Wethouder met handen en voeten gebonden bij fraude energielabels, oppositie zoekt onorthodoxe geitenpaadjes

Een ongemakkelijk debat woensdagmiddag in de Groningse gemeenteraad. Verschillende partijen willen maar wat graag de fraude met energielabels aanpakken. Het probleem is dat deze fraude nog door geen enkele rechter is vastgesteld. Daarnaast zal het gouden ei voor de oplossing niet in Groningen worden gevonden.

Bij het debat liepen de gemoederen zo nu en dan ook hoog op. “Het dedain waarmee sommige partijen hier vanmiddag spreken, ik vind dat niet leuk”, vertelt raadslid Elte Hillekens van GroenLinks. “Mijn partij, en ook andere coalitiepartijen, zijn al jaren bezig om de huurderspositie te verbeteren. Maar we kunnen heel weinig. En toch worden er allemaal verwijten gedaan, aan mijn partij en onze coalitiegenoten, dat we te weinig doen.”

Wethouder Rik van Niejenhuis (PvdA): “Het is goed dat we er over praten, maar ik ga er niet over”
Wat wordt precies bedoeld met de fraude van energielabels? Al jaren wordt vermoed dat pandeigenaren frauderen met energielabels. Bij een beter energielabel kan een hoger huurbedrag worden gevraagd, terwijl de huurder, vanwege een verkeerd label, ondertussen ook een hogere energierekening heeft. Er is echter één probleem: ondanks dat er in ons land wel onderzoeken van het Openbaar Ministerie lopen, is er nog nooit iemand veroordeeld. Daar komt bij dat de gemeente letterlijk aan de zijlijn staat. Van Niejenhuis: “We willen graag iets betekenen voor onze inwoners, maar we staan met lege handen. Het is ook heel ingewikkeld om informatie te krijgen. Als huurder weet je niet waar een energielabel op is gebaseerd. Als gemeente zitten we in dezelfde positie. We kunnen het netjes vragen, maar we kunnen die informatie niet afdwingen. Het is goed dat we hier vanmiddag over praten, maar ik ga er niet over.”

Gouden ei
Heel concreet betekent het dat het probleem gezien wordt. Maar hoe graag de wethouder ook wil: hij kan eigenlijk niks. Joren van Veen van de PvdA: “En dat maakt dit debat heel ongemakkelijk.” Of zoals Bart Hekkema van de Partij voor de Dieren het verwoordt: “We zijn op zoek naar een gouden ei, maar dat ei gaan we hier in onze gemeente niet vinden.” Volgens de partijen moet de oplossing gevonden worden in Den Haag.

Fonds voor een second opinion
Toch zijn er verschillende partijen die wel op zoek gaan naar dat gouden ei. Daan Swets van Student & Stad bijvoorbeeld. “Bij een energielabel kan een second opinion worden uitgevoerd dat honderden euro’s kost. Wij willen een motie indienen waarbij we inwoners gaan ondersteunen bij dit second opinion.” Alle fracties zijn bereid om mee te denken. Maar er is ook kritiek. Hekkema: “Moeten we nu met publiek-geld contra-inspecties uit gaan voeren? En houden we daarmee juist dit systeem niet in stand?” Ook Van Niejenhuis is voorzichtig: “Een contra-expertise kan duur zijn, maar het is afhankelijk wie je het laat uitvoeren, zonder dat ik ergens reclame voor wil maken.”

Steekproeven
Kelly Blauw van de PVV: “Aan deze fraude moet snel een einde komen. Kunnen we dit onderwerp ook plaatsen onder de wet Bibop, zodat we meer touwtjes in handen krijgen?” Rik Heiner van de VVD: “Kunnen we de Huurcommissie niet steekproefsgewijs controles laten uitvoeren of energielabels goed worden toegepast?” Van Niejenhuis begrijpt waar de VVD heen wil. Want als je veel taken overlaat aan de markt, dan is een goede toezichthouder belangrijk: “Maar de Huurcommissie heeft maar één bevoegdheid. En dat is helpen bij de huurprijs. Voor de rest zijn ze met handen en voeten gebonden. Ze kunnen geen boetes opleggen. Als dit probleem nationaal niet kan worden opgelost, hoe kunnen wij het hier dan doen?”

Bevoegdheden naar de gemeente halen
Het aan weinig touwtjes kunnen trekken is voor het CDA aanleiding om te opperen om juist bevoegdheden naar gemeenten te trekken. Van Niejenhuis is niet direct enthousiast omdat er de afgelopen jaren al veel gedecentraliseerd is. Zonder extra geld en personeel gaat zoiets ten koste van andere activiteiten die een gemeente uitvoert. Joren van Veen van de PvdA: “Het CDA maakt het nu heel simpel. Het is niet dat je even een telefoontje doet, en dat je het toezicht vervolgens uit kunt voeren. Ik snap de behoefte, maar hier zitten wetten achter. Wij kunnen het niet veranderen, wij zitten niet in de Tweede Kamer.” Leendert van der Laan van de Partij voor het Noorden vertelt dat dit probleem honderden Groningers treft. Hij zegt niet te begrijpen dat de PvdA het bijltje er bij neerlegt. Van Veen: “Dit is framen. Dit is veel te makkelijk. We kunnen van alles bedenken, maar we kunnen beter inzetten op wat we wel kunnen.”

Irritatie
Bij Van Veen zorgt het voor irritatie. Een zelfde irritatie is ook bij andere partijen merkbaar, die of geen lokale oplossing zien, dan wel heel graag een oplossing willen. Van der Laan: “Je kunt hier de ogen niet voor sluiten. Wat mij betreft denken we na over onorthodoxe maatregelen. En wellicht kunnen we beter niet meer in zee gaan met projectontwikkelaars die hier in de toekomst strafrechtelijk voor vervolgd gaan worden?” Mariska Sloot van Stadspartij 100% voor Groningen: “Er zijn vandaag heel veel suggesties genoemd. Kijk hier nog eens naar, zou mijn oproep zijn aan de wethouder.”

Betere informatievoorziening
D66 zou graag zien dat er via het steunpunt Huren meer aan informatievoorziening wordt gedaan. Dat op de website informatie is te vinden hoe te reageren bij problemen met energielabels. Meer partijen hinten daarop, omdat veel huurders nu geen actie ondernemen omdat ze geen idee hebben hoe ze het probleem aan moeten pakken. Andrea Poelstra van D66: “En we zouden misschien een briefje kunnen sturen naar mensen in gebouwen waarvan we vermoeden dat er een verkeerd energielabel is toegepast?” Van Niejenhuis: “Dat is een slecht idee, want dan kunnen we fors in de problemen komen. Als we waarschuwen voor een mogelijk foute huurbaas, dan hebben we binnen no-time een rechtszaak aan onze broek hangen.”

Wethouder Rik van Niejenhuis: “Zoek contact met uw collega’s in Den Haag”
Wel laat de wethouder weten het een goed idee te vinden om meer informatie beschikbaar te stellen op de website van steunpunt Huren. “We sluiten niet de ogen voor deze fraude, en we zullen onorthodoxe methodes ook niet uitsluiten. Maar we weten niet of er sprake is van fraude. En als er een verkeerd label is toegepast, is het dan überhaupt wel moedwillig? Het systeem van de energielabels is volgens de minister een zeer onvolkomen systeem. Van Niejenhuis sluit af met een oproep. Op 31 januari wordt in de Tweede Kamer gesproken over de volkshuisvesting. “Mijn oproep aan u is om met uw fracties in Den Haag in gesprek te gaan, om daar aan te geven dat verandering nodig is.”