Rapport gemeentebestuur: ‘Zorgen om slagkracht en wethouders van alle zaken, moeilijke zaken en geen zaken’

De financiële situatie van de gemeente Groningen staat er slecht voor. Met angst en beven wordt ook uitgekeken naar het jaar 2026 wanneer er structureel minder geld beschikbaar komt van het Rijk voor gemeenten. Toch zijn er ook lichtpuntjes.

Waar veel mensen in Groningen al half in de vakantiestand staan wordt deze week in de gemeente gesproken over geld. Deze week wordt gedebatteerd over waar geld naar toe moet, en de afgelopen week werd de gemeenterekening van 2022 behandeld. Daan Brandenbarg van de SP weet het creatief te verwoorden: “Kerstmis is alweer in aantocht en wij gaan het nog hebben hoe we het geld in 2022 besteed hebben. En het is best wel belangrijk dat we dat doen.” Dat zegt ook Joren van Veen van de PvdA, die het vergelijkt met een rapport. En een rapport is een goede metafoor omdat het gemeentebestuur, bestaande uit PvdA, GroenLinks, SP, Partij voor de Dieren en de ChristenUnie nu een jaar op het pluche zit: hoe hebben zij het gedaan? Maken zij hun beloften waar? Of om bij de woorden van Van Veen te blijven: is het een voldoende?

Wethouder Mirjam Wijnja (GroenLinks): “Er spelen verschillende problemen”
Vrijwel alle partijen melden dat 2022 een bizar jaar is geweest met de naweeën van de coronapandemie en de oorlog die uitgevochten wordt in Oekraïne. In de gemeente Groningen is 2022 afgesloten met een positief resultaat van 27 miljoen euro. Wethouder Mirjam Wijnja (GroenLinks): “Dat klinkt mooi, maar het is nooit het doel om geld over te houden. Er spelen verschillende problemen. Bijvoorbeeld de slagkracht van ons als organisatie. De coronacrisis en een aantal grote dossiers hebben veel menskracht gevraagd. Ook is er een aantal lopende dossiers die veel slagkracht kosten. Daarnaast willen wij als gemeentebestuur van alles en de raad vraagt ook nog wel eens iets, wat allemaal ambtelijke capaciteit kost. Voor ons is dit een aandachtspunt, en daar moeten we iets mee.” Wijnja bedoelt daarmee dat niet alles wat men wilde doen opgepakt kon worden.

“Verhouding met Den Haag heeft een dieptepunt bereikt”
En de financiële situatie is ondanks de plus van 27 miljoen euro zorgelijk. Wijnja daarover: “De accountant heeft zijn zorgen uitgesproken en stap voor stap gaan we de goede kant op. De solvabiliteit (die rond de 9 á 10 procent schommelt, red.) is te laag, maar dat is niet het enige waar je naar moet kijken. We hebben ook veel grond in bezit, en dat drukt de solvabiliteit ratio. En daarnaast: een groot deel van onze inkomsten komt uit Den Haag. De verhouding met Den Haag is dramatisch, waarbij nu een dieptepunt is bereikt, waarbij we straks 3 miljard euro tekort komen. Dat gaat effect hebben op onze voorzieningen en op de lasten. Als financieel wethouder wil ik niet andermans problemen oplossen. Want dan gaat Den Haag zeggen, zie je wel. Het lukt allemaal wel. Ik wil de ogen op de bal houden.”

Wat is solvabiliteit?
Solvabiliteit, ook wel solvabiliteitsratio genoemd, geeft de verhouding weer tussen het eigen vermogen dat je hebt en het vreemd vermogen in je onderneming. Vreemd vermogen kan bijvoorbeeld geld zijn dat je als bedrijf geleend hebt. Het eigen vermogen is het verschil tussen bezettingen en de schulden van je bedrijf. Door te kijken naar de verhouding tussen deze twee, kun je concluderen hoe afhankelijk een bedrijf is van anderen. De solvabiliteit zegt veel over de mate waarin je bedrijf in staat is om financiële tegenslagen op te vangen. Een goede solvabiliteit betekent dat je bedrijf tegen een stootje kan.

Jim Lo-A-Njoe (D66): “Dit gemeentebestuur wijst veel naar Den Haag”
Een rapport, waarbij de wethouder Financiën al duidelijke problemen blootlegt. De gemeenteraad is kritisch. Jim Lo-A-Njoe van D66: “Arme Groningers. Ik heb zorgen dat de Groningse bestuurders zich meer richten op wat Den Haag verkeerd aan het doen is, dan wat ze zelf moeten veranderen. Dat waren de woorden die Marco Pastors onlangs uitte toen hij ons adviseerde over wijkvernieuwing. We zien een patroon waarbij het gemeentebestuur regelmatig wijst naar Den Haag en waar we vervolgens niet uitkomen. En dat is jammer. Want hier in Groningen is veel te doen. Er moet veel, waarbij we ook veel meer de samenwerking met onze inwoners moeten zoeken. We hebben een groot College met maar liefst acht wethouders. En dan moet mijn fractie toch constateren dat zaken als biodiversiteit en een arbeidersstaat het afgelopen jaar niet echt dichterbij zijn gekomen.” Dat kan op hoongelach van verschillende partijen en de wethouder rekenen, die D66 er aan herinneren dat ze in de eerste maanden van 2022 zelf nog onderdeel waren van het College.

Tekst gaat verder onder de foto:

De fractie van D66 is niet blij dat het gemeentebestuur ondernemers met extra belastingen op gaat zadelen

“Veel middelen zijn onbenut gebleven”
Lo-A-Njoe vindt dat het College te weinig heeft gepresteerd: “Er zijn het afgelopen jaar flink wat middelen onbenut gebleven. Geld dat beschikbaar is gesteld voor de opvang van Oekraïners, steun voor de cultuursector. Het heeft ondernemers onvoldoende bereikt, het is blijven liggen. Maar het College heeft ondernemers wel kunnen confronteren met extra belastingen die op handen zijn.” Daan Brandenbarg van de SP: “Dit zijn weer die tonnen boter op het hoofd van D66. Reclamebelasting stond al in de plannen van het vorige College.” Lo-A-Njoe vertelt verder: “Er is veel niet bereikt. Er kan nog niet gewoond worden op de Zernike Campus, De Held III is vertraagd en zeshonderd woningen zijn niet gerealiseerd, waarbij de gemeente ondertussen volop procedeert tegen haar eigen inwoners. Ook op het gebied van eiwittransitie is nog niks gebeurd.”

Ietje Jacobs-Setz (VVD): “We dachten dat we door dit gemeentebestuur overspoelt zouden worden met plannen”
Ook Ietje Jacobs-Setz van de VVD is kritisch. “Een overschot van 27 miljoen euro ligt op de plank om de simpele reden dat een groot deel van de plannen van dit College niet is gerealiseerd. We hebben een extreem links college. Ook een extreem groot gemeentebestuur. Nog nooit hadden we zoveel wethouders. Toen we vorig jaar aan deze rit begonnen, dachten wij als fractie overspoeld te worden met enorm veel plannen. Bijvoorbeeld op het gebied van eiwittransitie, wat in onze ogen sowieso idioterie ten top is, en wat veel beter door het bedrijfsleven en het onderwijs vorm gegeven kan worden. Wij hebben in de gemeenterekening gezocht naar eiwittransitie, maar we hebben hier niks over gevonden.”

“Als je weet dat je minder plannen kunt maken, kun je ook met minder wethouders toe”
Dat kan op een vraag rekenen van Daan Brandenbarg van de SP: “Dat u niet overspoeld bent met plannen, komt dat ook niet omdat Den Haag onvoldoende geld aan ons geeft om plannen te kunnen maken?” Jacobs-Setz: “Dat zou kunnen. Maar als je weet dat je minder plannen kunt maken, dan kun je ook met minder wethouders toe.” Brandenbarg: “Maar we willen veel. Een gemeentelijk woningbedrijf, een gemeentelijk energiebedrijf.” Jacobs-Setz: “En dat zijn allemaal dingen die niet tot de gemeentelijke kerntaak behoren, waar we dus geen extra wethouders voor nodig gehad zouden hebben.”

“We hebben wethouders voor alle zaken, moeilijke zaken en geen zaken”
De opmerkingen over de eiwittransitie kunnen op een vraag rekenen van Terence van Zoelen van de Partij voor de Dieren: “U zegt dat de eiwittransitie een taak is voor ondernemers. Maar dat is toch vaak gericht op de bio-industrie. Je wilt toch graag een verandering teweeg brengen, dat het welzijn van dieren verbetert?” Jacobs-Setz: “Als je met een zoekmachine gaat zoeken op eiwittransitie dan zie je dat er vroeger al veel plannen gemaakt zijn in een tijd waarin wij nog helemaal geen wethouder eiwittransitie hadden. Als VVD hebben wij al eerder onze zorgen geuit over dit grote College. We hebben wethouders voor alle zaken, voor moeilijke zaken en voor geen zaken. Afgelopen jaar heeft ons niet overtuigd. Ook op het gebied van woningbouw stelt het ons teleur.” Jeffry van Hoorn van GroenLinks: “Maar we hebben toch 413 sociale huurwoningen gerealiseerd, en de woningvoorraad is toegenomen?” Jacobs-Setz: “De doelen zijn niet gehaald, en dat stelt ons teleur.”

Mirte Goodijk (Student & Stad): “Het Rijk betaalt geen centimeter”
Zowel Student & Stad als Partij voor het Noorden zoomen in hun bijdragen in op jongeren. Volgens Leendert van der Laan kampen veel jongeren met mentale problemen waar we oog voor moeten hebben. Mirte Goodijk van Student & Stad zoomt in op de energietoeslag. Die zal volgens haar sowieso uitbetaald moeten worden. “Het Rijk betaalt geen centimeter, en demissionair gaat dat al helemaal niet gebeuren. In de rechtszaal zal de gemeente ook geen enkele kans maken.” De PVV heeft zorgen over de bewonersparticipatie. Dennis Ram verwijst daarbij naar Skaeve Huse, de Gerrit Krolbrug en de Paddepoelsterbrug: “Dit gemeentebestuur wil volop participeren. Maar als het te moeilijk wordt, of het zit tegen, dan schiet het gemeentebestuur in een verdedigende vijandelijke houding tegen haar eigen inwoners.”

Tekst gaat verder onder de foto:

PVV laakt de houding van het gemeentebestuur rond de participatie bij verschillende projecten, waaronder die bij de Paddepoelsterbrug. Foto: Martin Nuver – 112groningen.nl

Jalt de Haan (CDA): “Steeds meer jongeren belanden in de drugscriminaliteit”
Maar in het rapport zijn ook voldoendes te vinden. En die worden niet alleen benoemd door de coalitie. Jalt de Haan van het CDA is bijvoorbeeld blij dat er een stevig pakket is gekomen om duizenden Groningers met financiële problemen te helpen. Ook is hij blij dat meer mensen aan het werk zijn geholpen. En dat de drugsproblematiek op de kaart is gezet, waarbij bijvoorbeeld de Nieuwstad autoluw is gemaakt. De Haan: “Voor het komende jaar blijft dat ook één van de grootste uitdagingen. Het drugsgebruik stijgt nog steeds. Steeds meer jongeren belanden in de criminaliteit, en kiezen voor het snelle geld. Zij missen de boot naar een succesvolle toekomst.”

Amrut Sijbolts (Stadspartij 100% voor Groningen): “De gemeente mist slagkracht”
Amrut Sijbolts van Stadspartij 100% voor Groningen: “Het leven wordt voorwaarts geleefd, maar achterwaarts begrepen. In 2022 is de raad over de grenzen heen gestapt, en hebben we samen met het gemeentebestuur kwetsbaren kunnen ondersteunen. Het noodpakket dat we hebben opgetuigd is een groot compliment waard. Wel hebben we zorgen over de ambtelijke capaciteit. Dit gemeentebestuur is nu een jaar actief, en we kunnen nu nog niet alles zien. Wel denken wij dat de organisatie slagkracht mist en we vragen ons af of alles wel goed komt. Daarom komen we deze week met een motie om onafhankelijk onderzoek te doen naar de slagkracht van de ambtelijke capaciteit.”

Jeffry van Hoorn (GroenLinks): “Noodzakelijk om door te gaan, want we zijn er nog niet”
En bij de coalitie is men uiteraard tevreden, hoewel men daar ook de zorgen erkent. Jefrry van Hoorn van GroenLinks: “De coalitie heeft afgelopen jaar grote verantwoordelijkheid genomen, waarbij er mooie dingen zijn gedaan. Het fonds energietransitie is bijvoorbeeld gevuld, waarmee we het klimaat helpen en huizen duurzamer kunnen maken. De Hortus en Biotoop zijn aangekocht en we hebben 413 extra sociale huurwoningen kunnen realiseren. Het is noodzakelijk om door te gaan, want we zijn er nog niet. Het liefst doen we dat met meer geld. Maar ja, dat is er niet, en we moeten het doen met wat er is. De structurele financiering van het Rijk laat te wensen over, en is onvoldoende om taken uit te kunnen voeren.”

Joren van Veen (PvdA): “We bevinden ons in woelige wateren”
Joren van Veen: “Op gebied van bestaanszekerheid zijn er mooie stappen gezet. De verlengde schooldag bijvoorbeeld. Maar ook het aantal basisbanen dat gegroeid is van 50 naar 99. Dat hebben we kunnen realiseren in een tijd waarin het moeilijk is om je hoofd boven water te houden. Ook zijn we blij met de realisatie van het gebouw De Brugwachter aan de Korreweg, waardoor er flink wat sociale woningbouw in de gemeente is bijgekomen. Qua financiële situatie hebben we nu een positief resultaat, waarbij het weerstandsvermogen goed is. We staan achter de keuzes die door het College gemaakt zijn. Maar in de aanloop naar 2026 is de situatie zorgelijk. We bevinden ons in woelige wateren, waarbij het kabinet in Den Haag vorige week het schip tot zinken heeft gebracht. Dat betekent dat wij in Groningen nog meer een goed bestuur nodig hebben met een heldere visie. Structurele oplossingen zijn nodig in plaats van incidentenpolitiek.” En krijgt het gemeentebestuur een voldoende? “Het College is wat ons betreft over naar het volgende jaar.”

Deze week wordt er in de gemeenteraad vooruitgeblikt: waar moet geld aan worden uitgegeven? En waar kan het een onsje minder. De kern bij deze debatten zal ook de financiële wankele positie zijn van de gemeente, en de onzekerheid die vanaf 2026 speelt.