Ateliers in voormalige VRIJDAG-gebouwen is goed idee: “We moeten op zoek naar structurele oplossingen”

Het onderzoek van de gemeente Groningen om te kijken of de gebouwen van VRIJDAG aan de Walstraat en Noorderbuitensingel geschikt kunnen worden gemaakt voor broedplaatsen wordt toegejuicht door de Kunstenbond.

“We hebben op dit moment 62 ateliers”, vertelt Wilma Vissers die spreekt namens de Kunstenbond en deel uitmaakt van de werkgroep atelierbeleid, samen met BBK en Beroeps Organisatie Kunstenaars. “De situatie is in vergelijking met vorig jaar zomer niet veranderd. In Groningen was er tot 1992 een atelierbeleid. In dat jaar werd het bestand van ongeveer tachtig ateliers overgedragen aan woningcorporaties. Sindsdien zijn er veel ruimtes verloren gegaan. Dus je kunt gewoon stellen dat er te weinig ruimte is.”

Biotoop en Backbone
De vooruitzichten zijn ook niet positief. “Het afgelopen jaar gaf de aankoop van de Biotoop in Haren wat lucht. Maar afgelopen week werd bekend dat die gebruikers tot 2026 daar mogen blijven zitten. Dus als je kunstenaar bent, en je zit daar nu, dan ga je om je heen kijken waar je na 2026 naar toe moet. Die ruimte is er niet. En dan heb ik het nog niet over Backbone aan de Travertijnstraat. De ondernemers en kunstenaars in dit gebouw hebben respijt gekregen maar moeten waarschijnlijk later dit jaar dit pand verlaten. Dus de situatie is zorgelijk.”

“Op zoek naar permanente plekken”
Onlangs ging de gemeenteraad akkoord met het plan om voor VRIJDAG een nieuw gebouw te bouwen aan de Sint Jansstraat. Hierdoor komen de VRIJDAG-gebouwen aan de Walstraat en de Noorderbuitensingel leeg te staan. Een motie van de PvdA om onderzoek te doen naar deze gebouwen om er broedplaatsen van te maken kon afgelopen week op instemming rekenen van de wethouder. Vissers: “Het klinkt mooi. Maar ik kan mij voorstellen dat deze gebouwen eerst verbouwd moeten worden willen ze eventueel kunnen dienen als atelier. Maar waar ik mij zorgen over maak is de inrichting. Als je daar straks als afgestudeerd kunstenaar vijf jaar gebruik van mag maken, dan biedt het weinig soelaas. We zullen in Groningen op zoek moeten naar een permanente plek. Tijdelijke ruimtes bieden de sector geen rust en staan de ontwikkeling in de weg.”

“Je jaagt talent de stad uit”
In de gemeente wordt op dit moment nagedacht over het broedplaatsenbeleid. Vissers: “Het lijkt alsof er het afgelopen jaar niks is gebeurd, maar achter de schermen gebeurt genoeg. Er zijn bijvoorbeeld ook al twee bijeenkomstavonden geweest over het thema. Maar waar ik mee zit is dat het lijkt alsof het niet samenwerkt. Je werkt aan een nieuw beleid, maar ondertussen sluit je de Biotoop en Backbone, terwijl er eigenlijk niks overblijft. Waardoor je talent de stad uit jaagt. Wel hoorde ik afgelopen week over een plan om De Halm in Hoogkerk een atelierfunctie te geven. Dat zou natuurlijk geweldig zijn, maar ook dan blijft het verhaal dat je op zoek bent naar iets structureels.”

Evelien Bernabela (Partij voor het Noorden): “Er moet een structurele oplossing komen”
Evelien Bernabela is raadslid voor de Partij voor het Noorden. Zij herkent de zorgen. “Een tijd geleden hebben wij een motie gemaakt waarin gevraagd werd om de Biotoop te behouden. Om het gebouw te verduurzamen, of nieuwbouw te realiseren om er ateliers in te maken. Daar ging de raad niet in mee. En ik snap dat wel want de Biotoop bevindt zich op het duurste stukje grond van Groningen. Maar ik vind ook dat er wel een structurele oplossing moet komen voor de broedplaatsen. En ik realiseer me dat het begrip broedplaats vaag klinkt. Want wat is het precies? Zijn het startups? Zijn het tech-bedrijfjes? Zijn het kunstruimtes?”

“Afgestudeerde kunstenaars kunnen in Groningen straks niet aan de slag”
Voor de kunstruimtes wil Bernabela graag een lans breken: “Als we geen permanente oplossing voor kunstenaars realiseren, dan jagen wij ze weg. En dan ontstaat er een hele vreemde situatie. We hebben de Kunstacademie, de Klassieke Academie en het Frank Mohr Institute. Allemaal toonaangevende opleidingen die opgeleide kunstenaars afleveren. Maar al die kunstenaars kunnen in Groningen niet aan de slag. Dus we leiden mensen op, maar het talent vertrekt ook direct weer.”

“Het komt allemaal te laat”
Volgens het raadslid trekken de eerste kunstenaars ook al uit de stad. “Als je nu in de Biotoop zit, en je weet dat je daar over drie jaar uit moet, dan ga je toch nu al om je heen kijken? Het gaat toch over je toekomst? En als je die ruimte niet in Groningen vindt, dan ga je naar Zwolle, of naar Enschede. Ik vind dat de gemeente hier wel iets mee moet doen. En er is ook wel oog voor, maar ik ben bang dat het allemaal te laat komt. De stappen die we gaan zetten hadden al gezet moeten worden.”

“Rafelrandjes zijn belangrijk”
Willen er nieuwe broedplaatsen gerealiseerd gaan worden dan is het volgens Bernabela ook belangrijk om rekening te houden met de omstandigheden. “Als je als kunstenaar afgestudeerd bent, dan heb je niet na een jaar een situatie gecreëerd waarin je jezelf kunt voorzien. In tegenstelling tot in andere sectoren. Dus daar zal het broedplaatsbeleid ook op ingericht moeten zijn. Een kunstenaar heeft tijd nodig om zich te kunnen ontwikkelen. En belangrijk is dat ruimtes betaalbaar zijn. Wat dat betreft kijk ik wel jaloers naar steden als Eindhoven en Berlijn. Daar zijn duidelijke rafelrandjes aanwezig waar zoiets kan. Groningen had dat ook, maar met het verdwijnen van het Suikerunieterrein, de Biotoop en Backbone verdwijnen de creatieve plekken. En er kan wel iets voor terug komen, maar ik denk dat het dan belangrijk is dat zo’n rafelige omgeving behouden blijft. Geen plat kantoorgebouw, maar een ruimte of gebied dat uitnodigt om jezelf te ontwikkelen.”

Bernabela bevestigt dat er in de gemeente gesproken gaat worden over het broedplaatsenbeleid. Het is onbekend of dit voor het zomerreces nog gaat lukken.