Groningen staat stil bij oorlogsslachtoffers (foto’s)

In de gemeente wordt zaterdag uitgebreid stilgestaan bij de Nationale Dodenherdenking. Er vinden verschillende herdenkingen en kransleggingen plaats.

Om 18.30 uur vond een kranslegging plaats bij het Joods Monument aan de Hereweg. Daarna vertrok de Stille Tocht. Voorafgegaan door Gruno’s Postharmonie liep men via het Gedempte Zuiderdiep en de Oosterstraat naar het Martinikerkhof. Onder andere burgemeester Koen Schuiling (VVD), Commissaris van de Koning René Paas (CDA) en demissionair staatssecretaris Fleur Gräper (D66) van Cultuur liepen mee.

Niko Beets (4 mei Comité): “In tijden zo zwart als git niet wegkijken”
“Vandaag herdenken we allen de militairen die in het Koninkrijk of waar dan ook ter wereld zijn omgekomen in oorlogssituaties of vredesmissies”, vertelt Niko Beets, voorzitter van het 4 mei Comité. “Herdenken in Groningen kent een lange traditie. We doen dit al sinds 1946. Het is belangrijk om het herdenken levend te houden. Om in tijden die zo zwart waren als git niet weg te kijken, maar te handelen naar je geweten. De traditie is het vuur doorgeven en niet het as te aanbidden.”

Tekst gaat verder onder de foto’s:

René Paas (Commissaris van de Koning): “Vrijheid is niet vrijblijvend”
“We herdenken vandaag onze doden in een verwarrende tijd”, zegt Commissaris van de Koning René Paas. “Onze wereld staat in brand en onze meningen daarover zijn heftig verdeeld. Ik hoorde een pleidooi dat we het op 4 mei maar niet meer moeten hebben over het heden omdat de meningen te verschillend zijn. Maar dat gaat niet. De betekenis van herdenken ligt altijd in het heden. Vrijheid is niet vrijblijvend. Gedenken zet aan tot leren. Het heden onder ogen zien met de geschiedenis in gedachten. Na de Holocaust was iedereen eensgezind: dit mag nooit meer gebeuren. Dat is gelukt. Nu is het aan ons.” Lees de volledige toespraak hier terug.

Tijdens de herdenking werden er verschillende kransen gelegd, werd er twee minuten stilte in acht genomen en werden het eerste en het zesde couplet van het Wilhelmus gespeeld. Na de herdenking was er in de Martinikerk ruimte voor ontmoeting. Om 21.00 uur was in de kerk de voorstelling HOOP van theatergroep Na de Dam te zien.

Naast Groningen waren er ook openbare herdenkingen in Ten Boer, Haren, Hoogkerk, Engelbert en Noorddijk.

Tekst gaat verder onder de slideshow:

Kransleggingen
Overdag vonden ook al verschillende krans- en bloemleggingen plaats bij gedenkstenen en monumenten in de gemeente. Belangstellenden en betrokkenen vertrokken rond 09.00 uur in een bus vanaf de Bornholmstraat en reden langs alle monumenten. Zo werd het Indië Monument en het Veteranen Monument op het Selwerderhof aangedaan. Ook werd een krans gelegd bij de plaquette die herinnert aan het Scholtenhuis.

Scholtenhuis
Het Scholtenhuis werd tussen 1878 en 1881 gebouwd aan de oostzijde van de Grote Markt. Berucht werd het in de Tweede Wereldoorlog. Een maand na de Duitse inval in 1940 werd de familie Scholten uit het huis gezet. De bezetter had haar oog op het pand laten vallen om het te gebruiken als één van de zes Nederlandse Aussenstellen, een hoofdkwartier voor de regionale afdeling van de Sicherheitsdienst en de Sicherheitspolizei. Tijdens de oorlogsjaren werden er honderden verzetsstrijders verhoord en beestachtig mishandeld. Het Scholtenhuis werd in de volksmond daarom vaak het voorportaal van de hel genoemd. Bij de bevrijding werd het pand in brand gestoken.

Tekst gaat verder onder de foto’s:

De herdenking bij de plaquette van het Scholtenhuis. Foto: Rieks Oijnhausen

Esserveld
Een andere locatie die werd bezocht is het Oorlogsmonument Esserveld. Dit monument herinnert aan ruim veertig verzetsstrijders die tijdens de Tweede Wereldoorlog in Westerbork zijn gefusilleerd. Eén van de namen op dit monument is die van onderwijzer Hendrik van der Kooi. “Mijn vader was een ontzettend lieve man”, zegt zijn dochter Riekje. “Hij zorgde erg goed voor mij. Maar de oorlog veranderde alles. Nederland werd gemobiliseerd en alle jonge mannen moesten het leger in. Mijn vader werd geplaatst bij een grensbataljon. Al hun inzet ten spijt, waren ze niet in staat om de Duitsers in mei 1940 tegen te houden.” Als het Nederlandse leger capituleert gaat de strijd van Van der Kooi door. “Hij ging bij het verzet en wij kregen bijvoorbeeld thuis een onderduiker. In 1944 liep het helemaal mis. Mijn vader werd verraden, werd opgepakt, en werd enkele dagen later vermoord in kamp Westerbork.”

Tekst gaat verder onder de video:

Hendrik Boxma
Op het Selwerderhof werd stilgestaan bij het monument voor spoorwegmedewerker Hendrik Boxma. Het monument is bekroond met het embleem van de Nederlandse Spoorwegen. Voor de steen is een gedeelte van het onderstel van een trein geplaatst. Boxma werd op 23 september 1944 vermoord door de Duitse bezetter. Een week eerder was het personeel van de Nederlandse Spoorwegen in staking gegaan. Dit naar aanleiding van een oproep van de Nederlandse regering in Londen. Veel mensen dachten dat de oorlog spoedig over zou zijn, maar niets was minder waar. Pas in het voorjaar van 1945 zou heel Nederland bevrijd worden. Veel personeelsleden moesten onderduiken om te voorkomen dat de bezetter hen zou dwingen weer aan het werk te gaan. Boxma werd door de Duitsers opgepakt en gefussileerd.