Raad botst hard over vaste marktkramen: “U heeft een klomp boter op uw hoofd”

Oppositie- en coalitiepartijen zijn woensdagavond hard in botsing gekomen over het beleid rond de vaste standplaatsen in de gemeente. Deze standplaatshouders moeten tussen 23.00 en 06.00 uur hun kramen verwijderen. Verschillende partijen zijn het daar niet mee eens.

“Wat u doet is puur onnodige vragen stellen om daarmee de spreektijd, die ik heb, af te snoepen. U krijgt geen antwoord meer van mij.” Dat zegt Mariska Sloot van Stadspartij 100% voor Groningen halverwege de vergadering tegen Rico Tjepkema van de PvdA. De toehoorder is in de nieuwe raadszaal getuige van een debat waarbij het er regelmatig fel aan toe gaat. Het ervaart als een wilde achtbaanrit waarbij de voorzitter alle zeilen bij moet zetten om de karretjes op de rails te houden.

Koers
Het debat dat gevoerd werd laat zich het beste omschrijven als voor welke koers je als partij kiest. Houd je als partij vast aan de afspraken waar je in 2021 voor hebt getekend? Of zeg je, met de kennis van nu, dat het indertijd niet een goed besluit is geweest waarbij je als raadslid middelen hebt om dat beleid bij te sturen. Het CDA, VVD, PVV, Student & Stad, Stadspartij 100% voor Groningen en Partij voor het Noorden behoren tot die laatste categorie. Zij hebben de vergadering op de agenda gezet, mede naar aanleiding van een petitie die oproept om de kramen te houden. Die petitie werd afgelopen zomer ruim 2.100 keer getekend.

Vaste standplaatsen?
Bij vaste standplaatsen gaat het niet over de marktkramen die op verschillende dagen op de Vismarkt zijn te vinden. Het gaat ook niet over de kramen die tot de snackstraat behoren. Waar het wel over gaat zijn 26 kramen die verspreid door de gemeente zijn te vinden. Daarvan zijn 23 opgenomen in een pilot. Deze kramen mogen twee jaar lang 24 uur per dag blijven staan waarbij er onderzoek wordt gedaan op het effect rond bijvoorbeeld hun concurrentiepositie. De overige drie moeten ’s nachts tussen 23.00 en 06.00 uur vertrekken. Voor twee daarvan, die op de Vismarkt staan, gold deze maatregel al. Voor de kraam op de Grote Markt is het beleid nieuw. Aanleiding voor de strengere regels is de vernieuwde Grote Markt. Vanwege deze nieuwe regelgeving is er door het gemeentebestuur financiële compensatie verleend aan de marktondernemers.”

Etkin Armut (CDA): “We houden ons regelmatig een spiegel voor”
Etkin Armut van het CDA: “Je loopt door de binnenstad. Het is half één ’s nachts. Studenten wandelen van kroeg naar kroeg. Jij parkeert je fiets in één van de fietsparkeergarages. Onderweg naar je favoriete uitgaansgelegenheid loop je langs een gesloten bloemenkraam. Je vindt het onvoorstelbaar dat hoe levendig het er overdag was, hoe rustig het ’s nachts is bij deze kraam. De kraam is niemand tot last. Behalve het gemeentebestuur.” Daar reageert Rico Tjepkema op: “Als u dat vindt dan had uw partij in 2021 niet voor dit plan moeten stemmen. Door dit te zeggen heb je een enorme klomp boter op je hoofd. Je hebt er mee ingestemd, en nu schreeuw je moord en brand. Welke u-bocht wordt hier gemaakt?” Armut: “Ik zat in 2021 niet in de raad, dus ik heb er niet mee ingestemd. Achteraf kun je zeggen dat iets waar je als partij mee hebt ingestemd, dit achteraf toch een slecht idee blijkt te zijn. Wij houden ons als partij regelmatig die spiegel voor. Het zou u sieren dat ook te doen.”

Rico Tjepkema (PvdA): “Moeten we nu alles over de kop gaan gooien?”
Tjepkema: “Het zijn altijd dezelfde trucjes. Hier kun je zo niet mee wegkomen. Er is indertijd een heel participatieproces geweest met alle partijen die bij de Grote Markt betrokken zijn. Iedereen is gehoord. En nu zegt u, we gooien dat allemaal over de kop en we gaan het anders doen. Mij maakt het niet uit of mevrouw Armut wel of niet in de raad zat in 2021. Maar als partij mag je je toch aan een standpunt houden?” Armut op felle toon: “In december heeft de PvdA exact op dit punt van deze marktondernemers vragen gesteld. Was dat voor de goede sier? Dit is echt lachwekkend. Bent u zelf eigenlijk wel op de markt geweest?” Tjepkema: “De vragen die wij hebben gesteld gingen niet over marktkramen. Dat waren andere vragen. U verspreidt desinformatie.” Armut: “Ik heb de vragen hier liggen. Die gingen over standplaatshouders. Ik verward helemaal niks.”

Daan Swets (Student & Stad): “Het is een doekje voor het bloeden”
Armut wil vooral weten welk probleem er wordt opgelost met het weghalen van de kramen tijdens de nachtelijke uren. Daan Swets van Student & Stad wil dat ook weten: “We hebben eerder schriftelijke vragen gesteld. Daarop is het gemeentebestuur in gesprek gegaan met de ondernemers waarop er een doekje voor het bloeden volgde: buiten het centrum mogen de marktkramen voor twee jaar blijven staan. Daarna is hun toekomst onzeker.” Tjepkema: “We zijn blij dat deze 23 kramen kunnen blijven staan. Dat is helemaal geen doekje voor het bloeden.” Swets: “In deze gemeente zijn er wel vaker pilots. Het Noorderplantsoen bijvoorbeeld. Qua alcoholgebruik ging het om tijdelijke maatregelen die nu permanent zijn. Bij de marktkramen is deze pilot een aanloop om het straks te sluiten.”

“De Grote Markt moet aangeharkt zijn en zonder rauwe randjes”
Tjepkema bestrijdt dat: “Dat is een aanname. Ik vind deze pilot erg belangrijk.” Swets: “Er wordt gezegd dat de kramen weg moeten vanwege veiligheidsrisico’s tijdens bijvoorbeeld demonstraties. Mijn partij vindt het een gelegenheidsargument om de Grote Markt esthetisch te laten zijn. Aangeharkt en zonder rauwe randjes. Terwijl mijn partij graag een bruisende stad wil met rafelrandjes. De kramen horen op de Grote Markt. Ze zorgen voor karakter.”

Ietje Jacobs-Setz (VVD): “Mijn partij heeft voortschrijdend inzicht”
Ook de VVD heeft zich de afgelopen periode een spiegel voorgehouden. Ietje Jacobs-Setz: “Het is fijn dat raadsleden goed paraat hebben wat er in 2021 allemaal is gezegd. Maar de plannen voor de nieuwe Grote Markt bestonden uit een enorm groot pak papier. Waar we het nu over hebben was een heel klein onderdeel. Indertijd hebben we ingestemd met het plan omdat we achter het grootste deel stonden. Nu zien we dat voor dit onderdeel het een onhandige keuze is geweest.” Tjepkema: “Het is ongelofelijk hoeveel boter er rond gaat bij …” Jacobs-Setz op felle toon: “In een interruptie hoort een vraag geen betoog.” Tjepkema: “Bij deze plannen is er met zoveel ondernemers gesproken. Dat wilt u nu allemaal terugdraaien?” Jacobs-Setz: “Ik zeg dat bij nader inzien een onderdeel van het plan niet goed uitpakt. Dat is voortschrijdend inzicht. Dat bestaat in uw wereld niet. Maar straks over twee jaar zijn alle kramen wel weg.”

Peter Swart (GroenLinks): “Mijn partij is blij met alle marktkramen”
Peter Swart van GroenLinks: “Dit is een ‘gekkig’ debat. Omdat we het eigenlijk over één marktkraam hebben wordt het al snel persoonlijk. De bloemenkraam op de Grote Markt is van grootvader naar vader naar zoon gegaan. Door de nieuwe regelgeving wordt er nu wellicht gestopt met het verkopen van bloemen. Als partij zijn we blij met alle marktkramen. We zijn ook blij dat de wethouder hen de ruimte geeft.” De reden dat de kramen ’s nachts weg moeten heeft onder andere te maken met veiligheid. Toch kan Swart geen voorbeelden noemen van incidenten. Etkin Armut vindt dat vervelend: “Want juist veiligheid is één van de belangrijkste argumenten en toch kunt u geen enkel voorbeeld noemen.” Toch denkt Swart dat het goed is om dit te doen omdat het een eerlijke concurrentiepositie bevorderd.

Daan Brandenbarg (SP): “Een pilot van twee jaar is heel fair”
Dat zegt ook Daan Brandenbarg van de SP. De Socialistische Partij is bang dat door de regels te versoepelen de markt binnenkort vol staat met vaste kramen. “Er komt een pilot waarbij er twee jaar lang gekeken wordt wat er goed gaat. Daarbij wordt er ook gekeken wat de effecten zijn op andere ondernemers. Als vaste marktplaatshouder heb je een hele andere positie dan als je in een pand zit. De vaste lasten liggen op verschillende niveaus. Is dat eerlijk? Dat de pilot twee jaar duurt is ook goed, want dan zit er hier een andere gemeenteraad en een ander college. Dat is heel fair.”

Rico Tjepkema (PvdA): “Dronken mensen zijn tegen de kramen gelopen”
Rico Tjepkema: “Marktkramen passen bij Groningen. Maar ze moeten dan wel een functie hebben. We hebben het vanavond over één standplaatshouder en de oppositie verwijt het college volledig door te slaan. Maar dat is een verwijt aan eigen adres.” Mariska Sloot: “Over het hebben van een functie, wilt u dan ook dat ’s nachts alle kermisattracties weg worden gehaald?” Tjepkema: “Die staan er niet 365 dagen per jaar.” Jacobs-Setz: “Maar noemt u mij nu eens veiligheidsincident dat zich in de afgelopen jaren heeft voorgedaan.” Tjepkema: “Dit is weer een trucje. Ik heb meerdere verhalen gehoord van dronken mensen die tegen de kramen zijn gelopen.”

Etkin Armut (CDA): “Hoe kan de PvdA zo enorm losgeslagen zijn van de dagelijkse realiteit?”
Armut wederom op felle toon: “Dit laat zien dat er geen enkele reden is te bedenken waarom de standplaatshouders weg moeten. Hoe kunt u zo enorm losgeslagen zijn van de dagelijks realiteit?” Tjepkema: “Dit is erg overtrokken. U komt er zelf niet uit en komt nu met verwijten aan eigen adres.” Jacobs-Setz: “Bent u ooit bereid om een plan bij te stellen? Of zegt u, alles dat we in het verleden hebben vastgesteld dat blijft ook voor de toekomst geldig?” Tjepkema: “Inwoners mogen toch op ons vertrouwen? Dit hebben we drie jaar geleden zo afgesproken.”

Mariska Sloot (Stadspartij 100% voor Groningen): “Waarom steunen we onze marktondernemers nu niet meer?”
Mariska Sloot vraagt zich af wat er sinds 2021 is gebeurd: “Het was tijdens de raadsvergadering van 22 december. Schouder aan schouder hebben we als raad gestreden, tot onze laatste snik, voor de marktondernemers. Er werden heel veel moties ingediend. Daarin werd gesmeekt om in de plannen ruimte te houden voor de standplaatshouders. Om meer maatwerk toe te passen. Waarom worden de marktondernemers nu niet meer gesteund?” Terence van Zoelen van Partij voor de Dieren: “Welke ondernemers? We hebben het over een handvol?” Sloot: “Elke ondernemer, zo klein ook, is voor ons belangrijk. Ze werken zich het apezuur. Iedereen die het moeilijk krijgt, is er voor ons één teveel.” Van Zoelen: “Maar de Grote Markt is toch veranderd? Er staan bomen, er zijn bankjes gekomen.” Sloot: “Ondernemers zitten niet op bankjes. Wij hebben geprobeerd dit plan indertijd van tafel te vegen. Daarom hebben wij toen tegen gestemd.”

Tom Rustebiel (D66): “Belangrijk om dit niet op te blazen tot ethische proporties”
Tom Rustebiel van D66 probeert, net als Leendert van der Laan van de Partij voor het Noorden, het debat in een perspectief te plaatsen: “Wat je indertijd hebt vastgesteld, daarvan is het helemaal niet raar om dat later opnieuw ter discussie te stellen. Ik ben nu acht jaar raadslid en ik heb dit dossier als woordvoerder meegemaakt. Door de herinrichting is de situatie op de Grote Markt veranderd. Wandel- en fietsroutes zijn anders. Dat betekent ook iets voor de vaste standplaatshouders. Wil je die daar laten staan? Dan lijkt mijn partij het slim om naar de concurrentiepositie te kijken. Kan het anders? Daar willen we naar kijken en die nuance vinden we belangrijk. Kijk bijvoorbeeld naar de reclamebelasting. Dat had beter gekund. Maar het is belangrijk dit niet op te blazen tot ethische proporties.”

Wethouder Carine Bloemhoff (PvdA): “We maken het beleid voor de standplaatshouders in de binnenstad gelijk”
Tijdens het debat krijgt wethouder Carine Bloemhoff (PvdA) van Marktwezen verschillende verwijten voor de voeten gegooid. “Ik laat mij niet aanleunen dat wij niet flexibel zijn. We hebben geluisterd en voor 23 van de 26 kramen is er een oplossing. De kraam op de Grote Markt moet ’s nachts verdwijnen. Daarmee maken we het beleid voor alle vaste standplaatshouders in de binnenstad ook gelijk. Er is een uitvoerige participatie geweest rond de inrichting van de nieuwe Grote Markt. Er zijn bomen gekomen, er zijn meer bankjes geplaatst. De markt is voor iedereen. Daarnaast wil ik benadrukken dat de pilot na twee jaar geen einde oefening is.”

“Mensen klimmen op de kramen”
Armut: “Voor een groot deel is dit beleid gestoeld op veiligheid. Maar welke concrete voorbeelden kunt u noemen van onveilige situaties rond de kramen?” Bloemhoff: “Mensen die op kramen gaan staan met het risico dat ze er af kunnen vallen. Daarnaast leveren de kramen onveilige hoekjes op. Je ziet niet wat er achter een kraam gebeurd.” Armut: “Maar dat is verkeerd gedrag van mensen. Dan kan het probleem toch niet bij de marktkraamhouders worden gelegd?” Kelly Blauw van de PVV pleit daarom om meer verlichting te plaatsen en om camera’s te installeren. Bloemhoff legt uit dat het beleid op de Vismarkt al heel lang geldt. Dat wordt nu gelijkgetrokken met de Grote Markt.

Diverse partijen kunnen zich niet vinden in die uitleg. Onder andere het CDA en ook Student & Stad kondigen moties aan voor de eerstvolgende raadsvergadering. Student & Stad wil bijvoorbeeld de pilot verlengen van twee naar vijf jaar.