In het Groninger Museum is vanaf 19 maart een zeldzame, drie meter hoge zonnewijzer van Jan de Rijk uit omstreeks 1700 te bewonderen. Het pronkstuk is onderdeel van de Groningse geschiedenis en komt uit één van de borgen uit de bekende adellijke Alberda-familie. Het museum wil het stuk graag kopen, maar moet daarvoor op zoek naar geld.
Begin maart werd de zonnewijzer aangeboden op kunstbeurs Tefaf in Maastricht, door de gerenommeerde kunsthandel Kugel uit Parijs. Volgens het museum wist tot dat moment niemand van het bestaan van dit werk. De zonnewijzer is volgens het museum een belangrijk onderdeel van de Groninger geschiedenis en toont daarnaast een ‘verhaal van wetenschap, kunst en kolonialisme’: “De zonnewijzer getuigt van vooruitgang en onderdrukking en nodigt uit tot reflectie over onze complexe erfenis. Het koloniale verleden heeft in de provincie nadrukkelijke sporen achtergelaten. De Groningse adel was in de 17e en 18e eeuw nauw betrokken bij WIC en VOC.”
Aanwijzingen op de Zonnewijzer laten, zo stelt het museum, zien dat het pronkstuk te herleiden is naar de Groningse familie Alberda. Waarschijnlijk maakt de bekende houtsnijkunstenaar Jan de Rijk het werk voor Willem Alberda, heer van ’t Zandt en Godlinze (1674-1721). Waarschijnlijk werkte De Rijk voor het werk samen met een astronoom, maar wie dit was is nog niet bekend. “Er zijn overeenkomsten met de prachtige zonnewijzer die in de Prinsentuin in de stad Groningen staat, eveneens een uniek object in Nederland”, stelt het museum. “Ook is er wellicht een link met de beroemde Zwitserse natuurkundige Johann Bernoulli (1667-1748) die van 1695 tot 1705 hoogleraar wiskunde in Groningen was. Vermoedelijk werd het werk meer als pronkstuk getoond dan als wetenschappelijk instrument gebruikt.”
Op zoek naar geld voor aankoop
Als het aan het Groninger Museum ligt, komt de zonnewijzer in handen van het museum. Maar er hangt een flink prijskaartje aan het houtsnijwerk en daar moet geld voor komen. Het museum gaat op zoek naar fondsen, sponsoren en donateurs om de zonnewijzer te kunnen kopen. Ook wil het museum dit jaar nog een crowdfunding-actie organiseren voor de financiering.
