Raad ziet niks in oprichten eigen vervoersbedrijf: “Wat we willen is dat chauffeurs lekker kunnen rijden”

Het plan van de SP om een eigen vervoersbedrijf op te richten kan op weinig enthousiasme rekenen in de gemeenteraad. Wethouder Philip Broeksma (GroenLinks) van Verkeer vertelt dat we het juist in Groningen al anders doen, en dat er ook nog punten verbeterd kunnen worden.

In de raad werd een zogeheten initiatiefvoorstel behandeld van raadslid Hans de Waard van de SP. Rita Pestman van de PvdA: “Een compliment voor meneer De Waard, want het schrijven van zo’n voorstel is niet niks.” Een initiatiefvoorstel is één van de instrumenten die raadsleden hebben, waarmee men zelf een plan op tafel kan leggen. Er wordt dus niet gewacht tot een wethouder met een plan komt. Het voorstel van De Waard roept op om verschillende scenario’s voor het openbaar vervoer uit te werken, waarmee het ov weer in publieke handen komt. Volgens de SP heeft de privatisering van het openbaar vervoer niet tot verbetering geleid, maar juist problemen veroorzaakt. De SP wil dat de overheid weer regie gaat nemen.

Wethouder Philip Broeksma: “We willen dat die chauffeur lekker aan het werk kan”
Raadslid Rik Heiner van de VVD trapt de vergadering af met de vraag of De Waard denkt dat dit voorstel het gaat halen. De Waard: “Ik schrijf geen voorstellen voor de bühne. Ik zie een probleem, en ik zie oplossingen. Het wordt tijd dat we het openbaar vervoer een warm hart toe dragen.” Karoline de Groot van Student & Stad richt zich tot de wethouder: “Als we kijken naar de huidige situatie. Kunnen we dan extra bijdragen aan de werkomstandigheden van het personeel?” Wethouder Philip Broeksma van verkeer: “Ja. En dat gebeurt ook. Een voorbeeld: als een bus te laat is, dan ziet een chauffeur dat op een schermpje. Plus één minuut, of plus twee minuten. Dat is niet fijn werken. Wij willen dat die chauffeur lekker aan het werk kan. Daarom doen we er minuten bij op ritten. Dat kost geld, maar daar hebben we een miljoen euro voor uitgetrokken. Dus we verbeteren de werkomstandigheden van chauffeurs.”

Tekst gaat verder onder de foto:

Wethouder Philip Broeksma (GroenLinks) vindt het belangrijk dat chauffeurs plezier hebben in hun werk. Foto: TheRoy-t via Wikimedia Commons (3.0)

“Als gemeente hebben we al veel zeggenschap. Een lijn opheffen kan niet zomaar”
De Groot: “Maar dat zijn dingen die nu gebeuren. Zijn er nog dingen die we nu niet doen, maar nog wel zouden kunnen?” Broeksma: “Wij hebben de regie. Als gemeente beslissen wij wat er gaat gebeuren. De situatie in Groningen en Drenthe is uniek, omdat wij een OV-bureau hebben. Als je in Friesland kijkt dan kan Arriva, dat daar met bussen rijdt, een lijn schrappen. De provincie staat er dan bij en kijkt er naar. Hier kan dat niet. Wij als gemeente, samen met de provincies, beslissen dat. Daarmee zijn we uniek in Nederland. Wij bepalen wat er gebeurt, wat er nodig is.”

Rik Heiner (VVD): “Met de overheid aan het roer ontspoort de trein”
Heiner van de VVD: “Wij zouden juist meer marktwerking in het openbaar vervoer willen. De SP denkt dat de overheid alles beter kan. Maar de overheid is een log orgaan. Het zal onder de streep duurder worden. De trein gaat ontsporen, terwijl, als je het overlaat aan marktpartijen, er veel meer gekeken wordt naar efficiëntie. Je ziet dat bij de NS. De NS is qua kwaliteit heel mager. Puur en alleen omdat er geen concurrentie is. Waar wij het wel mee eens zijn is dat bussen en lijnen op plekken moeten komen waar ze niet rendabel zijn. Want inderdaad, de scholier moet naar school kunnen, en als je wat ouder bent, moet je je ook goed kunnen verplaatsen. Op dat vlak kan de overheid wel degelijk een rol spelen. Bijvoorbeeld door meer concurrentie mogelijk te maken op het gebied van prijs en kwaliteit.”

Karoline de Groot: “Het voorstel van de SP is weinig doordacht”
De Groot van Student & Stad: “De kern van het verhaal van de SP is dat men wil voorkomen dat bedrijven er met grote winsten vandoor gaan. Als partij zijn ze niet principieel tegen een eigen vervoersbedrijf. Maar de gemeentelijke organisatie is niet onuitputtelijk. De situatie in Groningen is ook anders dan in andere provincies, omdat we als overheid al flink wat regie hebben. Tot de coronacrisis maakte het openbaar vervoer ook een grote groei door. Winsten die gemaakt werden kwamen deels weer ten goede aan beter openbaar vervoer in onze provincie. Dus het voorstel snap ik, maar het is te weinig doordacht. Kunnen we niet beter gaan kijken naar wat beter kan en wat al goed gaat? Bijvoorbeeld door eerst te kijken naar de werkdruk?”

Tom Rustebiel (D66): “U schiet met een kanon op een mug”
Tom Rustebiel van D66 maakt aan alle ambities van de SP een einde: “We zitten aan de verkeerde tafel. Wat u wilt, kan überhaupt niet. Er is een wetswijziging nodig, en daarvoor zult u eerst naar Den Haag moeten. Ik denk ook dat we trots moeten zijn op wat we hier doen. We zijn de eerste gemeente met alleen elektrische bussen. En ja, er verdwijnt wel eens een lijn. Maar dat heeft vooral te maken met onder-financiering. Te weinig geld dat vanuit Den Haag naar ons toe komt. Wat u wilt kost heel veel tijd en geld. Het is schieten met een kanon op mug, terwijl als je kijkt welke problemen er spelen, het ook op een andere manier opgelost kan worden.”

Tekst gaat verder onder de foto:

De prijzen van buskaartjes gaan volgend jaar met 12% omhoog.

Wesley Pechler (Partij voor de Dieren): “Buskaartjes worden volgend jaar 12% duurder”
Bij de Partij voor de Dieren zien ze goede punten in het plan van de SP. Wesley Pechler: “Wij zijn geen fan van marktwerking. Het wisselen van werkgever, na een nieuwe aanbesteding van een concessie, is risicovol voor het personeel. In de huidige constructie zijn ov-bedrijven commerciële bedrijven die vooral bezig zijn met winst maken. De realiteit is echter dat we als gemeente er niet goed voor staan. Niet alleen qua geld, maar ook qua personeelskracht. De SP kaart echter terecht punten aan waar wij ons ook zorgen over maken. Volgend jaar stijgen de bus- en treinkaartjes met 12%. Dat moet je niet willen als we juist willen dat er minder auto’s rijden.”

Sten Wennink (ChristenUnie): “Oprichten van een eigen vervoersbedrijf lijkt ons niet praktisch”
Sten Wennink van de ChristenUnie: “Als je naar dit initiatiefvoorstel kijkt, dan zitten er verschillende goede punten in. Wij steunen het doel om grip te krijgen op mobiliteit: waar rijden bussen naar toe, en hoe vaak? We steunen ook de wens om de positie van chauffeurs te verbeteren. Maar het oprichten van een eigen vervoersbedrijf lijkt ons niet praktisch. Als je naar de cijfers kijkt dan doet het OV-bureau het ook goed, als je dit vergelijkt met elders in het land. En ja, het kan beter. Maar om daarvoor alles op de schop te gooien?”

Wethouder Philip Broeksma: “Het instellen van een airco vraagt veel kennis en expertise”
En daarmee snijdt Wennink de kern aan die door wethouder Broeksma wordt gedeeld: “Als je kijkt naar het achterliggende doel van dit initiatiefvoorstel, dan delen we het doel om grip te hebben op mobiliteit. En we willen grip op de werkomstandigheden van chauffeurs. We willen dat chauffeurs lekker hun werk kunnen doen.” De wethouder geeft ook aan dat er veel bij komt kijken bij het laten rijden van bussen: “In onze provincie is Qbuzz de busvervoerder. Zij zijn ook in drie andere gebieden actief. Daarmee heeft het bedrijf heel veel expertise en kennis. Bijvoorbeeld het instellen van een airco in een elektrische bus. Daar zijn studies voor gemaakt hoe je dat aanpakt. Als je de airco op die stand zet, dan kan de elektrische bus zoveel kilometer rijden. Als je de bus tot dat percentage oplaadt, is die actieradius mogelijk. In combinatie met dienstregelingen is dat hele ingewikkelde materie. Als we dat zelf zouden moeten doen, dan is dat gebied veel te klein, om dat te kunnen managen.”

Tekst gaat verder onder de foto:

Meer marktwerking op het spoor leidt tot kannibalisme. Foto: Rick ten Cate – tencatefotografie.nl

“Meer marktwerking leidt tot kannibalisme”
Broeksma gaat ook in op de opmerkingen van de VVD: “Meneer Heiner pleit voor meer marktwerking. Maar dat gaat leiden tot kannibalisme op het spoor. Als je NS en Arriva laat rijden tussen Groningen en Zwolle zullen beide bedrijven minder reizigers hebben. Extra treinen leiden namelijk niet ineens tot meer reizigers.” Het plan van de SP behelst ook een werknemersstichting. Buschauffeurs worden ondergebracht in deze stichting, waardoor ze veilig zijn voor de mogelijke grillen van een werkgever: “Daardoor zullen mensen niet door kunnen groeien. We maken de transitie door om van diesel naar waterstof te gaan. De ene buschauffeur vindt dat heel interessant, de ander blijft liever bij het oude. Als werkgever moet je daar kort op kunnen zitten. Met een stichting verlies je dat.”

“Bijna geen enkele buslijn is rendabel”
En er kunnen onhandige situaties ontstaan. Als er ineens meer chauffeurs nodig zijn, en deze stichting heeft die niet, dan heb je een probleem. En voor duidelijkheid: als een concessie nu overgaat, dan wordt al het personeel verplicht overgenomen. Dat is al goed geregeld. En om nog wat te zeggen over het rendabel zijn. Bijna geen enkele buslijn is rendabel. Geld verdienen is heel veel buslijnen opheffen. Maar dat willen we niet. Bij het OV-bureau hebben we andere doelen dan geld verdienen. We willen dat mensen mobiel kunnen zijn. Het gaat over welzijn, om het leven vorm te geven zoals mensen dat willen.”

Hans de Waard (SP): “Wat hier ligt is geen schatkaart maar een politieke wens”
De Waard is niet verrast door de uitspraken van zijn collega’s. “Waar we het vandaag over hebben is geen schatkaart. Er ligt een politieke wens om het openbaar vervoer anders te regelen. De vraag is hoe kunnen we dat doen? Hoe moet dat? Het argument dat een nieuw plan veel geld kost … het openbaar vervoer kost nu ook veel geld. Er wordt veel winst gemaakt, die allemaal naar het buitenland gaat. De buskaartjes worden alleen maar duurder. Voor de bedrijven de lusten en voor ons de lasten.”

Izaäk van Jaarsveld (CDA): “U heeft mij nog niet kunnen overtuigen”
Het SP-raadslid verwijst ook naar de schimmelwoningen: “Toen we dit in 2014 aanhangig maakten kregen we weinig steun. Er werd gezegd dat er maar geventileerd moest worden. En kijk waar we nu staan met een hele schimmelaanpak die opgetuigd is. Met het in beheer nemen van laadpalen idem dito. Over vier, zes of acht jaar denken we wel anders over het openbaar vervoer.” Dat kan op een vraag rekenen van Izaäk van Jaarsveld van het CDA: “Mooi dit succeslijstje. Maar u heeft mij tot nu toe niet overtuigt.” De Waard: “Ik heb het afgelopen jaar met veel chauffeurs gesproken. Zij zeggen dat sinds de marktwerking hun situatie verslechtert is. Kleine, subtiele dingen die iedere keer worden aangepast, waardoor de arbeidsomstandigheden keer op keer verslechteren. Dat moeten we niet willen.”

Tom Rustebiel: “Gaat u naar Den Haag?”
Rustebiel: “Maar de vraag blijft dat we hier hoog en laag kunnen springen, maar dat het niets verandert. Den Haag zal een wetswijziging door moeten voeren. Als gemeente is het niet mogelijk om een eigen vervoersbedrijf op te richten. Gaat u naar Den Haag?” De Waard: “Mijn partij gaat zich daar zeker hard voor maken.”

Ondanks de negatieve reacties vanuit de raad wil de SP het initiatiefvoorstel doorschuiven naar de eerstvolgende raadsvergadering. De partij is ook niet van plan om onderdelen in het plan aan te passen.