“De oneliners van politici lossen mijn problemen niet op, voor ons als jongeren is er te weinig aandacht”

Bijna 500 duizend jongeren mogen woensdag voor de eerste keer stemmen voor de Tweede Kamerverkiezingen. De jongeren maken zich echter zorgen over de geloofwaardigheid van politici, en ook vindt men dat er voor hun situatie te weinig aandacht is.

OOG Tv trekt in de weken voorafgaand aan de Tweede Verkiezingen door de gemeente om met organisaties, instanties en verenigingen in gesprek te gaan of er voor hun sector genoeg aandacht is. Wat moet er volgens hen in Den Haag direct gebeuren en veranderen? De reportages en artikelen zijn ook terug te vinden op de website Groningen Kiest.

Jongeren
De groep van 18 jarigen bestaat uit 190,3 duizend kiesgerechtigden. Bijna 500 duizend jongeren mogen voor het eerst stemmen voor de Tweede Kamer. Zij waren bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021 nog geen 18 jaar. Ongeveer 130 duizend jongeren mochten ook bij de Provinciale Statenverkiezingen, eerder dit jaar, nog niet stemmen, maar op 22 november wel. Woensdag mogen ongeveer 13,3 miljoen mensen een stem uitbrengen. Ruim de helft van deze groep is 50 jaar of ouder.

Hoi Andras Moget! Jij bent 18 jaar en je mag voor het eerst stemmen. Hoe bijzonder is dat voor jou?
“Ja, dat is toch wel bijzonder. Het is nu dinsdagavond en ik weet nog niet waar ik op ga stemmen. Ik zit nog in dubio. Wel heb ik de politiek altijd erg interessant gevonden. Ook thuis, aan de keukentafel, wordt er regelmatig over de ontwikkelingen in Den Haag gesproken. Dit wordt dan de eerste keer dat ik naar het stembureau mag, maar bij eerdere verkiezingen heb ik wel hypothetisch gestemd. Ik heb de debatten gevolgd, en maakte toen voor mezelf een beslissing.”

Hoe bereid je je voor op deze verkiezingen?
“Ik probeer zo goed mogelijk het nieuws te volgen. Elke dag probeer ik toch even naar het NOS-journaal te kijken. Ook volg ik verschillende nieuwswebsites. En ik ben actief op sociale media. Ook in die tijdlijnen krijg je toch wel genoeg mee. De laatste weken zijn er ook diverse debatten uitgezonden. Ik moet eerlijk bekennen dat ik die niet echt gevolgd heb, omdat ze behoorlijk lang uitgerekt waren. Een samenvatting in video of tekst van het debat, heb ik dan wel bekeken of gelezen.”

Bij deze verkiezingen staan een aantal thema’s in de spotlights. Welke onderwerpen zijn voor jou nu echt belangrijk?
“De thema’s die landelijk spelen zijn ook voor mij relevant. De woonzekerheid bijvoorbeeld. Ik zit nu in het eindexamenjaar van de middelbare school, en hoop na dit jaar te gaan studeren. Maar kan ik dan wel op kamers? Een kamer kost toch al snel 500 tot 800 euro. Dat is veel geld voor een jong iemand. Maar ook de zorgverzekering. Ik ben nu 18 jaar, en dat betekent dat ik mijzelf moet verzekeren. Die verzekering is al duur, en wordt komend jaar nog duurder. Ik ben een fanatiek sporter, waarbij ik actief ben in de vechtsport. Ik heb aanvullende verzekeringen nodig, omdat fysiotherapie voor mij belangrijk is. Maar kan ik dat straks allemaal betalen? En als je dan de berichten hoort dat er zorg geweigerd wordt omdat er te weinig zorg is ingekocht door een grote verzekeringsmaatschappij … ja, ik maak me zorgen.”

Als journalist wordt soms aan mij gevraagd om een conclusie te trekken. Zou een conclusie kunnen zijn dat je ontplooiing geremd wordt door deze stress?
“Als jong iemand heb je dromen. Ik wil gaan studeren. Ik wil op mezelf gaan wonen, ik wil actief blijven in de sport, maar ik wil zo nu en dan ook leuke dingen kunnen doen met mijn vrienden. Op basis van het financiële huishoudboekje moet ik concessies gaan doen. Stoppen met sporten om met een ‘goedkopere’ zorgverzekering toch op mezelf te kunnen wonen? Of geen leuke dingen doen met vrienden om te kunnen blijven sporten. Ik zal je eerlijk vertellen dat die gedachten best wel stress bezorgen. Ik ken mensen van 26 of 27 jaar die nog thuis wonen. Dat is de situatie die er ontstaan is.”

Je middelbare schoolperiode kan ook omschreven worden als een bijzondere periode. Door de coronajaren is je schooltijd nogal anders verlopen. Speelt dat ook mee?
“Absoluut. Als ik nu naar de situatie kijk in mijn omgeving, bij mijn vrienden en vriendinnen, dan is het gevoel anders dan in 2019. De spanning is toegenomen. Bij het minste of geringste ontbrandt het vuur, om het op die manier maar even te omschrijven.”

Zowel mentaal als psychisch?
“Ja, er zijn mentale en psychische problemen. Naast mijn schoolopleiding, ben ik ook actief voor een organisatie die zich juist op dit onderdeel inzet. En die problemen zijn toegenomen. Veel jongeren zitten hier mee. En dat komt ook door de maatschappelijke druk. De druk om te presteren. Er is veel spanning. En persoonlijk vind ik dat er te weinig aandacht voor dit probleem is. Nederland ging na de coronacrisis van het slot, en er werd gedacht, het komt wel weer goed. Alles mag weer, dus het herstelt zich wel. Maar dat is niet zo.”

Je hebt verschillende punten benoemd. Is er wat jou betreft genoeg aandacht voor de thematiek die jou bezighoudt?
“Problemen als de woningmarkt en de zorg worden regelmatig benoemd. Er wordt dan gezegd dat het opgelost gaat worden. Eigenlijk worden er heel veel beloftes gedaan. Maar het zijn oneliners. Er wordt niet uit de doeken gedaan wat de plannen dan zijn, en hoe dat gefinancierd gaat worden. En dan ruik ik onraad. Hoe meer een politicus beloofd, hoe minder realistisch het is. Na het sluiten morgenavond van de stembussen moet men in onderhandeling. Er moeten dan concessies worden gedaan. Nu is de kiezer belangrijk, maar die is na morgen vergeten. En daarmee zijn ook de beloften vergeten.”

Is dat ook een verklaring waarom de PVV en Forum voor Democratie goed scoren bij de Scholierenverkiezing van ProDemos?
“Op mijn school is GroenLinks-PvdA de grootste geworden, op de hielen gevolgd door Forum voor Democratie. Over polarisatie gesproken. En hoe dat komt. Zowel meneer Wilders als meneer Baudet hebben veel kritiek op hoe het gaat in Den Haag. Tel daar bij op dat er veel boosheid is, en dat er weinig vertrouwen is. Je zag dat ook bij de Provinciale Statenverkiezingen afgelopen voorjaar, toen BBB de grootste werd. En natuurlijk: Baudet is ook erg actief op sociale media. Dat speelt ook mee. Het zijn partijen die tegen de stroom invaren. En dat spreekt aan.”

Je vertelde dat je nog niet weet op wie je morgen gaat stemmen. Hoe ga je dat de komende uren aanpakken?
“Ik ga het grote televisiedebat van de NOS bekijken. Ik hoop dat dit mij gaat helpen. Ik twijfel nog tussen een aantal partijen.”

Tot slot. Stel dat de toekomstig premier dit artikel leest. Wat zou je dan tegen hem of haar willen zeggen?
“Wees realistisch. Stop met oneliners dat je een probleem op gaat lossen. Waarbij je uiteindelijk, na een tijdje, moet zeggen dat het toch niet kan. Dat schaadt het vertrouwen, en dat schaadt ook hoe er naar de politiek gekeken wordt. Kom met een plan, met een onderbouwing en ook met een financiering hoe je iets wilt realiseren. Dat is het bedrijven van serieuze politiek. Iets roepen, dat kunnen we allemaal. Maar iets oplossen dat vergt echt een andere houding, als je tenminste het vertrouwen terug wilt winnen.”