Je hebt hem vast wel eens in de Herestraat gezien: draaiorgelman Joris ten Have. Ten Have is in zijn nopjes, want de gemeente Groningen gaat voor een symbolisch bedrag draaiorgel “De Pronkjewail” verkopen aan de 29-jarige liefhebber. “Voor mij is dat erg mooi. Ik ben er alle dagen mee bezig.”
Ten Have was al de beheerder van “De Pronkjewail”. Oud-burgemeester Jacques Wallage kreeg het orgel cadeau bij zijn afscheid in 2009. Hij schonk het vervolgens aan de stad en inwoners. Het onderhoud van het draaiorgel wordt voor de gemeente Groningen te duur. “Toen heb ik mijn hand opgehouden”, zegt de vrolijke draaiorgelman. “Ik wilde niet dat het ergens in een depot terecht zou komen. Het moet behouden worden voor de stad.”
“Het is een écht Gronings draaiorgel”, vervolgt Ten Have. “Het Lage der A, het Groningens Ontzet en het Goudkantoor staan erop.
‘Draaiorgelmuziek heeft iets heel bijzonders’
Van kleins af aan vindt Ten Have draaiorgels geweldig. “Ik vond het als jongetje van drie jaar oud al heel erg leuk. Ik kwam op de markt in Doetinchem met mijn opa en oma. Daar stond een draaiorgel te spelen. De liefde is daar een beetje ontstaan. Het is het complete plaatje van de muziek en het vrolijke sfeertje dat eromheen hangt.”
Maar hoe word je uiteindelijk een draaiorgelman? “In Zuidlaren had ik een skelter met een karretje erachter. Daarop lag een kartonnen doos met een radio waarmee ik ruige muziek liet horen. Daar reed ik altijd mee rond. Daarna heb ik het vak geleerd door met mensen mee te gaan. Dat is Groningen gebeurd, maar ik ben ook met orgelmannen in Amsterdam en Zwolle mee geweest. Tot dat je denkt: ik wil op eigen benen staan. En zo kocht ik tien jaar geleden mijn eerste draaiorgel.”
“Draaiorgelmuziek heeft iets heel bijzonders”, aldus Ten Have. “Als je op zaterdag in de stad gaat draaien, is het eerst stil ’s ochtends. Je komt met het orgel de stad ingereden. Als het dan begint te spelen, gaat de stad leven.”
‘Je moet muzikaal zijn’
Het draaiorgel is in onderhoud bij specialist Cas Hendrickx in Zaltbommel. Hendrickx is een van de weinige Nederlanders die zich bezighoudt met het restaureren, onderhouden en maken van draaiorgels. En alleen met handigheid red je het niet. “Je moet muzikaal zijn”, zegt Hendrickx. “Kijk, je hoeft niet een pianovirtuoos te zijn, maar je moet wel dingen kunnen horen.”
“Ik krijg wel eens mensen die zelf een orgeltje bouwen. Het ziet er dan prachtig uit en het functioneert, maar het klinkt nergens naar. Je moet eigenlijk een soort muzikant zijn om zo’n orgel te kunnen maken”, aldus de draaiorgelspecialist.
Over een aantal weken kan Ten Have het draaiorgel ophalen in Zaltbommel. “Ik ben blij dat het draaiorgel straks weer goed speelt en dat ‘ie goed te horen en te zien zal zijn in de stad”, zegt Ten Have trots.
