Ateliers openen de deuren: “Groningse kunstwereld blijft onder druk staan en dat baart zorgen”

Het zal volgende week zondag 15 september een feestelijke dag zijn bij de kunstenaars van de ateliers in de binnenstad die aangesloten zijn bij de Huurdersvereniging Kunstenaars. Maar er zijn ook zorgen. Want zekerheid over de toekomst is er niet. Een gesprek met Wilma Vissers van de Kunstenbond.

Hoi Wilma! Volgende week zondag organiseren jullie een open dag …
“Klopt. Drie jaar geleden hebben we voor het eerst de deuren geopend en dat was zo’n succes dat we ermee door zijn gegaan. Het gaat om de ateliers aan de Oude Boteringestraat, Pelsterstraat, Haddingestraat, Hofstraat en Kostersgang. Deze zullen volgende week zondag geopend zijn. In totaal zullen 42 kunstenaars zichzelf presenteren. In het gebouw aan de Hofstraat zal gedurende de dag operazangeres Mykheieva Elina optreden. Zij komt uit het Oekraïense Odessa. Aan de Oude Boteringestraat is er een optreden van Chris Tonelli en zijn Exploration Voice Choir.”

Het openen van de deuren: hoe belangrijk is dat?
“Ik denk dat het heel belangrijk is. Het geeft een mooi inkijkje. Kunstwerken kom je in de meeste gevallen tegen in een museum of op een expositie. Je ziet dan het eindresultaat. Door een atelier te betreden zie je het hele proces. Je ziet de ruimte waar het gemaakt is. Je ziet de omstandigheden. En je ontmoet in het atelier de kunstenaar. Op de open dag zullen de kunstenaars over hun werk vertellen, maar is het ook mogelijk om vragen te stellen. En je zult van alles tegenkomen. Van figuratief tot realistisch en abstract. Het is heel breed.”

Zorgt een open dag misschien ook voor besef? Ik bedoel, als je de namen van de kunstenaars die deelnemen doorneemt, dan zie je namen die wereldwijd exposeren …
“Dat klopt. Kunstwerken die in deze ateliers wordt gemaakt, reizen de hele wereld over. Jan Worst is denk ik best wel een bekende naam. De kunst die hij maakt wordt internationaal verkocht. Dat zou je overal tegen kunnen komen. Jet van Oosten heeft allerlei projecten in binnen- en buitenland gedaan. Dolf Verlinden heeft geëxposeerd in het Groninger Museum. Janke Klompmaker is actief in buitenlandse art residenties en zelf heb ik bijvoorbeeld geëxposeerd in Ierland. En zo zijn er tal van voorbeelden.”

Toch heeft deze dag ook een ondertoon, want met de ateliers gaat het niet goed …
“Groningen heeft te weinig betaalbare ateliers. Per 100.000 inwoners zijn er in Groningen 26 ateliers. In Maastricht zijn dit er 166, in Utrecht 161, Arnhem heeft 137 en Amsterdam 127. Ondertussen heeft Groningen wel goed aangeschreven kunstopleidingen, maar kunstenaars kunnen niet aan de slag. Op dit moment zijn er zo’n 150 kunstenaars die niet de beschikking hebben over een atelier. De gemeente heeft de ambitie uitgesproken om het aantal vierkante meters voor broedplaatsen te verhogen. Maar concrete resultaten zijn daar nog niet in geboekt.”

De vijf gebouwen waar we het nu over hebben, zijn als atelier ingericht in 1992 …
“Het is gerealiseerd door Woon- en Werkruimtes voor Kunstenaars. In 1992 werd de bestemming van de panden vastgelegd en het gebruik gefaciliteerd door de gemeente Groningen en met name door de toenmalig wethouder van Cultuur Ypke Gietema. Dankzij de geoormerkte bestemming zijn de panden betaalbaar, uitgesloten van speculatie en zorgde het voor een beter kunstklimaat. Helaas worden de ateliers in hun voortbestaan bedreigd. Daarnaast zijn er sinds 1992 geen nieuwe ateliers meer toegevoegd. Daarom is deze open dag ook zo belangrijk: dat we kunnen laten zien wat we doen. Een atelier is vaak een abstract begrip. Maar het krijgt pas een invulling als je het gezien hebt.”

De toekomst van ateliers wordt in Groningen vaak in één adem genoemd met het broedplaatsenbeleid. Ook in Backbone aan de Travertijnstraat en in de Biotoop in Haren vind je ateliers. Hoe ziet de toekomst er wat jullie betreft uit?
“Afgelopen voorjaar hebben we een petitie gestart die inmiddels ruim 1.040 keer is getekend. Wij willen voor de toekomst graag duidelijkheid en zekerheid. Ons doel is om het aantal ateliers naar de driehonderd te brengen. Samen moeten zij een oppervlakte krijgen van 10.000 m². Daarbij is het ook belangrijk dat de ruimten betaalbaar zijn. Ons voorstel is dan ook een kale huurprijs van 50 euro per m² per jaar te rekenen.”

Tegenwoordig wordt er ook gesproken over de Niemeyer-fabriek. Zou dat een locatie kunnen zijn die jullie uit de brand helpt?
“Ik denk dat je moet beginnen met in stand houden wat je nu hebt. Dus wat je nu hebt, doe je niet weg. Niemeyer zien wij niet als een optie. Het verhaal dat wij horen is dat het heel duur gaat worden. Het gaat om een leeg pand dat nog ingericht moet worden. Daar wordt een architect voor ingevlogen. Dat gaat veel geld kosten. Daarom is het beter om de panden te houden die je nu hebt. Later dit jaar wordt er in de gemeenteraad over het onderwerp gesproken. Dan zullen wij ook de petitie overhandigen. Tot die tijd kan de petitie nog ondertekend worden. Ook tijdens de open dag is er de mogelijkheid om de petitie te ondertekenen. Er zullen QR-codes beschikbaar zijn en mensen kunnen een handtekening op papier zetten.”

Is de open dag volgende week ook voor kinderen geschikt?
“Juist ook denk ik! Het is denk ik heel goed als kinderen op jonge leeftijd al in aanraking komen met kunst. Kunst intrigeert en fascineert. En weet je wat zo leuk is? Ik zit met mijn atelier in een gebouw dat vroeger in gebruik is geweest als middelbare school. Bij eerdere open dagen kwamen er mensen langs die vertelden dat ze hier vroeger aardrijkskunde kregen. Dat zijn toch mooie verhalen? En nu wordt er in de ruimtes kunst gemaakt en kunnen wij daar over vertellen. Wij hopen in ieder geval op een mooie dag met veel belangstelling.”

Open Ateliers 2024 vindt volgende week zondag plaats van 11.00 tot 17.00 uur.