“Mijn directeurschap van het GRID kun je het beste omschrijven als een achtbaanrit”

Haar laatste werkdag was afgelopen week, en aan het eind van deze maand neemt Fronique Oosterhof definitief afscheid als directeur van het GRID. Maar hoe kijkt Oosterhof terug op de afgelopen acht jaar? Wat zijn hoogtepunten geweest? En wat wil ze haar opvolger meegeven?

Hoi Fronique! Afgelopen week was je laatste werkdag. Hoe waren die laatste dagen?
“Het waren hele gekke dagen. Ik ben heel druk bezig geweest om alles af te ronden, en om dossiers over te dragen aan mijn opvolger. Ruim twee weken geleden ben ik voor het eerst oma geworden. Die prachtige gebeurtenis maakt dat ik mijn focus even elders had. Afgelopen week heb ik de laatste werkzaamheden afgerond. Het voelt goed om de meer formele taken los te laten. Maar bij GRID zijn we ook bezig met het vormgeven van het nieuwe museum. Dat is een leuk en creatief proces dat inmiddels heeft geleid tot een nieuw concept voor het museum. Mijn opvolger gaat daar op zijn eigen manier nadere invulling aan geven. Dat vind ik best spannend, merk ik.”

Ik hoor iemand die nog niet volledig in de afscheidsmodus staat …
“Nog niet helemaal, nee. Wat me weemoedig maakt is dat ik afscheid ga nemen van het GRID team en van andere collega’s in het werkveld. In dit vak kom je veel fijne, interessante mensen tegen, geestverwanten vaak. De contacten met hen ga ik missen. Maar ondertussen kijk ik ook uit naar de toekomst. Er gaan zich nieuwe kansen en mogelijkheden aandienen.”

Tijdens de coronacrisis heb je ook regelmatig gezegd dat je trots bent op de vrijwilligers, dat je trots bent op hun bevlogenheid. Wat maakt de vrijwilligers van het GRID zo bijzonder?
“GRID is een klein museum. De mensen die hier actief zijn, doen dat in financieel opzicht volledig belangeloos. Ze doen werk dat in andere musea door betaalde medewerkers wordt uitgevoerd. Iedereen heeft zijn of haar eigen reden om hier aan de slag te gaan. Om zich te kunnen ontwikkelen, om te kunnen groeien, om in een ritme te blijven, of juist te komen, om invulling te geven aan het leven, of vanwege sociale contacten. En dat kan omdat we een fijne en vertrouwde omgeving bieden. Ik ben heel blij dat we dat kunnen doen.”

Terug naar acht jaar geleden. Hoe trof je het museum toen aan?
“Dat was heel bijzonder. Het museum bevond zich midden in een verhuizing van de Rabenhauptstraat naar de Sint Jansstraat. Overal stonden verhuisdozen. Ik stapte als het ware op een rijdende trein. Het was een hectische periode. Zo ben ik begonnen. Letterkasten en drukpersen moesten uit alle hoeken van het gebouw worden gehaald. En we hadden zoveel spullen, dat niet alles mee kon. Een deel is in Nienoord terecht gekomen. Misschien kun je ook wel zeggen dat het tijdens mijn directeurschap nooit saai is geweest.”

De verhuizing, de coronajaren, de voorbereidingen op het nieuwe museum, waarbij het GRID vanaf 2025 een doe- en beleefmuseum moet worden. Je hebt het over een trein, maar een achtbaan als metafoor is misschien wel toepasselijker …
“Dat ben ik wel met je eens. Ik denk dan ook aan onze subsidietrajecten. In 2016 leken we tot onze schrik en teleurstelling niet in de eerstvolgende cultuurnota te komen. Dat is uiteindelijk goed gekomen. Nu hebben we een uiterst prettige en constructieve relatie met gemeente en provincie. En een achtbaan vind ik een goede omschrijving. Het is een rit geweest met vele achtbaanlussen. Na de verhuizing naar de Sint Jansstraat ging het ons voor de wind. Vlak voor de coronacrisis zaten we hoog in de bezoekersaantallen. En toen moesten we dicht, en zijn we net als andere musea in een dal beland.”

En toch heb je nooit de moed opgegeven …
“Dat kun je doen, maar je kunt ook kijken en nadenken hoe nu verder. Hoe kunnen we het museum verder brengen? En daar hoort ook het plan bij van het nieuwe GRID. GRID is vorig jaar dichtgegaan omdat er ingrijpende verbouwingsplannen zijn voor de Sint Jansstraat 2. We hopen zo snel mogelijk op een nieuwe locatie open te gaan als een vernieuwend museum. De realisatie is een enorm proces. Ik ben blij dat er tot nu toe nauwelijks medewerkers zijn afgehaakt. Ik wens mijn opvolger toe dat hij samen met het team de weg succesvol kan vervolgen.”

Een moeilijke vraag. Stel dat er acht jaar geleden twee contracten op je bureau lagen. Die van directeur van het GRID, of die van directeur van het Rijksmuseum …
“Goh, haha. Directeur zijn van GRID is mijn allereerste directeurschap ooit. Ik denk dat directeur zijn van het Rijksmuseum een paar bruggen te ver zou zijn geweest. Leren in het klein, wat GRID toch is, was op dat moment prima voor mij. Ooit heb ik het hier eens met Andreas Blühm van het Groninger Museum over gehad. Of je nu van een groot of klein museum directeur bent, de aandachtsgebieden zijn hetzelfde. Waar je in een groot museum veel kunt delegeren, zit je er in een klein museum veel dichter ben je veel concreter bezig. Dat past mij wel. Ik kon er veel liefde voor het museumvak in kwijt.”

Je bent heel passievol. Zijn er geen vervelende dingen?
“Die vind je bij elk beroep. Het werk dat ik gedaan heb was veel. Ook heel veel leuke dingen dus. En ja, we zijn een klein museum, dus we hebben niet voor elke taak een medewerker. Je moet van alle markten thuis zijn. Je moet begrotingen kunnen begrijpen en opstellen, tentoonstellingen bedenken en organiseren – soms zelf de bruiklenen ophalen of een rolsteiger bestellen, stagiaires begeleiden, noem maar op. Ik heb de afgelopen jaren dan ook heel veel geleerd.”

Als je zo terugblikt. Waar ben je nu het meest trots op?
“Ik ben vooral trots op de ontwikkeling die we hebben doorgemaakt in het educatieve aanbod. Daarin stond de impact van drukkunst centraal en was sprake van een sterke doe-component. Samen met de Synagoge ontwikkelden we het educatietraject Vervolging en Vrijheid. Andere voorbeelden zijn Bitterzoet Erfgoed en Plant en Papier, waarin aandacht is voor duurzame maakprocessen. Het mooie is dat dit educatieve aanbod nu is af te nemen via de Druktemaker, onze mobiele museumdrukkerij.”

Je had het al even over je opvolger. Wat hoop je dat de komende jaren sowieso in stand blijft?
“Ik vind het heel belangrijk dat mensen zien dat het museum niet alleen gaat over oude machines en hoe ze werken. Wat mij betreft mag nog meer de vraag centraal komen te staan wat die vernuftige machines teweegbrengen. De input komt van mensen en de output – het drukwerk, in vaak grote oplage – heeft impact op mensen. Het beeld van de duizenden flyers die onlangs in Gaza werden gedropt, raakte mij enorm. Ik denk dan aan de mensen die de tekst opstelden en bij de drukkerij aanleverden, aan de mensen die de machines bedienden en ik vraag me af of ze overwogen hebben de persen te saboteren. En ik denk aan de vele lezers van de boodschap op de flyer: ga naar het zuiden. Hoeveel flyers, hoeveel vluchtelingen? Daarnaast hoop ik dat het zelf beoefenen van de grafische technieken ook in het nieuwe museum mogelijk blijft.”

Mensen die dit interview lezen die zullen wellicht denken, deze mevrouw wil én kan nog helemaal niet stoppen. Kun je het loslaten?
“Ik ga het proces wel blijven volgen. Maar ik ga me er niet mee bemoeien. Ik heb me heilig voorgenomen om andere dingen te gaan doen. In mijn leven heb ik vaker wendingen aan mijn loopbaan gegeven die niet voor de hand lagen. Dus ja, ik ga dit loslaten. Maar ik blijf het wel volgen, omdat ik het interessant vind en GRID mij aan het hart gaat.”

Wat zijn je ambities voor de komende jaren?
“Grote ambities, op dit moment niet. Ik wil mijn lessen Italiaans weer oppakken, daarnaast veel wandelen en trainen met onze jonge hond, lezen Eigenlijk zou je het samen moeten vatten als meer aandacht geven aan de andere waardevolle dingen in je leven. De afgelopen jaren was dat niet altijd goed mogelijk. En dat wil ik nu wel doen.”

Zojuist stelde ik je de vraag directeur van het GRID of het Rijksmuseum. Dat werd het GRID omdat er weinig ervaring was. Die ervaring is er nu wel …
“Haha. Ik vind het een mooie vraag, maar nee. Ik wil meer regie over mijn leven. En als er een leuke opdracht voorbij komt, dan ben ik zeker geïnteresseerd om daar naar te kijken, maar dan wel opdrachten met een duidelijke kop en staart. Werken en mooie dingen creëren is goed en belangrijk. Werken, mooie dingen creëren, het is goed en belangrijk. Maar het is ook fijn om meer aandacht en tijd te hebben voor mijn naasten, in de eerste plaats mijn lieve echtgenoot. En mijn kleinzoon natuurlijk! Wat een rijkdom dat ik straks de tijd heb om daarvan te genieten.”

Oosterhof neemt op donderdag 23 november officieel afscheid als directeur van het GRID. Bart Breman heeft het stokje inmiddels van Oosterhof overgenomen.