Zwerfvuilteam Oosterpark houdt al vijf jaar wijk schoon: “In het begin kregen we de vraag of we een taakstraf hadden”

Wat vijf jaar geleden begon met drie bewoners is door de jaren heen uitgegroeid tot een groep van 25 personen die op maandagen de Oosterparkwijk intrekken om zwerfvuil op te ruimen. Een gesprek met Ellen Beck van Duurzaam Oosterpark over nut en noodzaak van dit zwerfvuilteam.

Hoi Ellen! Hoe is het zwerfvuilteam indertijd ontstaan?
“Het is begonnen met drie bewoners. In de wijk was er flink wat zwerfvuil aanwezig en het idee ontstond om dat te lijf te gaan, om daar iets aan te doen. Ook omdat het in de wijk gezien werd als één van de grootste ergernissen. Die eerste maanden waren niet makkelijk. Tien maanden lang hebben we elke maandagochtend met ons drieën zwerfafval opgeruimd. Regelmatig kregen we de vraag of we een taakstraf hadden. Maar naarmate de tijd vorderde groeide de interesse. De groep werd groter en tegenwoordig zijn er zo’n 20 tot 25 vrijwilligers die zwerfafval opruimen.”

Wie zijn de mensen die zich hier voor inzetten? Is het van jong tot oud?
“We hebben tegenwoordig twee groepen. We hebben een maandagochtendgroep en een avondgroep. In de avond zitten mensen die vanwege werk of school niet in de ochtend deel kunnen nemen. In de ochtend zitten mensen die gepensioneerd zijn of die in between jobs zitten. Daarmee is de samenstelling best wel gemêleerd. De groepen trekken in gele hoodies en met prikstok door de wijken. Daarmee valt het zwerfvuilteam ook op. En het grote succes hierachter is dat het voor de vrijwilligers helend werkt. Het is fijn om zwerfvuil op te kunnen ruimen. Om daarmee de wereld een beetje beter te maken.”

Tekst gaat verder onder de foto’s:

De mensen die zwerfafval opruimen. Ik kan me voorstellen dat door de jaren heen er een hechte band is ontstaan …
“Dat is zeker het geval. Het team heeft ook een groot sociaal aspect. Tijdens ziekte, verhuizingen, sterfte of wanneer hand- en spandiensten benodigd zijn, maar ook tijdens Kerstmis zoeken bewoners elkaar op. Wellicht is dit sociale aspect misschien nog wel het meest waardevol. Vanwege het vijfjarig jubileum hebben we onlangs met zijn allen een feestje gevierd. Irma Bekema kwam een passage uit het gedicht ‘Wijk’ voordragen. En het lied Viva Hollandia is door Fransien Volgenant hergeschreven. Tijdens het jubileum hebben we dit gezongen waarbij Fransien dit begeleid heeft op trompet. Daarmee hebben we de groep op een hele mooie manier in het zonnetje kunnen zetten.”

Kun je nu ook zeggen dat door de jaren heen de Oosterparkwijk schoner is geworden? Dat er meer bewustwording is ontstaan?
“Ik denk dat het zeker gelukt is om een gedragsverandering op gang te helpen. In het begin kregen we de opmerking of we een taakstraf hadden. Tegenwoordig worden er koekjes uitgedeeld en worden er duimen omhoog gestoken. Wat we doen, dat wordt gewaardeerd. We zijn ook actief op sociale media en regelmatig komen er berichtjes voorbij met tips van mensen die ergens in de wijk zwerfvuil gezien hebben. En op die manier wordt er ook bijgedragen aan een schonere wijk. Wat we doen wordt omarmd. We worden op handen en voeten gedragen.”

Komen jullie nu ook minder zwerfafval tegen?
“Ik denk dat zwerfvuil een hele goede weerspiegeling is van de maatschappij. Neem de coronacrisis. In die periode hebben we veel mondkapjes lopen opruimen. Tijdens een WK of EK voetbal kom je weer heel ander afval tegen. En met Oud & Nieuw is er veel vuurwerkafval. Het zijn de hypes die wij duidelijk terugzien in dat wat wij op straat tegenkomen. En dat is door de jaren heen niet minder geworden.”

Tekst gaat verder onder de foto:

Na een vijf jaar zou je ook kunnen zeggen dat de missie volbracht is. Maar op dit vlak is er dus nog veel werk te verzetten …
“De manier van consumeren zal anders moeten. Als je een bezoekje brengt aan de supermarkt kom je nog altijd met veel plastic thuis. En ja, er worden mooie stappen gezet. De doppen die tegenwoordig vast aan de flessen zitten. En een supermarkt die geen plastic zakje meer bij de groente afgeeft zodat je gedwongen wordt om zelf een tas mee te nemen. Dat zijn mooie voorbeelden, maar het zijn wel kleine stappen. Want nog altijd wordt er nog veel plastic in het milieu gebracht. En daar is niet altijd de mens voor verantwoordelijk. De harde wind die iets meeneemt of kraaien die een vuilniszak openpikken. Maar uiteindelijk ligt de oplossing voor geen zwerfafval wel bij de fabrikant. De plek waar het gemaakt wordt. Daar zou beleid op moeten komen.”

Jullie komen dus minder doppen tegen. Datzelfde geldt ook voor blikjes, denk ik?
“Het is wel grappig dat je dat noemt. Want het statiegeld op blikjes heeft een heel duidelijk neveneffect. Voor sommige mensen zijn deze blikjes hun inkomen geworden. Wat we zien is dat er in prullenbakken gegraaid wordt, op zoek naar blikjes. De prullenbakken zijn hier niet voor gemaakt en gaan kapot. Met als gevolg dat afval op straat belandt en het in het milieu terecht komt. Dit zijn van die voorbeelden die je van tevoren niet had kunnen bedenken dat ze zouden gebeuren.”

Nu kun je misschien zeggen, hoe belangrijk is dit nu? Wat zeggen jullie dan?
“Ik denk dat het belangrijker is dan je denkt. Uit wetenschappelijke onderzoeken blijkt bijvoorbeeld dat een opgeruimde omgeving en je gezondheid hand in hand gaan. Mensen die in een rommelige omgeving leven, die hebben meer kans op gezondheidsproblemen zoals allergieën en astma. Maar ook: wie in een schone en opgeruimde omgeving woont, is over het algemeen gelukkiger. Een opgeruimde omgeving kan een gevoel van welzijn en tevredenheid bevorderen, waardoor je je prettiger voelt in het dagelijks leven.”

Ik kan me voorstellen dat er in andere wijken en dorpen jaloers wordt gekeken naar dit initiatief …
“Jaloers kijken mag, maar zo’n team kan overal opgezet worden. Wat we zien is dat er in ons team ook mensen zitten die uit andere wijken komen. Ondertussen vinden er ook op andere plekken in de gemeente mooie initiatieven plaats. Neem Het Groenhuis in de Indische Buurt waar ze met een zelfbedacht systeem het sigarettenprobleem aan willen pakken. Heel erg tof. En nogmaals, iedereen kan zo’n team opstarten. Het begint met doorzettingsvermogen. Heel veel doorzettingsvermogen. Maar op een gegeven moment kun je de vruchten gaan plukken en wordt de wijk in verschillende opzichten nog mooier.”