoogkerk. Bij de herdenking is ook de familie aanwezig. Dat is heel waardevol.”

Tekst gaat verder onder de foto:

Op de Paterswoldseweg worden donderdag bloemstukken gelegd op de plek waar de Canadees Fred Fred Butterworth om het leven kwam. Hij was de eerste Canadese soldaat die het leven liet bij de bevrijding van Stad. De tank waarin Butterwurth reed werd geraakt door een pfanzerfaust, waarna het voertuig een woning in reed. Foto: Mike Weening – Weening Fotografie

Doedelzakmuziek
Donderdag worden bij diverse monumenten en plaquettes kransen en bloemstukken gelegd. In het programma is een belangrijke rol weggelegd voor The Clan MacBeth Pipe Band uit Groningen. “In april 1945, tijdens de bevrijding van Stad, bestond het bevrijdingsleger onder andere uit doedelzakspelers. Er is een foto waarbij zij voor het Stadhuis langs lopen, met honderden uitzinnige Stadjers op de achtergrond. Een historische verwijzing die we op gaan nemen in ons programma. Zo zijn ze bijvoorbeeld in Hoogkerk aanwezig, maar hebben ze ook tijdens het officiële programma op het Martinikerkhof een rol. Daar zullen ze het bekende ‘Highland Cathedral’ spelen. Deze muziekgroep heeft zichzelf bij ons aangemeld, en het lijkt ons een hele mooie toevoeging. Een historische component, maar ook de ontroering. We hebben in Engeland de uitvaart van koningin Elizabeth gezien. Daar was ook doedelzakmuziek bij te horen en dat maakte veel indruk.”

“Vrijheid is niet vanzelfsprekend”
Voor Beets is 4 mei een belangrijke dag. “Het geeft de gelegenheid om na te denken wat vrijheid kost. Op 5 mei kun je helemaal los gaan, maar op 4 mei is er de ruimte om na te denken. De Tweede Wereldoorlog, de oorlog in Korea maar ook de diverse vredesmissies hebben duidelijk gemaakt dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Als je mij persoonlijk vraagt wat ik belangrijk vind, dan is dat het herdenken van de Holocaust. Dat is ook waar ik tijdens de twee minuten stilte aan denk.”

“Vrijheid is geen zelfstandig naamwoord maar een werkwoord”
Leven in vrijheid is wellicht voor vele jonge generaties altijd een abstract begrip geweest. Want wat is vrijheid? De oorlog in Oekraïne, met de beelden van schuilkelders, misdaden tegen de mens en de vele ontberingen, hebben laten zien wat de waarde is van leven in een vrij land. Beets is het daar mee eens: “Maar toch is voor mij de Tweede Wereldoorlog het startpunt. Er zijn tijdens de Holocaust 102.000 Joodse Nederlanders vermoord. Maar inderdaad, het biedt lijnen naar het heden. Recente gebeurtenissen laten zien hoe kostbaar vrijheid is. Ik zeg ook altijd, vrijheid is geen zelfstandig naamwoord maar een werkwoord. We zullen er mee aan de slag moeten blijven. We moeten het verdedigen en koesteren.”

Tekst gaat verder onder de foto:

In het Bevrijdingsbos vinden op 5 mei activiteiten plaats. Foto: Mike Weening – Weening Fotografie

Bevrijdingsbos
Op vrijdag, op Bevrijdingsdag, vindt een programma plaats in Het Bevrijdingsbos. “Zonder 4 mei geen 5 mei”, vertelt voorzitter John van der Woude van Het Bevrijdingsbos. “In het bos vieren wij de vrijheid. Dit jaar is de gemeente Pekela de gastgemeente. Ieder jaar staat een andere gemeente centraal. Dit betekent dat de burgemeester van deze gemeente, Jaap Kuin, naar Groningen komt om in het Bevrijdingsbos een boom te planten. Ook houdt hij een toespraak en zal er muziek zijn van Harmonie’67 en Anton Smit. Smit is een zanger uit Pekela die door de burgemeester wordt meegenomen. In de middag gaan wij naar Pekela om daar ook een boom te planten.”

“Hopen op goed weer”
Volgens Van der Woude zijn bij het programma in Groningen ook burgemeester Koen Schuiling, Commissaris van de Koning René Paas en de kinderburgemeester aanwezig. “We hopen dat het goed weer is. Daar maken we ons wel een beetje zorgen over. Mocht het overigens echt heel slecht zijn, dan kunnen we er voor kiezen om het programma binnen in de kerk van Noorddijk aan te bieden.”

“Vrijheid kan aan een zijden draadje hangen”
De voorzitter noemt het belangrijke dagen: “Het afgelopen jaar is maar weer duidelijk geworden dat het super belangrijk is om stil te staan bij vrijheid. Tweeduizend kilometer naar het oosten wordt een oorlog uitgevochten die zijn weerga niet kent. En waar draait die oorlog op uit? We kennen allemaal de beelden, we kennen de verhalen. En ja, wat is het dan fijn dat wij in een vrij land kunnen wonen, waar we kunnen doen en laten wat we willen. Maar tegelijkertijd is er ook het besef dat die vrijheid aan een zijden draadje kan hangen, en dat het zo kapot kan gaan.”

“Het is makkelijker om oorlog te voeren dan om vrede te bewaren”
Op de vraag of Van der Woude zich niet machteloos voelt na zich zoveel jaren ingezet te hebben voor vrijheid, terwijl er nu in Oekraïne een oorlog wordt uitgevochten: “Daar heb ik geen invloed op. Of er oorlog wordt gevoerd, wordt bepaald door enkelingen, verblind door macht en geld. Maar als iedereen zijn steentje bijdraagt aan de vrede, aan het in vrijheid kunnen leven, dan moet het goed komen. Maar feit is dat het makkelijker is om oorlog te voeren dan om de vrede te bewaren. En machteloos voel ik mij niet. Ik heb altijd in vrijheid geleefd, en ik wil altijd in vrijheid kunnen leven. Dat is mijn opdracht, en ik hoop zoveel mogelijk mensen daar in mee te krijgen.”

Vijf oorlogsverhalen
In 2012 zond OOG TV een speciaal radioprogramma uit rond de 4 mei-herdenking. In het programma kwamen vijf verhalen aan bod die gedurende de oorlogsjaren plaatsvonden. De uitzending, die gemaakt werd in samenwerking met het Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen, is hieronder te beluisteren: