Discriminatie door DUO bij fraudecontroles op uitwonendenbeurs

Studenten met een uitwonendenbeurs hadden een grotere kans om gecontroleerd te worden door DUO als ze in buurten woonden met veel inwoners met een migratieachtergrond.

Dat gaf minister Dijkgraaf van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap vrijdag toe in een brief aan de Tweede Kamer. Dijkgraaf maakte, namens het demissionaire kabinet, meteen excuses voor de praktijken binnen DUO.

De discriminatie kwam aan het licht in een onderzoek door PricewaterhouseCoopers (PwC). Bij het controleproces zelf kwam volgens het kabinet geen directe discriminatie aan het licht, maar wel bij de keuze voor waar OCW en DUO hun controles toespitsten. Studenten die wonen in buurten met veel inwoners met een migratieachtergrond hadden een grotere kans om gecontroleerd te worden.

Dat volgt uit hoe het systeem in 2012 is opgezet door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), stelt PwC. Studenten die dichter bij hun ouders woonden hadden een hogere kans om geselecteerd te worden voor controle. Kinderen van ouders met een migratieachtergrond blijven vaker dichtbij hun ouders wonen, zo blijkt uit onderzoek. Ook kregen mbo-studenten daardoor een hogere risicoscore toebedeeld dan hbo- en wo- studenten. Zij werden nog vaker het doelwit van controle, omdat hbo’ers en wo’ers tussen 2015 en 2023 geen beurs kregen door het leenstelsel.

“Als overheid zijn we bij het opzetten en uitvoeren van de controle op de uitwonendenbeurs tekortgeschoten”, schrijft Dijkgraaf aan de Kamer. “Specifieke groepen studenten, zoals studenten met een migratieachtergrond en mbo-studenten, werden daardoor onevenredig vaker gecontroleerd. Dit had niet mogen gebeuren en ik bied hiervoor namens het hele kabinet mijn excuses aan. Het is een wrange constatering, juist aangezien voor mij een belangrijk uitgangspunt is dat studenten in verschillende onderwijsvormen een gelijkwaardige positie hebben.”

Dijkgraaf wil de komende tijd gaan praten met (oud)studenten die zijn gecontroleerd. De OCW en DUO doen dat ook. DUO heeft, zo stelt Dijkgraaf, haar processen voorlopig aangepast: sinds juni vindt het controleproces voorlopig uitsluitend plaats door middel van een willekeurige (aselecte) steekproef. Ook worden alle huisbezoeken geëvalueerd en kijkt DUO naar andere vormen van controle. Studenten die naar aanleiding van deze recente conclusies in gesprek willen met DUO, kunnen op verschillende manieren in contact komen via www.duo.nl. DUO gaat graag met hen in gesprek.