Met een openbare herdenking in de Nieuwe Kerk in zijn geliefde Hortusbuurt heeft Groningen zaterdagavond afscheid genomen van stadshistoricus Beno Hofman. Hofman overleed eind-december op 69-jarige leeftijd. Het werd een avond met herinneringen, memoires, muziek en een lach en een traan.
“Het was een hele mooie dienst”, laat Rudo Hofman, de zoon van Beno, na afloop weten. “Tijdens deze dienst heb ik mijn vader op een hele andere manier leren kennen. Beno ken ik als mijn vader, die graag over Groningen sprak. Maar vanavond ging het over zijn avonturen. Dat hij met collega’s van OOG Tv op pad ging. Prachtige verhalen, mooie anekdotes, die wat mij betreft niet vaak genoeg verteld kunnen worden. Ga er mee door.”
Jeen de Vos: “Beno wilde altijd iets nieuws boven water krijgen”
Tijdens de openbare herdenking kwamen verschillende mensen aan het woord. Onder hen Jeen de Vos, die 25 jaar met Beno heeft gewerkt. De Vos sloot zijn bijdrage af met de woorden: “We gaan jou nooit vergeten.” Samen begonnen zij in 1997 het avontuur dat Beno’s Stad zou gaan heten: “Als we een uitzending maakten, dan lag er altijd een actualiteit aan ten grondslag. Wat daarnaast heel belangrijk was, dat was het onderzoek. Beno wilde altijd iets nieuws boven water krijgen, wat nog niemand wist. En tot slot: de humor. De rare typetjes. Dat werd steeds belangrijker.”
“Rare typetjes ontstonden per toeval”
De Vos vertelt verder: “Die rare typetjes zijn eigenlijk per toeval ontstaan. We maakten op een gegeven moment een aflevering over Rudolf Prediker. Rudolf woonde in de twaalfde eeuw in een steenhuis in Selwerd. Maar ja, daar hadden we geen beelden van. We maakten televisie, dus er moest wel iets zijn om te laten zien. En zo is de Beno-sketch ontstaan. Er werd een kostuum en zwaarden gehuurd. In het begin was het nog amateuristisch, maar dat kreeg steeds meer zijn plek. En niet iedereen vond dat leuk. Er waren hoogleraren die zeiden, zulke serieuze onderwerpen moet je dat aankleden met zulke rare sketches? Maar wij merkten dat er een nieuw kijkerspubliek opstond. Jongeren en studenten gingen kijken. Het werd cult.”
Burgemeester Koen Schuiling: “Als hij iets niet wist, dan zorgde hij er wel voor dat hij het kwam te weten”
Burgemeester Koen Schuiling (VVD): “Beno was een echte verhalenverteller. Hij dempte zijn stem, boog zich licht voorover en begon te vertellen. Beno wist het verleden levend te houden. Dat was zijn kracht. Beno wist ook overal wat vanaf. En als hij het niet wist, dan zorgde hij er wel voor dat hij het kwam te weten. Mijn voorganger Jacques Wallage kwam met het idee om de geschiedenis van de stad breed toegankelijk te maken. Het idee was om vier delen te schrijven. Het werden er uiteindelijk zeventien. Beno was onconventioneel. Een dominees zoon die altijd het gebroken geweertje droeg. Een mooie kerel. Loyaal aan zijn vrienden. Hij deed waar hij plezier in had.”
“Beno zei altijd, er is nog zoveel meer geschiedenis”
Schuiling spreekt ook van een cultheld. “Hij zal door velen gemist worden. Maar ondertussen is hij nog overal. Wij lopen allemaal door Beno’s Stad. Zoals de gemeentelijk archivaris afgelopen week zei: je komt hem overal tegen. Overal kleeft een stukje Beno aan. Dat geeft een beetje troost. Beno was onlosmakelijk verbonden met de Groningse geschiedenis. Maar hij zei altijd, er is nog zoveel meer geschiedenis. Daar ligt voor ons een opdracht. Aan ons de taak om dat uit te zoeken en om het vooral door te geven. Desnoods met een plaksnor en pruik op, maar vooral met nieuwsgierigheid en liefde voor Groningen. Zoals Beno dat ook deed.”
Chris Garrit: “Soms kon het gebeuren dat de stoelen door de lucht vlogen”
Voor Beno furore maakte op televisie was hij werkzaam als leraar Geschiedenis en Maatschappijleer op de Leon van Gelderschool in Vinkhuizen. Chris Garrit over die tijd: “Beno was in 1987 mijn leraar. Ik kan me nog heel goed zijn lessen herinneren. Als ik thuis kwam, en mijn moeder vroeg, hoe heb je het gehad? Dan zei ik: oh, was wel leuk, en ik had les van Beno! Beno was een hele strenge man. Wij waren een wilde klas. We stormden het lokaal binnen en Beno stond dan ijzig stil, en keek iedereen dan aan. Dat bracht rust. De eerste twintig minuten waren altijd heel serieus. Maar die strenge les ging al snel over in een toneelstuk. Soms hilarisch, waarbij het kon gebeuren dat de stoelen door de lucht vlogen.”
“Beno zei, je mag alles vergeten, als je maar één ding onthoud: 1672”
Garrit: “In 2008 kwam ik Beno weer tegen. Ik organiseerde toen het Gideonfestival. Hij interviewde mij, en zo raakten we aan de praat. Daarna bleef het contact. In 2012 nam toenmalig burgemeester Peter Rehwinkel afscheid van het nieuwjaarsfeest. Al snel had ik daarna Beno aan de telefoon. Hij zei: dit kan toch niet? Ik ben het vervolgens gaan organiseren, maar de burgemeester wilde niet komen. Beno dook daarop de verkleedkist in, en kwam ten tonele als de loco-locoburgemeester. Tjah. Ik kan nog niet accepteren dat Beno er niet meer is. Toen ik het nieuws hoorde heb ik hard gehuild. Ik moest ook even denken aan de woorden die Beno indertijd tot mij sprak. Hij zei, Chris, alles wat ik verteld heb tijdens de lessen op school mag je vergeten. Als je maar één ding onthoud: 1672.”
Arend Jan Wonink: “Beno was een pronkjewail“
Na zijn docentschap kwam Beno in 1997 bij OOG Tv terecht. Arend Jan Wonink is de huidig directeur van de omroep. “Mensen die voor OOG werkzaam zijn geweest voelen zich, als ze volgende stappen hebben gezet in hun carrière, altijd verbonden met de OOG-familie. Onze vrijwilligers zijn parels, en Beno was een pronkjewail. We zullen hem missen. De bijdrage van Beno is van grote betekenis geweest. Vierhonderd afleveringen Beno’s Stad en zeventig afleveringen van de Stadswandeling. Tijdens één van die wandelingen werd het Waagplein aangedaan, waar het Goudkantoor staat. Misschien wel het mooiste gebouw dat in de stad is te vinden.”
“Dankjewel Beno dat je ons liet achterom kijken”
Wonink: “Voor het Goudkantoor staat het kunstwerk ‘Appuntamento con la Musica’ van Roberto Barni. Een man op een sokkel, die een blaasinstrument bespeeld. Zijn houding valt op. Hij kijkt achterom, naar het Goudkantoor. In ons leven zijn we altijd onderweg naar de toekomst, naar weer een volgende afspraak. Alleen heeft die toekomst pas waarde als we soms ook achterom kijken. Het verleden heeft betekenis. Koester je geschiedenis. Dat heeft Beno bijna vijfhonderd keer bij OOG gedaan: omdraaien, terugblikken hoe het vroeger was. Een unieke erfenis. Dankjewel Beno. Dankjewel dat je ons achterom liet kijken.”
Jeen de Vos: “Groningen had de leukste stadshistoricus, daar hebben we mazzel mee gehad”
Tijdens de herdenking wordt ook duidelijk dat er iets met deze audiovisuele erfenis moet gebeuren. Jeen de Vos: “Ik denk dat het wel om zo’n zeshonderd producties gaat. Dat heeft geen enkele stad. Het is totaal uniek. Alles staat op YouTube, maar als we niks doen, dan verdwijnt het in het drijfzand van YouTube. Dat vind ik jammer. Moeten we de historie van de stad overlaten aan een algoritme? Het zou mooi zijn als er één interactieve kaart komt waar alles is te vinden waar Beno zijn energie in heeft gestoken. We moeten zuinig zijn op dit materiaal. Beno is niet meer, we hebben alleen nog de herinnering. Groningen had de leukste en de meest productieve stadshistoricus. Daar mogen we trots op zijn. Daar hebben we mazzel mee gehad. We gaan jou nooit vergeten.”
