Jong orgelconcours wordt wereldwijd omarmd: “We beseffen niet welke prachtige instrumenten we hier hebben”

De derde editie van het IMOCG, het International Martini Organ Competition Groningen, zit erop. Zaterdagavond werd in de Martinikerk Wibren Jonkers gekroond als winnaar. Maar hoe kijkt de organisatie terug op deze editie? Een gesprek met Elsbeth Mulder van de organisatie.

Hoi Elsbeth! Hoe zou je deze editie omschrijven?
“Ik denk dat we kunnen spreken van een hele mooie en geslaagde editie. Van tevoren is het altijd spannend hoe het uitpakt. Komt er publiek? Wat gaan de deelnemers neerzetten? En hoe gaat het de jury bevallen? Voor deze editie hadden we een internationale jury. Bernard Foccroulle, een Belg, was de voorzitter. Hij werd bijgestaan door Matthias Havinga uit Nederland, Monica Melcova uit Slowakije, Vincent Thévenaz uit Zwitserland en Ville Urponen uit Finland. Uiteindelijk hebben we een hele fijne week gehad. De jury omschreef het gisteravond als een excellent orgelconcours waarbij er op een erg hoog niveau is gemusiceerd. Dat zijn prachtige woorden.”

Ook het deelnemersveld was internationaal. Kun je zeggen dat jullie internationaal al erg bekend zijn terwijl jullie nog maar heel jong zijn?
“Dit jaar hadden we twaalf deelnemers die uit onder andere Australië, Amerika en Japan kwamen. De vraag die je stelt intrigeert ons ook. Want hoe komen mensen bij ons in Groningen terecht? Himawari Honda uit Japan vertelde ons dat ze gewoon is gaan zoeken op internet. Wat wij doen sprak haar erg aan. Stukken spelen op wereldberoemde Groningse orgels uit de zeventiende en achttiende eeuw. En wat waarschijnlijk ook meespeelt is dat het midden in de zomer plaatsvindt. Er zijn nu geen colleges en andere verplichtingen. Deelnemers hebben hier tijd voor.”

Het orgelconcours begon vorige week met een openingsconcert. Via een halve finale kwamen jullie gisteren bij de finale terecht. Voor de deelnemers is het waarschijnlijk hard werken?
“Elke ronde vond op een ander orgel plaats. In het begin van de week begonnen we met twaalf deelnemers op het De Mare/Hinsz/Freytag-orgel in de Petrus & Pauluskerk in Loppersum. De halve finale vond plaats op het Schnitger-orgel in de Akerk. En de finale werd gespeeld op het hoofdorgel in de Martinikerk. Als je op een instrument gaat spelen, moet je eerst wennen. Elk orgel is anders. De lucht gedraagt zich anders, de akoestiek in het gebouw verschilt. Je zult het orgel je eigen moeten maken. Dus ja, dat is hard werken. Dat zijn uitdagingen.”

In hoeverre zijn dat redenen die meegespeeld hebben dat Wibren Jonkers gewonnen heeft?
“Het zou mee kunnen spelen. Jonkers studeert orgel aan het Conservatorium van Amsterdam. Hij kent de Nederlandse orgelcultuur. De afgelopen jaren heeft hij op diverse orgels in het land gespeeld. Hij weet hoe hij zoiets aan moet pakken. Voor de andere deelnemers is het wellicht toch wat nieuwer en onbekender. Overigens is het niet zo dat Jonkers bevoordeeld is. Matthias Havinga die in de jury zat is ook één van zijn docenten. Als organisatie hebben we om die reden gezegd dat hij het optreden van Wibren niet kon beoordelen. De andere deelnemers heeft hij wel beoordeeld. We hebben het zo eerlijk mogelijk willen organiseren.”

Tekst gaat verder onder de foto:

Wibren Jonkers werd zaterdagavond gekroond als winnaar. Foto: Lars Faber

Je noemde zojuist het spelen op het orgel in Loppersum. Dat was een nieuw onderdeel …
“Elke editie van het IMOCG proberen we iets anders te laten zijn. Eerdere edities vonden uitsluitend in de stad plaats. Twee jaar geleden vond een deel van het concours plaats in de Lutherse Kerk waarbij er opgetreden moest worden met een ensemble. Dit jaar hadden we Loppersum toegevoegd als speellocatie. En dat is heel goed bevallen. Van het publiek en de jury kregen we teruggekoppeld dat het om een prachtig instrument gaat. Wat we daarnaast anders hebben gedaan is het toevoegen van moderne werken van Nederlandse componisten. Het repertoire dat gespeeld wordt is altijd helemaal vastgesteld met een aantal keuzeopties. De deelnemers hebben dus niet zelf de mogelijkheid om iets te bedenken. Dat maakte het heel uitdagend.”

We hebben het over prachtige instrumenten die op nog veel meer plekken in onze provincie te vinden zijn. Zou het zo kunnen zijn dat jullie over twee jaar wellicht weer een locatie gaan bezoeken buiten de gemeentegrenzen?
“Dat is een hele mooie vraag. Want het doel van dit evenement is onder andere om die mooie orgels voor het voetlicht te brengen. Dagelijks lopen en fietsen er heel veel mensen langs de Martinikerk. Maar dat daar één van de mooiste instrumenten van het land staat, dat weet bijna niemand. We beseffen niet welke prachtige instrumenten we hier hebben. En je hebt gelijk. Want ook in Leens, Uithuizen en Appingedam vind je prachtige orgels. Het zou zo maar kunnen zijn dat we daar over twee jaar iets mee gaan doen.”

Je klinkt nog vol enthousiasme. Vind je het jammer dat het afgelopen is?
“Ja, toch wel. Het is een hele mooie week geweest. Het is hard werken, maar het is ook heel gezellig. Op één van de avonden hebben we bijvoorbeeld met de deelnemers een Chinese maaltijd gegeten. De juryleden konden daar niet bij zijn want het is belangrijk om een bepaalde afstand te houden. Afgelopen week voelde als een soort vakantie. Sterker nog, voor het jurylid uit Zwitserland was het vakantie. Hij had zijn gezin meegenomen en zat in een vakantiehuisje in de omgeving. Zijn vrouw en kinderen waren regelmatig in de kerk te vinden. De deelnemers waren ondergebracht bij gastgezinnen. En ja, als organisatie zullen wij wel in een zwart gat terecht komen. We hebben nog wat werkzaamheden te doen. Maar we hebben ontzettend genoten en gaan de komende tijd nagenieten.”

Uiteindelijk is er één deelnemer die met de prijs naar huis gaat. Maar iets zegt mij dat die prijs misschien wel niet zo belangrijk is …
“Het is maar hoe je het bekijkt. Dit orgelconcours heeft verschillende doelen. We vinden het belangrijk om de Groningse orgels voor het voetlicht te brengen. Dat deelnemers en publiek kennis kan maken met die prachtige instrumenten. Tijdens de afgelopen week doen de deelnemers ook ontzettend veel ervaring op. Natuurlijk ze spelen hun stukken voor een jury. Maar ze krijgen ook masterclasses van vermaarde orgelspelers. Uiteindelijk gaat iedereen met een rugzak vol ervaringen en kennis weer naar huis. Informatie die ze in de rest van hun carrière goed kunnen gebruiken. En daarmee is iedereen eigenlijk een winnaar.”

De vraag lijkt me overbodig, maar komt er een vervolg?
“Jazeker! Over twee jaar gaan we weer een IMOCG organiseren. Die editie vindt plaats van 31 juli tot en met 8 augustus. In de tussentijd hebben we ook nog iets leuks. Volgend jaar herfst wordt van 16 tot en met 19 oktober het Schnitgerfestival georganiseerd. Dit festival speelt zich af rond de historische orgels in de stad, in het bijzonder die van orgelmaker Schnitger.”