De D-Day-herdenking die de afgelopen dagen plaatsvond in Normandië is de laatste grote herdenking geweest in deze vorm. Joël Stoppers van Battlefield Tours uit Stad zegt dat het nu aan nieuwe generaties is om de verhalen te blijven vertellen.
“Het was ontzettend indrukwekkend”, vertelt Stoppels. “Ik kwam oren en ogen te kort. Er was zoveel te zien. Ik heb weinig slaap gehad om alle activiteiten bij te wonen die ik van plan was om te bezoeken. Maar dat is allemaal gelukt. Het was heel bijzonder om dit mee te kunnen maken.” We spreken Stoppels zondagavond als hij net weer terug is in Groningen. “En het werk wacht ook gelijk weer. Ik moet een aantal oude oorlogsvoertuigen in gereedheid brengen, want we gaan morgenochtend met een aantal Amerikanen op pad en ook in de middag heb ik activiteiten gepland staan.”
D-Day
Afgelopen donderdag was het precies tachtig jaar geleden dat D-Day plaatsvond. Geallieerden landden in 1944 op verschillende Normandische stranden, waar ze stuitten op Duitse verdedigingstroepen die aanvankelijk moedig stand hielden. Onder de geallieerden vielen vele slachtoffers. Uiteindelijk lukte het om door de Duitse linies te breken en kon stapje voor stapje begonnen worden aan de bevrijding van West-Europa. Voor Nederland wachtte toen nog een jaar vol ontberingen.
Tekst gaat verder onder de foto:
“Nederland was sterk vertegenwoordigd”
“Eén van de dingen die veel indruk heeft gemaakt is de enorme organisatie om deze herdenking in goede banen te leiden”, vertelt Stoppels. “Er waren veel hoogwaardigheidsbekleders en regeringsleiders aanwezig. Het kostte daarom soms veel tijd om van de ene op de andere locatie te komen omdat het gepaard ging met veel veiligheidsaspecten. En wat daarnaast indruk heeft gemaakt zijn de herdenkingen. Vanuit heel Europa waren veel legergroene WO2-voertuigen naar Normandië gereden. De vliegtuigen in de lucht waar parachutisten uitsprongen. Een begraafplaats die met lichtjes uitgelicht werd. En wat ik heel mooi vond was dat Nederland sterk vertegenwoordigd was. Onze koning, koningin en premier maar ook veel betrokkenen.”
Jim Parks
Eén van de redenen waarom Stoppels in Normandië was, is omdat hij een tour verzorgde voor de Canadese veteraan Jim Parks. “Ik ben actief met de Liberation Route Europe. Deze foundation verbindt mensen en organisaties met elkaar, die als het ware de verhalen over de Tweede Wereldoorlog levend wil houden. Hierdoor waren er al behoorlijk wat contacten. Jim Parks heb ik vorig jaar ontmoet in Appingedam. Hij heeft deze stad in 1945 helpen bevrijden en heeft in 2023 bloemen gelegd bij de plaquette van zijn voormalige eenheid The Royal Winnipeg Rifles, die te vinden is in de buitenmuur van de Nicolaikerk.”
“Er zijn veel soldaten achtergebleven op het strand”
Met Parks is Stoppels een dag op pad gedaan. “Het was heel mooi om dit te kunnen doen. We reden in jeeps uit die tijd. We startten op Juno Beach, het strand waar Parks in 1944 geland is. En daarna zijn we het binnenland ingereden. Het was voor hem heel bijzonder om dit op deze manier nog een keer mee te kunnen maken. Het was ook emotioneel. Parks kan dit nog meemaken terwijl hij toen, bij de landing, ontzettend veel collega’s is kwijtgeraakt. Er zijn heel veel soldaten achtergebleven op het strand.”
“Hij herkende een chateau nog heel duidelijk”
Op de vraag of Parks nog veel herkende zegt Stoppels dat dit zeker het geval was. “Door de jaren heen is er natuurlijk best wel het één en ander veranderd in het landschap. Maar de contouren en bepaalde gebouwen herkende hij nog. Een chateau dat we passeerden kwam hem nog bekend voor. Maar ook Aéroport de Caen Carpiquet herkende hij nog duidelijk. En de verhalen die ik ondertussen hoorde over wat hij zich nog herinnerde, die zijn zeer waardevol.”
Tekst gaat verder onder de foto’s:
“Het vertellen van verhalen uit de eerste hand stopt”
Want op de schouders van Stoppels en zijn collega’s rust een zware taak. “Dit was een lustrumherdenking. Over vijf jaar vindt het volgende lustrum plaats, maar we moeten er vanuit gaan dat daar geen veteranen meer bij aanwezig zullen zijn. En dat betekent ook dat het vertellen van verhalen uit de eerste hand stopt. De verhalen die nu nog gedeeld kunnen worden moeten we daarom goed gaan conserveren. Die opdracht heb ik ook meegekregen van Parks en van andere veteranen. Dat het belangrijk is dat we vertellen wat er zich heeft afgespeeld. Dat we onze vrijheid moeten koesteren. Zeker als we de actualiteit in Oost-Europa in ogenschouw nemen.”
“Het geheel moeten we blijven vertellen”
Daarbij gaat het ook om alle verhalen. “Dat zag je bij deze editie ook heel duidelijk terugkomen. Voor de herdenking op Omaha Beach, waar de Amerikanen landden, was veel belangstelling. Wat zich daar heeft afgespeeld is ook verfilmd in films als Private Ryan en Band of Brothers. De herdenking op Juno Beach, waar de Canadezen gestreden hebben, was veel minder druk bezocht, terwijl daar bijna net zo hard gevochten is als op Omaha. Dat perspectief, dat geheel, dat moeten we blijven vertellen.”
“Het gaat een druk jaar worden met veel herdenkingen en lezingen”
Voor Stoppels wacht ook een druk jaar. “De herdenking in Normandië is altijd het startpunt. De bevrijdingsgolf gaat zich nu langzaam in beweging zetten om in april volgend jaar in Groningen te arriveren. Mijn agenda staat inmiddels behoorlijk vol met allerlei activiteiten waar ik aan deelneem of waar ik bij betrokken ben. Komende herfst bijvoorbeeld in Arnhem als de operatie Market Garden herdacht wordt. Maar ook volgend jaar in Groningen staan veel activiteiten als lezingen, tours en documentaires te gebeuren. Die voorbereidingen zijn nu al bezig. De Canadezen zijn bijvoorbeeld al in de provincie aan het verkennen hoe ze hun herdenking vorm willen gaan geven. En die belangstelling is goed. Dat is belangrijk. De aandacht en het blijven vertellen van verhalen, dat is een belangrijke opdracht.”
