Verkiezingspodcast: “Wij zien een kilometerheffing wel zitten als het openbaar vervoer op orde is”

Niet de auto maar het openbaar vervoer op één. Zowel de fractie van de ChristenUnie als de Partij voor de Dieren zien de invoering van het rekeningrijden wel zitten, maar dan moet het openbaar vervoer wel op orde zijn.

In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november presenteert OOG Tv verschillende podcastafleveringen waarin Groningse kandidaat-Kamerleden met elkaar in debat gaan. Bij elke uitzending staat er één thema centraal. In de eerste aflevering gaat het over bereikbaarheid. Hoe belangrijk is dat onderwerp precies? Is een Lelylijn nodig? En wat moeten we met Groningen Airport Eelde? In de eerste uitzending zijn Stieneke van der Graaf, de nummer 9 van de ChristenUnie, en Janette Bosma, de nummer 17 van de Partij voor de Dieren, te gast. Meer informatie over de verkiezingen vind je ook op onze Groningen Kiest-website.

Podcastserie:
– 2. Wonen en onderwijs. Die podcast vind je hier
– 3. Klimaat. Deze podcast vind je hier
– 4. Bestaanszekerheid. Deze podcast vind je hier

Tekst gaat verder onder de audioplayer:

Openbaar vervoer

Het kabinet wilde aanvankelijk geen extra treinen richting Groningen laten rijden. Foto: Rob Dammers – Deventer ICMm 4056-4066-4032 bij station, CC BY 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=66192410

Janette Bosma (Partij voor de Dieren): “Vier procent van de investeringen komt in het Noorden terecht, het is de wereld op zijn kop”
Beide partijen vinden dat het Noorden er maar bekaaid vanaf komt. “De situatie in Groningen is gelijk aan die in Drenthe en Fryslân”, vertelt Bosma. “Het kabinet kijkt vooral naar de Randstad. Slechts vier procent van de investeringen in bereikbaarheid komt ten goede van de drie noordelijke provincies. Dat is de wereld op zijn kop, en daar valt veel winst te behalen. En dit gaat niet alleen over vervoer. Het gaat ook over gezondheid, over kansengelijkheid. Hoe goed is een ziekenhuis bereikbaar? Hoe goed kun je de school bereiken waar jij graag die ene opleiding wilt volgen? Maar bereikbaarheid betekent ook of je wel dat werk kunt doen wat je leuk vindt, en of je vrienden en familie goed kunt bezoeken. De investeringen zijn in ieder geval heel erg scheef.”

Stieneke van der Graaf (ChristenUnie): “Ik zit zelf regelmatig in de trein, en de coupes zitten vaak overvol”
Van der Graaf is het daar mee eens: “Mensen onderschatten de gevolgen van bereikbaarheid. Mevrouw Bosma benoemt heel terecht verschillende punten. En het klopt dat de meeste investeringen in de Randstad worden gedaan. Het Noorden is onderbedeeld. De afgelopen periode hebben we als fractie in Den Haag geknokt om geld beschikbaar te stellen om station Meppel aan te pakken. En heel recent hebben we debatten gevoerd waarin het ging over de afspraken waar de NS zich de komende acht jaar aan moet houden. Uit die plannen bleek dat er veel te weinig treinen naar het Noorden zouden komen. De staatssecretaris vond dat niet nodig. Nu zit ik zelf regelmatig in die trein, en ik zie dat de coupes vaak overvol zitten.”

Tekst gaat verder onder de foto:

Stieneke van der Graaf wordt geïnterviewd door OOG Tv. Foto: Lianne Darmeveil

“Een goede bereikbaarheid wordt door het kabinet onderschat”
“Als ChristenUnie hebben we een motie ingediend dat er meer treinen naar het Noorden moeten komen. Andere partijen zijn dit gaan steunen, waardoor het gelukt is om vanaf 2025 twee extra intercity’s te laten rijden. En het is niet alleen die extra trein, maar je bereikt er ook mee dat aansluitingen beter worden, en dat er meer spreiding ontstaat. Voor de reizigers is er meer keuze. Wij vinden dat een goede bereikbaarheid door het kabinet onderschat wordt. Dat geldt ook voor de Nedersaksenlijn. De lijn wordt nu doorgetrokken naar Stadskanaal, en nu moet alleen het stukje tussen Stadskanaal en Emmen nog worden aangelegd.”

“Een student moet noodgedwongen op skeelers de laatste kilometers afleggen, omdat bussen in de avond niet rijden”
Van der Graaf: “Ik was onlangs in Onstwedde waar ik sprak met iemand uit Borger-Odoorn. Diegene vertelde dat als de trein komt, dat hierdoor hun kind voorlopig thuis kan blijven wonen, omdat de afstand naar de school waar gestudeerd wordt, fors verkleind wordt. Maar ook een ander verhaal dat ik hoorde. Dat een student twee keer 2,5 uur onderweg is om op school te komen. Waarbij er in de avonduren geen bus en geen trein meer rijdt, waardoor deze persoon op skeelers noodgedwongen maar de laatste kilometers aflegt. Mensen in Den Haag weten dit niet. En daarom is het zo belangrijk om zulke verhalen te vertellen.”

Tekst gaat verder onder het kader:

Wie is Janette Bosma?
Bosma werd geboren in 1997 en groeide op in een klein dorpje in de buurt van Leeuwarden. Na haar middelbare schoolperiode studeerde ze Nederlands en Filosofie in Groningen en Utrecht. Sinds 2016 is ze actief bij de Partij voor de Dieren. Ze vervulde verschillende functies bij jongerenpartij PINK! en werkte als fractieondersteuner in de Provinciale Staten. Sinds maart 2022 is ze raadslid in de Groningse gemeenteraad.

Janette Bosma aan het woord tijdens het debat. Foto: Lianne Darmeveil

Auto vs. openbaar vervoer

Janette Bosma (Partij voor de Dieren): “De auto is de norm, en dat is kortzichtig”
De Partij voor de Dieren vindt ook dat er goed gekeken moet worden waar er geld naar toe gaat: “Het gaat over duurzaam investeren. Als we nu naar de begroting kijken, dan gaat zestig procent naar de uitbreiding en het onderhoud van de wegen. De auto is de norm, ook bij de overheid. En dat is kortzichtig, omdat je juist naar de lange termijn moet kijken. Je moet de norm omdraaien, en veel meer investeren in openbaar vervoer. Meer investeren in spoor, maar ook in het betaalbaarder maken ervan. Daarom stellen wij voor om de btw van treintickets af te halen, en om kaartjes met de helft goedkoper te maken. En we moeten veel meer toe naar deelmobiliteit. Een auto staat 95% van de tijd stil. Op zo’n parkeerplaats kun je ook een boom met mooie planten plaatsen. Wij zouden graag zien dat er geïnvesteerd wordt in mobiliteitshubs. Een plek in de wijk, waar verschillende vormen van deelmobiliteit samen gaan komen. En dat kun je ook combineren met de energietransitie, door op zo’n hub bijvoorbeeld zonnepanelen te leggen.”

Stieneke van der Graaf (ChristenUnie): “Extra geld investeren om het openbaar vervoer op niveau te houden”
De ChristenUnie is het daar mee eens. Van der Graaf: “Wat belangrijk is, is dat kernen goede ov-verbindingen moeten hebben. Tijdens de coronajaren bleek dat het erg lastig is om rendabele busverbindingen na te streven. We moeten extra geld steken in het openbaar vervoer om het op een niveau te houden. Daarom hebben wij ook een voorstel ingediend om 300 miljoen euro extra vrij te maken om beschikbaarheid en betaalbaarheid in stand te houden. Ook wij willen dat de btw op bus- en treinkaartjes verdwijnt. Daarmee worden bus en trein betaalbaarder, en wordt het ook een goed alternatief.”

“Urgentiebesef moet veel duidelijker doorklinken in Den Haag”
En de ChristenUnie wil dat provincies de mogelijkheid krijgen om een eigen busbedrijf op te zetten: “Een voorbeeld. In het dorp Een in Drenthe stopte een bus. Deze buslijn maakte onderdeel uit van de vervoersconcessie in de provincie Fryslân. Die bus is opgeheven, die rijdt niet meer. Het gevolg is dat kinderen en jongeren die daar wonen, niet meer met de bus naar hun opleiding kunnen. Je tast de leefbaarheid aan, waarbij ouders nu maar noodgedwongen hun kinderen in de auto naar school brengen. Dit urgentiebesef zou veel meer in Den Haag moeten klinken. Kijk ook naar Zeeland, waar geen vervoersbedrijf is te vinden die daar wil rijden omdat het niet rendabel is. Daarom vinden wij dat provincies een eigen busbedrijf op moeten kunnen zeggen, waarmee een minimumbereikbaarheidsnorm behouden kan worden.”

Tekst gaat verder onder het kader:

Wie is Stieneke van der Graaf?
Stieneke van der Graaf werd geboren in 1984 in Zwartsluis. Na haar middelbare schoolperiode studeerde ze Internationaal en Europees recht aan de Rijksuniversiteit Groningen. In 2012 volgde ze de Leergang Buitenlandse Betrekkingen aan het Instituut Clingendael. Van 2007 tot 2017 zat ze namens de ChristenUnie in de Provinciale Staten van Groningen, waarbij ze de laatste vier jaar fractievoorzitter was. In oktober 2017 werd ze beëdigd als lid van de Tweede Kamer. Bij de verkiezingen in 2021 verdween ze aanvankelijk uit de Kamer, maar nadat Carola Schouten minister werd, schoof Van der Graaf weer de Kamerbankjes in.

Stieneke van der Graaf in gesprek met presentator Maarten Siepel. Foto: Lianne Darmeveil

Lelylijn

Stieneke van der Graaf (ChristenUnie): “We praten al heel lang over de Lelylijn”
Als het gaat over treinen dan gaat het ook over de Lelylijn. Van der Graaf: “We praten er al heel lang over. Eén van mijn eerste manifestaties, ruim vijftien jaar geleden, ging over de Zuiderzeelijn. Tegenwoordig noemen we het de Lelylijn. We hebben nu 3 miljard euro gereserveerd om een eerste vooronderzoek naar deze spoorlijn uit te kunnen voeren. Maar uiteindelijk is er veel meer geld nodig. Wat ik wel gemerkt heb is, dat als er op andere vlakken tekorten op infrastructuur ontstaan, dat dan heel snel naar deze 3 miljard wordt gekeken, of er ook een paar miljoen uit kan. Het is echt knokken om het bedrag te beschermen.”

“Lelylijn is een lange termijnplan”
“Dat de Lelylijn er komt is geen zekerheid, maar wij spreken ons wel uit dat deze investering nodig is. Er zijn zoveel grote kernen die nog niet door een trein bediend worden, waarbij je deze spoorlijn ook door kunt trekken naar Duitsland en de Baltische Staten. Maar het is wel een lange termijnplan. De prioriteit ligt op dit moment bij het aanpakken van de situatie bij Meppel en het laten rijden van extra treinen naar Groningen. En het aanleggen van de Nedersaksenlijn, dat veel gaat op leveren, verdient ook prioriteit.” Bosma: “Wij zijn voorstander van de Lelylijn. Er wordt al lang over gesproken. Wij vinden dat als er de afgelopen jaren rechtvaardiger was geïnvesteerd, dat we nu ook een rechtvaardiger openbaar vervoer hadden gehad, waarbij we al veel meer stappen hadden kunnen zetten.”

Groningen Airport Eelde

Heeft Groningen Airport Eelde bestaansrecht? Of kan het gesloten worden? Foto: Rick ten Cate – tencatefotografie.nl

Janette Bosma (Partij voor de Dieren): “Groningen Airport Eelde hebben we niet nodig”
Een ander heikel onderwerp is vliegveld Groningen Airport Eelde. De Partij voor de Dieren is daar heel duidelijk over. Bosma: “Dat vliegveld hebben we niet nodig. Het is een soort oerconservatieve gedachte om het in stand te houden. Afgelopen zomer heb ik vakantie gevierd in Scandinavië. Ik ben daar met de trein naar toe gegaan. Als je ziet hoe de Zweden het treinnetwerk hebben ingericht, dan kunnen we in Nederland nog heel veel winnen. Met een goed netwerk kunnen we mensen echt stimuleren om de trein te pakken voor hun vakantie. Dan is zo’n vliegreis helemaal niet nodig, dus GAE kan dicht.”

Stieneke van der Graaf (ChristenUnie): “Er zal geen ruimte zijn om luchthavens uit te breiden”
De ChristenUnie is voorzichtiger: “Op het vliegveld is men volop bezig met verduurzaming en duurzamer vliegen. Als partij willen wij luchtvaart beperken, en willen we ook dat de sector een bijdrage gaat leveren aan het stikstof- en overlastvraagstuk. Dus ruimte voor uitbreiding zal er niet zijn. Dat is het eerlijke verhaal.” Toch hebben zowel Groningen als Drenthe beide 22 miljoen euro in Eelde gestoken. Geld dat ook naar goedkopere buskaartjes had gekund. Bosma: “Ook dit is weer dat oude wens denken. Het ontbreekt aan een lange termijn. Je zult openbaar vervoer betaalbaarder moeten maken. Wat de ChristenUnie zegt, dat zij alleen de btw af willen schaffen, dat zal niet genoeg zijn. Er moet meer gebeuren.”

Kilometerheffing

Is het slim om in Groningen een kilometerheffing in te voeren per gereden kilometer?. Foto: Patrick Wind – 112groningen.nl

Janette Bosma (Partij voor de Dieren): “Kilometerheffing kun je invoeren op plekken waar het openbaar vervoer goed op orde is”
Regelmatig wordt er ook gesproken over de invoering van een kilometerheffing. Partij voor de Dieren: “Wij zijn daar voorstander van. De vervuiler betaald. Dus investeren in openbaar vervoer? Absoluut. Maar ook dat mensen betalen voor de kilometers die ze in auto’s afleggen. Er hoort echter wel een kanttekening bij. Het openbaar vervoer in het Noorden loopt achter. Dus zijn wij niet direct voorstander om rekeningrijden in Groningen in te voeren. Wij vinden dat je dit niet kunt doen in dunbevolkte gebieden waar het openbaar vervoer niet op orde is. Maar in de Randstad kun je prima met rekeningrijden gaan werken.”

Stieneke van der Graaf (ChristenUnie): “Zijn de wegenprojecten die nu in de koelkast staan echt nodig?”
Van der Graaf: “De richting die wij op willen is dat we meer investeren in spoor en openbaar vervoer. Wij zijn voorstander van de invoering van rekeningrijden. Maar wel dat het tarief laag is, zodat mensen in de regio niet op de achterstand komen. En er hoort misschien ook een overdenking bij. Op dit moment staan vanwege de stikstofproblematiek verschillende wegenprojecten in de koelkast. Zijn die projecten echt nodig? Of kunnen we dat geld investeren in het openbaar vervoer, zodat er ook echt een volwaardig en aantrekkelijk alternatief voor de auto ontstaat?”