De marktwerking moet uit de woningmarkt en uit het onderwijs. Geld moet bij de leraar terecht komen, er moet een rem komen op de internationalisering van opleidingen en er moet gebouwd gaan worden in de dorpen.
In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november presenteert OOG Tv verschillende podcastafleveringen waarin Groningse kandidaat-Kamerleden met elkaar in debat gaan. Bij elke uitzending staat er één thema centraal. In de tweede aflevering gaat het over wonen en onderwijs. Hoe kan het lerarenprobleem opgelost worden? Wat moeten we met migratie? En welke type woningen moeten we bouwen, en op welke plekken? In deze uitzending zijn Sandra Beckerman, de nummer 2 van de SP, Jalt de Haan, de nummer 19 van het CDA, en Wieke Paulusma, de nummer 7 van D66, te gast. Meer informatie over de verkiezingen vind je ook op onze Groningen Kiest-website.
Podcastserie:
– 1. Bereikbaarheid. Deze podcast vind je hier
– 3. Klimaat. Deze podcast vind je hier
– 4. Bestaanszekerheid. Deze podcast vind je hier
Beluister hier de podcast:
Wonen
In Nederland is er een tekort aan ongeveer 400.000 woningen. Foto: Johannes Rienks
Sandra Beckerman (SP): “Als partij werden we uitgelachen omdat we alles een crisis noemen”
De wooncrisis in ons land is volgens de SP groot. Sandra Beckerman: “Wij waren de eerste partij die het woord ‘wooncrisis’ in de mond namen. We werden uitgelachen, want de SP zou alles maar een crisis noemen. Inmiddels is het probleem overal doorgedrongen, maar er gebeurt nog helemaal niks. Eigenlijk kun je zeggen dat er drie problemen spelen. Allereerst is dat er een gebrek aan woningen is. Daarnaast is er een gebrek aan betaalbare woningen: er zijn mensen die 40 procent van hun salaris aan huur uitgeven. En tot slot zijn er veel woningen die in slechte staat verkeren: er is schimmel en vocht. In het debat gaat het vaak over de aantallen, maar dit probleem zit dieper. We moeten veel breder kijken.”
Wieke Paulusma (D66): “Soms heeft het tijd nodig om een probleem te kunnen zien”
De SP vindt D66 aan haar zijde. Wieke Paulusma: “Er is veel te lang een politiek bedreven van het uitstellen. Dat is te wijten aan het VVD-beleid van de afgelopen jaren. Er wordt gekeken naar de korte termijn, en er worden geen moeilijke keuzes gemaakt, behalve voor mensen die een goed gevulde portemonnee hebben. En ja, wij waren daar als partij deels bij aanwezig, net zoals we daar allemaal bij aanwezig waren. Soms heeft het tijd nodig om een probleem goed te kunnen zien. En we moeten ook realistisch zijn. Dit probleem is niet van vandaag op morgen opgelost. Het punt dat de SP noemt is heel terecht: we zullen tempo moeten maken.”
Jalt de Haan (CDA): “De woningbouw is teveel overgelaten aan de markt”
Jalt de Haan van het CDA is trots op Hugo de Jonge, de huidige demissionair minister van Volkshuisvesting. “Dankzij deze minister, dankzij het CDA, hebben we het over dit onderwerp. Het afgelopen decennium is het teveel overgelaten aan de markt. De gedachte was dat lokale beslissingen zouden leiden tot oplossingen voor de woningmarkt. Maar dat gebeurde niet. Meneer De Jonge heeft het op de kaart gezet, heeft de regie gepakt. Het huren wordt gereguleerd, en daarbij ook zeker de credits voor de SP, die hard mee hebben geknokt.”
Tekst gaat verder onder het kader:
Wie is Wieke Paulusma?
Wieke Paulusma werd in 1978 geboren in Emmen. Ze is afgestudeerd als verpleegkundige en heeft in de zorgsector gewerkt. Geïnspireerd door Els Borst besloot ze om in 2012 lid te worden van D66. Van 2014 tot 2021 zat ze in de Groningse gemeenteraad. Sinds 2021 is ze lid van de Tweede Kamer, waar ze woordvoerder is op het gebied van zorg.
Wieke Paulusma aan het woord tijdens de opnames van de podcast. Foto: Lianne Darmeveil
Wooncrisis
Jalt de Haan (CDA): “Tekort aan woningen noopt om creatief te worden”
Nederland bevindt zich in een wooncrisis. Op dit moment is er een tekort aan ongeveer 400.000 woningen. De Haan: “Het gaat om 390.000 woningen. De afgelopen jaren zijn er veel woningen bijgebouwd, maar we zien dat dit nu stokt. Dit komt door de hoge rentes, de instroom van het aantal Oekraïners, maar ook het tekort aan werknemers dat deze huizen kan bouwen. De uitdaging is groter geworden, en dat noopt om creatief te worden. Door ook buitenstedelijk te gaan bouwen, maar ook door te denken aan optopping en woningdeling.”
Wieke Paulusma (D66): “Meer gevarieerd bouwen, gezinswoning niet als uitgangspunt nemen”
Paulusma: “Dit lokt een reactie van D66 uit, want met buitenstedelijk bouwen alleen gaan we het niet oplossen. Binnen de grenzen van de gemeente kunnen we 700.000 woningen bouwen. Wat belangrijk is, is dat we meer gevarieerd gaan bouwen. Niet de gezinswoning als uitgangspunt nemen. Ongeveer 64 procent van de mensen heeft helemaal geen behoefte aan een gezinswoning. Die wil een appartement, of een andere vorm. Daar moeten we meters in gaan maken.” De Haan: “Ik heb volgens mij gezegd dat de kans óók in de buitengebieden ligt.” Paulusma: “Minister De Jonge laat kansen liggen binnen de gemeentegrenzen. Hij schuift dingen vooruit.”
Sandra Beckerman (SP): “In de aanloop naar de verkiezingen worden mooie plannen gemaakt, maar waar blijft de waarheid?”
Dat leidt tot cynisme bij de SP. Beckerman: “D66 die kritiek heeft op het woonbeleid.” Paulusma: “De afgelopen kabinetsperiode hadden we die kritiek wel degelijk hè.” Beckerman: “Dat is het lastige aan campagnes. In de aanloop naar de verkiezingen worden hele mooie plannen gemaakt, maar waar blijft de waarheid? Je kunt een mooie Stemwijzer invullen. Eén van de stellingen is dat huren de komende drie jaar niet mogen stijgen. D66 zegt in de Stemwijzer: eens, terwijl de partij bij stemmingen in de Kamer altijd anders gestemd heeft. Ik dacht: zo! Dat is goed nieuws! Dat is lekker! Voortschrijdend inzicht! Ik heb direct een motie ingediend, met dezelfde tekst, en dan stemt D66 toch weer tegen. Dus u bent in de Kamer, of in de Stemwijzer, aan het liegen.”
Wieke Paulusma (D66): “Wat de SP heel vaak doet is heel hard op de trom slaan”
Dat leidt tot een reactie van Paulusma: “Ik hou niet van de woorden ‘liegen’. Wat de SP heel vaak doet, is heel hard op de trom slaan. Er komt een voorstel, maar daar is vervolgens geen dekking voor. Ik noem dat gratis bier. De motie die is ingediend gaat uit van een huurverlaging voor iedereen. En ja, wij zijn voor een huurverlaging, maar niet voor mensen die miljonair zijn.” Beckerman: “U vertelt dus niet de waarheid in de Stemwijzer.” Paulusma: “U weet hoe het werkt. Wij hebben niet voor uw voorstel gestemd. Er was geen dekking, er was geen maatwerk.” Beckerman: “We hadden een hele mooie dekking. Huurders betalen op dit moment één maand huur dat volledig en rechtstreeks naar de staatskas vloeit. Woningcorporaties en huurders betalen winstbelasting en een belasting voor belastingontwijkende multinationals. In ons voorstel werd die belasting afgeschaft, en zou het geld geïnvesteerd worden in huren betaalbaar houden, nieuwbouw en het verbeteren van woningen.”
Sandra Beckerman (SP): “Het is geen gratis bier”
Beckerman: “D66 stemde tegen dit plan. En dan kunt u zeggen dat het gratis bier was. Dat is niet zo. De ChristenUnie stemde bijvoorbeeld wel met ons voorstel in.” Paulusma: “Ik vind dit heel makkelijk. Je kunt niet zeggen dat er niets gebeurd. We moeten in discussie over het tempo. En dan kun je met moties strooien, met in het dictum grote woorden, maar zo zit D66 niet in elkaar.” Beckerman: “En zo kom je dus in een wooncrisis.”
Jalt de Haan (CDA): “In elk dorp moet er een straatje bij komen”
De Haan heeft zich tot dan toe stil gehouden: “Sommige antwoorden klinken logisch, maar de praktijk is lastiger. Het voorstel van de SP, daar heeft de minister naar gekeken. Maar dan kom je op het randje van staatssteun. De waarheid klinkt soms ingewikkelder. Het is belangrijk dat ook corporaties genoeg huizen gaan bouwen en verduurzamen. We moeten vaart blijven maken. Zowel in de steden als buitenstedelijk. Wij pleiten dat er in elk dorp een straatje bij komt. Daardoor hou je de dorpen leefbaar. Jongeren kunnen er blijven wonen, senioren kunnen er doorstromen.” Beckerman: “Daar ben ik het mee eens. Maar woningen die gebouwd worden, die zijn heel duur. Als je kijkt naar Friesland: één op de tien woningen gaat daar op dit moment naar iemand uit de Randstad. Dat vinden wij niet kunnen. Dus ja, we moeten betaalbaar bouwen, en investeren in sociale huur, maar we moeten ook iets doen voor de middengroep.”
Tekst gaat verder onder het kader:
Wie is Jalt de Haan?
Jalt de Haan werd in 1991 geboren in Groningen. Zijn ouders overleden op jonge leeftijd. Hij werd opgevoerd door een oom en een tante. De Haan volgde een onderwijsopleiding en is tegenwoordig leraar van groep 8 op de Dom Helder Camaraschool in Beijum. Sinds 2014 is hij fractiemedewerker voor het CDA in de gemeente. Vanaf 2021 is hij fractievoorzitter in de raad.
Presentator Maarten Siepel stelt een vraag aan Jalt de Haan. Foto: Lianne Darmeveil
Asielvraagstuk
Wieke Paulusma (D66): “We moeten veel beter gaan zorgen voor arbeidsmigranten”
Gekoppeld aan de woningproblematiek is de instroom van asielzoekers, internationale studenten en expats. Jalt de Haan: “We moeten iets aan migratie doen. Het loopt uit de klauwen. We moeten grip krijgen op migratie, daarom is die spreidingswet ook heel erg nodig.” Paulusma: “Dit is ingewikkeld. Er zijn partijen die eenzijdig de bal leggen bij migratie. Volgens mij is het belangrijk dat we veel beter gaan zorgen voor arbeidsmigranten. De grootste groep hiervan werkt in de vleesindustrie, aan de lopende band. Moeten wij, ook als je kijkt naar de klimaatproblematiek, nog de grootste vleesexporteur van Europa zijn? Wat ik zorgelijk vind is dat we arbeidsmigratie één op één koppelen aan de woningcrisis. Ik was onlangs te gast op een mbo-instelling in Friesland. Daar is men bang voor vluchtelingen. Dat de mbo-studenten straks geen huis hebben, omdat vluchtelingen dit huis krijgen. Ik vind dat heel zorgelijk.” De Haan: “Bange verhalen zijn niet nodig, grip is wel belangrijk.” Paulusma: “Arbeidsmigratie is het grootste probleem. Daar moeten we paal en perk aan stellen.”
Sandra Beckerman (SP): “We moeten stoppen met slopen, en leegstand moet aangepakt worden”
Beckerman: “Ik ben het met D66 eens dat arbeidsmigratie een groot probleem is. Het is probleem is dat er niks gebeurd. Men wordt keihard uitgebuit, waarbij deze migranten, voor een laag loon, smerig werk moeten doen. En dat kan omdat we er geen grenzen aan hebben gesteld. Daarom is het belangrijk dat er meer gebouwd wordt. Betaalbare woningen, waarbij corporaties veel meer gaan bouwen voor lage- en middeninkomens. Daarnaast vinden wij dat er veel gesloopt wordt, en er veel leeg staat. Stop met slopen! En de leegstand moet aangepakt worden. Gebouwen die leeg staan, daar wordt op gespeculeerd. Er wordt geld verdiend aan de wooncrisis.” Paulusma: “We moeten ons absoluut veel harder gaan richten op de leegstand. Belangrijk is ook dat we gemeenten tools gaan geven. Regels liggen in de weg, die moeten we weghalen. En we kunnen er voor zorgen dat we studenten gaan huisvesten in leegstaande kantoorgebouwen.”
Internationale studenten
Moet er een rem komen op het aantal internationale studenten? En welke rol hebben de RUG en de Hanzehogeschool daarin? Foto: Joris van Tweel
Wieke Paulusma (D66): “Belangrijk dat we vraagstuk internationale studenten niet buitenproportioneel groot gaan maken”
Internationale studenten drukken ook hun stempel op de woningmarkt. De Haan: “Landelijk zijn het er op dit moment 80.000.” Paulusma: “Het is ongeveer 25 procent van het totaal. Het is belangrijk dat we het niet buitenproportioneel groot gaan maken. Ja, we moeten er iets mee, en we moeten gaan werken aan een streefgetal. Maar juist in Groningen moet er ook ruimte worden gemaakt voor internationale studenten.” Beckerman verzuchtend: “Dit is precies hoe het ontstaat. D66 relativeert alles. En zo zijn we precies in deze crisis gekomen.” Paulusma: “Je hebt exacte cijfers nodig. Woorden als ‘heel veel’, daar kunnen we niks mee.”
Sandra Beckerman (SP): “Onderwijsinstellingen roepen studenten op om juist naar Groningen te komen”
Beckerman: “Niemand wil meer internationale studenten. Kijk naar Groningen. We hebben een tekort aan betaalbare woningen. Het is ons boven het hoofd gegroeid. En dat hangt samen met het verdienmodel hoe we het onderwijs financieren. Onderwijsinstellingen roepen op om juist naar Groningen te komen. Maar als deze studenten hier komen, blijkt er geen woonruimte te zijn. De vraag is gigantisch, waardoor de prijzen door het dak gaan. We moeten handelen.” De Haan: “Ik ben het met de SP eens. Landelijk gaat het om 80.000 studenten op het wo, en 10.000 op het hbo. We zullen ook kritisch moeten kijken naar de taal op een opleiding. Nederlands moet meer de standaard worden. Sommige opleidingen kunnen misschien deels in het Nederlands en deels in het Engels. Maar er moet wel een grens komen. Daarnaast moet de prikkel er uit om internationale studenten hier naar toe te halen. Aan het begin van ieder schooljaar is het chaos. Het loopt uit de klauwen.”
Wieke Paulusma (D66): “RUG en Hanzehogeschool zullen meer hun verantwoordelijkheid moeten nemen”
D66 is het daar niet mee eens. Paulusma: “Wij gaan problemen niet uit de weg, maar je moet kijken naar de werkelijke aantallen. Partijen uit de stad zullen bij dit vraagstuk betrokken moeten worden. De RUG en de Hanzehogeschool zullen veel meer hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Er gebeurt nu te weinig. Het werken naar een streefgetal is een oplossing. En of we af moeten van de Engelstalige opleidingen? Groningen vaart wel bij de internationalisering. Groningen is het begin van Europa. Alles wat we hier doen, dat heeft een veel groter effect.”
“Met braindrain is niks mis”
De Haan: “Hoeveel van deze studenten blijven in Groningen? Dat is een kwart.” Paulusma: “Met braindrain is niks mis. Dat is het probleem niet. Studenten die hier naar toe komen, die beginnen bijvoorbeeld startups. Daar hebben we voordeel van. Ik heb lang in het UMCG gewerkt. Patiënten hebben baat bij het internationale karakter. Daardoor kunnen we echt stappen maken. Dus terug naar het Nederlands, zeg maar het ons-kent-ons-principe, dat is niet de oplossing.”
Sandra Beckerman (SP): “Pechgeneratie moet gecompenseerd worden”
Over studenten gesproken. Onlangs werd bekend dat de rente op studieleningen, voor de zogeheten pechgeneratie, niet bevroren kan worden. De SP wil hier actie op ondernemen. Beckerman: “Het gaat om een generatie die móest lenen, en nu dan te horen krijgt dat de lening duurder wordt. Wij willen deze groep compenseren. Samen met D66 hebben we een voorstel ingediend om de rente te bevriezen. Helaas is dit door het CDA weggestemd. Het kan toch niet zo zijn dat je de rest van je leven te maken hebt met een schuld?” De Haan: “Wij hebben tegen gestemd, omdat de dekking niet goed was. Het eerlijke verhaal is dat studenten nooit verteld en beloofd is, dat de rente op 0 procent blijft. En ik snap het wel. D66 voelt zich schuldig, omdat de basisbeurs nooit afgeschaft had mogen worden. Het enige dat we kunnen doen is de rente naar beneden kregen. Meer is niet mogelijk.”
Wieke Paulusma (D66): “Met terugwerkende kracht hadden we de basisbeurs nooit moeten afschaffen”
Paulusma: “Er had wel meer kunnen gebeuren. Met terugwerkende kracht moet je gewoon zeggen dat de basisbeurs nooit afgeschaft had mogen worden.” Beckerman: “En toch was voormalig minister van Onderwijs Jet Bussemaker, die oproep om maar te gaan lenen. De overheid heeft aangemoedigd dat jonge mensen zich in de schulden ging steken.” Paulusma: “Met de wijsheid van nu hadden we indertijd anders moeten beslissen. Maar politiek is ook voortschrijdend inzicht. De focus moet op de toekomst. Hoe kan het beter? Dat is een verruiming van de basisbeurs, en die ook permanent laten zijn.” Beckerman: “Excuses zijn mooi, maar je koopt er niks voor. Wat we doen is dat er een hele generatie in de schulden zit, dat door verschillende partijen is veroorzaakt, en die partijen zeggen nu, zoek het maar uit.” Paulusma: “We kunnen niet alles compenseren. En er zijn meer generaties. Mijn vader zegt wel eens, ik wil ook nog wel wat compensatie voor bepaalde dingen. Soms moet je keuzes maken.”
Tekst gaat verder onder het kader:
Wie is Sandra Beckerman?
Sandra Beckerman werd geboren in 1983 in Veenendaal. In 2001 ging ze archeologie studeren in Groningen, en is sindsdien in de stad gebleven. Een tijdlang is ze werkzaam geweest als docent archeologie op de RUG. Sinds 2006 is ze actief voor de SP. Van 2007 tot 2017 zat ze in de Provinciale Staten in Groningen. Daarna verruilde ze het Provinciehuis voor de Tweede Kamer. In de Tweede Kamer houdt Beckerman zich bezig met wonen, buurten en leefbaarheid, krimpregio’s, energie en de gevolgen van gaswinning.
Sandra Beckerman (m) tijdens de opnames van de podcast in Forum Groningen. Foto: Lianne Darmeveil
Lerarentekort
Jalt de Haan (CDA): “Lerarentekort is het grootste probleem voor de komende jaren”
Wanneer het over onderwijs gaat, dan gaat het ook over leraren, en het tekort daar aan. Jalt de Haan: “Dit is het grootste probleem voor de komende jaren. Als een leraar nu ziek is, dan wordt een klas naar huis gestuurd. Onderwijsassistenten worden voor de klas gezet, waardoor ze op dat moment geen extra hulp kunnen bieden. Er zijn niet voldoende docenten. Gelukkig is er wel veel geld bijgekomen.” Het CDA denkt dat de financiën niet het grootste probleem zijn. “De lonen zijn fors gestegen. Een leraar in het basisonderwijs ontvangt nu gemiddeld 5.800 euro bruto per maand. Dat is niet slecht. Het grootste probleem is dat van de beginnende leerkrachten 33 procent in de eerste vijf jaar stopt. Het is een zwaar beroep. Dat heeft te maken met alle problemen die er spelen in de samenleving. De werkdruk is hoog.”
Sandra Beckerman (SP): “Geld komt niet op de plekken terecht waar het nodig is”
Beckerman: “Het is een negatieve spiraal. Het begint met een lerarentekort. Vervolgens zie je dat de klassen groter worden gemaakt. Daardoor wordt de werkdruk hoger. En vervolgens herhaalt dit patroon zich. We geven inderdaad steeds meer geld uit aan onderwijs, maar we zien dat veel geld niet op de plekken terecht komt waar het nodig is. Wij als SP willen meer grip op waar het geld landt. Steeds meer geld belandt bij commerciële bureaus, die iets in het onderwijs aanbieden. Dat moeten we er uit slopen. We moeten er voor zorgen dat de leraar weer de leraar kan zijn.”
Wieke Paulusma (D66): “Arbeidskrapte speelt in de hele samenleving”
Dat kan op een instemmend geknik van De Haan rekenen: “De SP heeft helemaal gelijk als het gaat om commercie. Er zijn veel onafhankelijke partijen die huiswerkbegeleiding aanbieden. Maar dit vergroot de kansenongelijkheid, omdat deze begeleiding niet voor iedereen betaalbaar is. Commerciële bureaus profiteren van het lerarentekort, waarbij dure zzp’ers veel salaris opstrijken. We moeten echt voorkomen dat de markt teveel invloed krijgt.” Paulusma: “De afgelopen periode is de loonkloof gedicht. De salarissen in het primair- en voortgezet onderwijs zijn daardoor dichter bij elkaar komen te liggen. Daarnaast moeten we niet vergeten dat de arbeidskrapte in de hele samenleving speelt.” Beckerman: “Dankzij de marktwerking hè.”
“Lunch op school moet standaard worden”
Paulusma: “We moeten er voor zorgen dat geld niet bij de schoolbesturen terecht komt. Schoollocaties moeten zelf in kunnen vullen wat nodig is. Ook vinden wij dat er extra geld moet naar scholen in wijken en buurten waar het moeilijk is. De rijke schooldag is een mooi voorbeeld. Wij vinden dat een lunch op school standaard moet worden ingevoerd.”
Sandra Beckerman (SP): “Dertien jaar Rutte heeft voor veel ellende gezorgd”
Wie naar de betogen luistert kan niet ontgaan dat de drie partijen onderling niet veel van elkaar verschillen. De Haan: “De SP zoekt het qua oplossingen in de overheid, D66 zoekt het in de markt. En wij staan er een beetje tussen.” Beckerman: “Partijen komen langzaam terug, en willen minder markt. Toch is mij afgelopen jaren tegengevallen wat er bereikt is. Dertien jaar Rutte heeft voor veel problemen en ellende gezorgd. In het onderwijs is een kwart van de 15-jarigen functioneel analfabeet. De marktwerking moet stop worden gezet, de leerkracht moet meer zeggenschap krijgen.” Paulusma: “Er is veel geïnvesteerd in het onderwijs. Salaris en de hoge werkdruk zijn belangrijke thema’s. Aan de andere kant moeten we ook realistisch zijn. Als we nu met miljoenen strooien is het morgen niet opgelost. Het kost tijd.”
Gerelateerd
