“Lichtende nachtwolken van dit formaat zijn zeldzaam, komende avond opnieuw een kans”

In de gesprekjes op straat en online gaat het zaterdag regelmatig over de lichtende nachtwolken die in de nacht van vrijdag op zaterdag boven Groningen te zien waren. Maar hoe bijzonder is dit nu precies? En hoe uniek is het? Een gesprek met sterrenkundige Jeffrey Bout.

Hoi Jeffrey! Om de koe bij de hoorns te vatten: dat er zoveel aandacht voor is, is dat terecht?
“Vooropgesteld vind ik al die aandacht heel mooi. En het is ook terecht want het fenomeen lichtende nachtwolken is behoorlijk zeldzaam. Elk jaar is er tussen half juni en half juli een kans om ze te zien. Maar toch zijn we de afgelopen jaren niet rijkelijk bedeeld. Wat het afgelopen nacht uniek maakte is dat de wolken boven Nederland hingen. Terwijl ze zich meestal veel noordelijker, richting Scandinavië, bevinden.”

We hebben het over nachtwolken maar eigenlijk zijn het geen wolken hè?
“Het is een heel apart verschijnsel. Het is donker, de straatverlichting brandt en aan de hemel staan er wolken te schijnen. En het klopt wat je zegt: deze nachtwolken ontstaan door stof dat zich op tachtig kilometer hoogte in de lucht bevindt. Het kan ook ontstaan door vallende sterren die verbranden en gruis achter laten. Op deze stofdeeltjes kan water zitten dat condenseert. Door de erg koude temperaturen op deze hoogste ontstaan er ijskristallen. Het gevolg is dat er wolken ontstaan. Niet de wolken zoals wij die kennen, maar wolken die een zilverblauwe kleur hebben. Qua vorm hebben ze een golfbeweging en daarmee zijn ze heel opvallend.”

Dat we deze wolken kunnen zien heeft te maken met de bolling van de aarde?
“De wolken bevinden zich meestal noordelijker, richting Scandinavië. In het noorden van Scandinavië wordt het in de zomer nauwelijks donker. Daarnaast speelt de bolling een rol. De wolken bevinden zich op een heel grote hoogte. Bij ons is de zon niet meer zichtbaar, terwijl dat voor deze wolken niet geldt. De wolken vangen dus direct zonlicht dat onze kant op wordt gereflecteerd.”

Je bent zelf gisteravond ook op pad gegaan om het te bekijken hè?
“Een sterrenkundige doet ook wel eens andere dingen dan naar de hemel kijken. Ik zat voor de televisie tot ik op een gegeven moment allemaal berichtjes binnenkreeg met de mededeling dat er lichtende nachtwolken te zien waren. Toen ben ik er direct op uitgegaan. En dat is toch wel heel bijzonder om mee te maken. Überhaupt dat je ze kunt zien maar ook dat ze over Nederland trokken. Dat maak je niet zo heel vaak mee.”

De vraag is ook of dit de komende dagen opnieuw te zien zal zijn …
“Die kans is zeker aanwezig. Vanavond zou dat al kunnen. Vanuit het zuiden komt wel bewolking naderbij, dus dat kan roet in het eten gooien. Maar ik denk dat het loont om naar een plek te gaan waar je een vrij uitzicht hebt op de noordelijke hemel. Bij Noorddijk bijvoorbeeld of aan de noordkant van Stad. En mocht het vanavond niet lukken, de komende tijd is er nog genoeg moois te zien. In de nacht van 12 augustus hebben we de jaarlijkse Perseïden: een sterrenregen die ook absoluut de moeite waard zal zijn.”