Tamar en Joost weten door podcast hun opa een gezicht te geven: “Onbewust zijn we meegevaren in een stroming”

In de podcast ‘Podkas van mijn opa’ zijn Tamar en Joost Tanasale het afgelopen jaar op zoek gegaan naar hun roots. Een zoektocht om puzzelstukjes op hun plek te leggen. Want wie was hun opa? Zaterdag vond de grande finale plaats met een podcast-talkshow in Roden. Hoewel finale? Het heeft er alle schijn van dat de podcast nog maar het begin is.

Hoi Joost! Hoe kijk je terug op de dag van gisteren?
“Het was echt fantastisch. Het was heel erg leuk. Sinds de zomer van 2022 hebben we acht podcast-afleveringen gemaakt waarin we op zoek zijn gegaan hoe het leven van onze opa er uit zag. Welke invloed hebben zijn beslissingen gehad op hoe ons leven nu en hier is? In die acht afleveringen is het gelukt om van onze opa een mooi beeld neer te zetten, en kwamen we dingen te weten die we niet wisten. De afgelopen anderhalf jaar is er een groep trouwe luisteraars ontstaan, waarbij het ons een leuk idee leek om door middel van een podcast-talkshow dit hoofdstuk in stijl af te sluiten.”

In de zomer van 2022 sprak ik jou en je zus Tamar ook toen jullie aan dit avontuur begonnen. Voor de mensen die dat toen gemist hebben is het wellicht goed om eerst even te beschrijven wie jullie opa was …
“Onze opa is Moluks. Onze familie was altijd al erg op Nederland gericht. Opa was niet werkzaam als militair maar als telegrafist in dienst bij de PTT op de Molukken en later in Merauke op Nieuw Guinea, waar hij ook de lokale RMS-leider was. De meeste Molukkers zijn in 1951, na de onafhankelijkheid van Nederlands-Indië, naar Nederland gekomen. Onze opa en onze vader kwamen in 1962 naar Nederland. Maar veel informatie was bij ons niet bekend. Ik was vier jaar toen opa overleed. En nu kom je op een moment in je leven, waarbij er gezinnetjes zijn gesticht, dat je daar toch meer over wilt weten. Hoe komt het dat wij nu zijn wie we zijn? Welke informatie kunnen we doorgeven aan de volgende generatie?”

Hoe komt het dat de podcast zoveel interesse heeft gekregen?
“Ik denk dat er verschillende redenen zijn. Tamar is van het liedjes schrijven, theater maken en zingen. Ik ben van het onderzoeken en het schrijven. Dat levert in de podcast een hele mooie dynamiek op, waar mensen graag naar luisteren. Maar dat is niet het enige. Het product dat we gemaakt hebben interesseert mensen die nieuwsgierig zijn naar de geschiedenis uit die tijd. Maar het interesseert ook de derde generatie Molukkers in ons land. Juist deze groep kijkt met een hele andere blik naar het koloniaal verleden. Toen we de laatste aflevering gemaakt hadden, dachten we, hier kunnen we niet zo maar mee stoppen. Er is een community opgebouwd. Daar moeten we iets mee doen.”

En dat werd een evenement in Roden …
“Het moest ook in Roden. Roden is de plek waar mijn opa en oma terecht kwamen toen ze in Nederland arriveerden, waar ze gewoond hebben, waar ze begraven zijn. Aan de Schoolstraat bevindt zich het Scheepstra Kabinet. Een oude school. Een ruimte hebben we mooi ingericht. We hebben stoelen geplaatst, de podcast-set hebben we geïnstalleerd en de piano kreeg een plek. En gisteren hebben we als het ware een talkshow-theater aangeboden aan het publiek. Tamar heeft muziek gemaakt, er waren voordrachten, we hadden een quiz. En we hadden typische Indonesische hapjes en gerechten geregeld van Toko Jawi uit Roden en Toko Melati aan het Gedempte Zuiderdiep. Daar zit trouwens ook een mooi verhaal aan vast.”

Vertel …
“Toko Melati zit al behoorlijk lang aan het Gedempte Zuiderdiep. Toen opa in Roden kwam te wonen reisde hij regelmatig met de bus naar de stad om daar ingrediënten te halen. Wil je Indonesisch koken dan kon je in die tijd niet alle ingrediënten in de buurtwinkel vinden. En dan kwam het wel eens voor dat opa wat vergeten was. En dan maakte hij de reis gewoon opnieuw. Dat is toch prachtig? Je ziet het helemaal voor je.”

Tekst gaat verder onder de foto:

In een intieme setting in Roden vond zaterdag de finale plaats van de podcast-serie. Foto: ingezonden

Het lijkt me ook best wel heel spannend, want je ontmoet met deze setting de mensen die luisteren …
“Klopt. We wilden het nadrukkelijk intiem houden dus er was plaats voor ongeveer vijftig mensen. Van tevoren ben je best wel zenuwachtig. Pakt het uit zoals we het bedacht hebben? En we doen alles live, dus als er maar niks mis gaat met de techniek. Maar het is super goed gegaan. En inderdaad je ontmoet mensen die je alleen van de sociale media kent. Of mensen die in Roden wonen, waar je nog nooit eerder mee hebt gesproken. Het was heel erg waardevol.”

Jullie hebben met de podcast jullie opa een gezicht willen proberen te geven. Is dat gelukt?
“Ja, dat is zeker gelukt. We hebben er een jaar aan gewerkt, en dat is best wel lang. Na elke aflevering merkten we dat onze opa wat meer tot leven kwam. We merkten ook dat we het buiten de podcasts om, het er veel over hadden. Het is echt een onderwerp geworden, waarbij het gelukt is om opa een gezicht te geven.”

Wat heeft de meeste indruk gemaakt?
“Je gaat grasduinen en we zijn dingen te weten gekomen die mijn vader bijvoorbeeld ook niet wist. Zoals ik al vertelde was hij telegrafist voor de PTT. We hebben rapporten en telegrammen uit die tijd boven water gekregen. Ook vreselijke dingen waarin opa beschrijft welke verschrikkingen daar tijdens de Tweede Wereldoorlog, en in de periode daarna, hebben plaatsgevonden. En door al die informatie tezamen heeft alles veel beter een plek gekregen.”

Als je op zoek gaat dan is er ook het risico dat je deksels verwijderd die je bij nader inzien beter had kunnen laten liggen. Zijn er dingen die je liever niet had willen weten …
“Mooie vraag. Als ik terugblik op het project dan had ik alles willen weten wat we nu ook boven water hebben gekregen. Sowieso geloof ik heel erg in openheid. Dit verhaal, deze geschiedenis, dat is spannend. Al is het alleen maar om het feit dat de Molukse geschiedenis heel lang eenzijdig belicht is. Maar een verhaal heeft altijd twee kanten. Dat geldt ook voor families en individuen. Je hebt niet altijd de wind mee. Je hebt ook wel eens te maken met hobbels in de weg.”

Kun je dat uitleggen?
“Door deze podcast hebben we ook een beeld gekregen van zijn eerste vrouw. Deze vrouw heeft hij tijdens de oorlog verloren. Voor mij en voor Tamar’ geschiedenis kun je zeggen dat de oorlog allesbepalend is geweest. Als hij zijn eerste vrouw niet kwijt was geraakt, dan hadden wij hier nu waarschijnlijk niet gezeten. Opa is nu een rond karakter geworden.”

Jullie podcast komt op een moment waarop de koloniale geschiedenis volop in de belangstelling staat. Waarbij de Koning afgelopen zomer zelfs publiekelijk excuses heeft gemaakt voor het verleden …
“Het is de tijdgeest. Onbewust is het een stroming waarin we zijn meegevaren. De tijd is er rijp voor. En dat is denk ik ook best wel logisch. De eerste generatie Molukkers kwam hier met alle ellende. De tweede generatie was vooral bezig om een plek te bemachtigen in de samenleving. En wij zijn de derde generatie. Wij zijn Joost en Tamar. Opgegroeid in Lewenborg. Toen ik in Leiden studeerde voelde ik mij een Groninger. Mijn studiegenoten vonden mij een Groninger. Maar ik zie het wel als onze taak om op te komen voor onze geschiedenis, om die geschiedenis tastbaar te maken.”

Als ik je zo hoor dan heb ik niet het gevoel dat dit project klaar is. Al is het mede ook door de hele beweging die nu gaande is in de samenleving …
“Dit project is klaar, maar we overwegen wel om hier mee door te gaan. Over twee weken vertrek ik naar Indonesië. Ik ga dezelfde reis maken die mijn opa ook gemaakt heeft. Dat gaat niet makkelijk worden. Ik ga een maand van huis en zal mijn geliefden zeker gaan missen. Maar ik ga er ook veel voor terugkrijgen. Naar aanleiding van mijn avonturen ga ik een podcast maken. En we denken na om deze setting, die we in Roden hadden, om daar een vervolg aan te geven. Wellicht in de vorm van een talkshow-theater. Daar gaan we over brainstormen.”

De finale-podcast, die zaterdag in Roden is opgenomen, wordt komende week online gepubliceerd. Beluister hier de podcast-serie: