“Dat kabinet valt op asiel is onbegrijpelijk, en zorgt dat ik als boer langer in onzekerheid zit”

Het kabinet Rutte IV is vrijdagavond gevallen. In de landbouwsector leidt het tot gemengde reacties. Maar of men onder de streep nu echt blij is?

“Het is een aantal weken geleden dat mijn zoontje van vijf bij me kwam. Hij vroeg: pap? Mag je nu nog wel kunstmest rijden? Ik zei, hoezo joh? Nou, je hebt afgelopen voorjaar al kunstmest gestrooid, dan mag het nu toch niet meer?” Aan het woord is Erwin Bijman. Bijman is melkveehouder in Ten Boer. “Dat zinnetje van mijn zoon dat herhaalt zich regelmatig in mijn hoofd. Kinderen van vijf jaar oud hebben het over kunstmest, houden zich bezig met de problemen die er op mijn bedrijf spelen. Dat is toch niet goed?”

“Ik doe het voor mijn kinderen”
Dat het zoontje van Bijman er over begint is niet geheel verwonderlijk: “Ze groeien op, op het bedrijf. Ik heb twee kinderen en ze helpen waar ze kunnen. Op hun manier. Als ik aan het kuilen ben, dan zijn ze op hun traptrekkertjes ook aan het kuilen. Boer zijn is tegenwoordig niet makkelijk. Maar als het dan eens tegenzit, dan denk ik, alle strijd die ik voer, dat doe ik voor mijn kinderen. Dat zij in de toekomst gelukkig kunnen worden. Hopelijk op de boerderij, en als het ergens anders is, dan is het ook prima. Maar ik doe het voor hun.”

“Vreemd dat het kabinet op asielbeleid valt”
En dan wordt het vrijdagavond en wordt bekendgemaakt dat het kabinet is gevallen. “De eerste reactie is dat het positief is. En ik vind het ook niet raar. Het zat er aan te komen. Maar het is wel vreemd dat het op asielbeleid valt, en niet op het landbouwbeleid. Onlangs is zo ongeveer iedereen van tafel weggelopen bij de onderhandelingen over het landbouwakkoord. Dan gebeurt er niets. En dan nu valt men over een zelf gecreëerd probleem. Ik vind dat hypocriet.”

“We blijven nu langer in onzekerheid zitten”
Kabinet Rutte IV gaat demissionair verder en het is aan de Tweede Kamer welke onderwerpen het stempel controversieel krijgen. “Wij willen als sector graag duidelijkheid. Waar staan we, wat willen we, op welke manier? En dat alles komt nu stil te staan. Om een voorbeeld te noemen: stikstof. Het kabinet wil dat in 2030 74% van het stikstofgevoelig Natura 2000-areaal onder de kritische depositiewaarde moet zijn gebracht. Maar op welke manier is onbekend. Dat hele proces komt nu stil te staan. Terwijl 2030 op dezelfde afstand blijft liggen: het komt alleen maar dichterbij. Wanneer hebben we een nieuw kabinet? Wanneer gaan we aan de slag? We gaan langer in onzekerheid zitten, en daar baal ik goed van.”

“Het wordt boeren alleen maar lastiger gemaakt”
Bijman: “En we hebben het landbouwakkoord waar over is onderhandeld. Dan hebben we het over 122 maatregelen op het gebied van klimaat, water, fosfaat en stikstof.. Het wordt boeren moeilijker gemaakt, waardoor uiteindelijk de voedselcrisis alleen maar groter zal worden. Het aantal inwoners groeit, er moeten meer huizen komen, maar ondertussen wordt het boeren steeds lastiger gemaakt, stoppen er boeren, komt er minder landbouwgrond en worden we uiteindelijk qua voedsel steeds meer afhankelijk van het buitenland. Welke toekomst hebben wij? Welke zekerheid hebben wij?”

LTO Nederland: “Val leidt tot meer onzekerheid”
LTO Nederland kan zich wel in de reactie van Bijman vinden. Volgens voorman Sjaak van der Tak zal de val van het kabinet leiden tot meer onzekerheid en dat de zoektocht naar een toekomstperspectief langer zal duren. Toch heeft Van der Tak er vertrouwen in dat in navolging van de provinciale verkiezingen, waarbij de BBB veel zetels wist te behalen, ook de landelijke verkiezingen zullen laten zien dat de Nederlandse samenleving veel waarde hecht aan de agrarische sector.

Bart Kemp (Agractie): “Tijd voor een reset”
Agractie is blij dat het kabinet gevallen is. “Dit kabinet is nooit in staat geweest tot gedragen beleid en perspectief voor de agrarische sector te komen”, aldus Agractie-voorman Bart Kemp. “Het is nu tijd voor een reset. Een nieuwe start, een realistische toekomst voor boeren, en beleid met draagvlak.” Greenpeace laat weten dat met de val van het kabinet problemen opnieuw verder vooruitgeschoven en verergerd worden. Natuurmonumenten: “Nederland snakt naar oplossingen, bestuurlijke lef en daadkracht. Zo ook de natuur”, zo reageert de natuurorganisatie.

“Het zit muurvast”
Terug naar Ten Boer: “Ik kijk op dit moment uit over de velden in de buurt. Ik zie maisvelden staan. Het heeft water nodig, maar het staat er goed voor. Maar in plaats van met gewassen en met onze dieren zijn we bezig met fosfaten, met stikstof. Het werk is ingewikkeld geworden door alle regels. We willen graag stappen zetten. Op het gebied van duurzaamheid bijvoorbeeld. Maar geen bank gunt ons een lening, omdat de sector met grote onzekerheid heeft te kampen. Het zit muurvast. We willen graag zekerheid, we willen stappen zetten. Werken aan de toekomst, maar dat is moeilijk.”

“Ik baal van de stilstand”
Bijman: “En ik snap heel goed dat verkiezingen een kans kunnen zijn. Maar hoe komt het nieuwe kabinet er uit te zien? Welke kleuren? Is de VVD straks toch weer de grootste? En we weten allemaal dat voor er een nieuw kabinet is, we misschien wel een jaar verder zijn. Een jaar stilstand, een jaar langer in onzekerheid. En daar baal ik van.”