In de nacht van zaterdag op zondag wordt de wintertijd weer ingevoerd. Dit betekent dat de klok een uurtje teruggaat. De afgelopen jaren wordt de discussie rond het afschaffen van de zomer- en wintertijd steeds feller. Maar is afschaffen de beste optie?
Nee, zegt Marijke Gordijn. Gordijn is chronobioloog bij de Rijksuniversiteit Groningen. “Mijn voorstel zou zijn om de Engelse tijd in te voeren. Dit betekent dat we de klok in de nacht van zaterdag op zondag niet van 03.00 uur naar 02.00 uur schuiven maar naar 01.00 uur. En daar vervolgens ook niet meer aankomen.” Ongeveer een kwart van de mensen heeft last van het invoeren van de zomertijd en ontwikkelt klachten: “Als in het voorjaar de zomertijd wordt ingevoerd heeft één op de vier mensen moeite om in slaap te komen. Zij bouwen een slaaptekort op. Dit duurt niet één dag, maar voor velen vier weken en sommigen hebben er de hele zomer last van.”
Onderzoek
Enkele jaren geleden bedacht de Europese Unie een plan om een einde te maken aan het verzetten van de klok. Daar ging een onderzoek aan vooraf. Ongeveer 4,6 miljoen Europeanen was om hun mening gevraagd. Acht op de tien gaf aan de wens te hebben dat er gestopt zou worden met het verzetten van de klok. Tot op heden heeft het echter nog niet geleid tot besluitvorming.
Biologische klok
Toch denkt Gordijn dat het verstandig is om voor één tijd te gaan. Dit omdat de zomer- en wintertijd de biologische klok van mensen verstoord. “Er zijn zo’n 20.000 hersencellen actief die jou onbewust vertellen hoe laat het is. Ze regelen allerlei processen in je lichaam. De bloeddruk bijvoorbeeld, het ritme in lichaamstemperatuur en de reactiesnelheid. Ze zorgen ervoor dat je op het ene moment optimaal kunt presenteren en het andere moment goed kunt slapen. Deze biologische klok doet daar niet 24 uur over. En dat is het punt waar de natuur een handje helpt. Dat het licht wordt zorgt ervoor dat je wakker wordt waarmee je hersencellen geactiveerd worden.”
In de winter pas om 10.00 uur licht
Maar wat betekent dit bij het invoeren van een permanente zomertijd? “In de ochtend zul je dan altijd een uur eerder op moeten staan en volgens Oost-Europese tijd moeten gaan leven. In de zomer lukt dat de meeste mensen wel, want het is dan immers vroeger licht. Maar in de winter wordt het pas tegen 10.00 uur licht. Je biologische klok kan zich dan niet resetten omdat je veel eerder dan 10.00 uur verwacht wordt op je werk of opleiding. In de avond is het vervolgens langer licht, waardoor je later moe wordt en later gaat slapen. Maar ondertussen gaat ’s ochtends vroeg weer de wekker waarbij het dan nog donker is. Dat betekent minder slaap. Slaapgebrek zorgt ervoor dat je minder alert bent waardoor je een grotere kans hebt op ongelukken. Als we kijken naar de lange termijn dan is er een groter risico op hart- en vaatziekten en overgewicht.”
“We zitten in de verkeerde tijdszone”
In ons land werd vroeger de zon gebruikt voor de zon. Het hoogste stand van de zon gaf het tijdstip van 12.00 uur aan. Maar omdat dit voor elke breedtegraad anders is was dit onpraktisch. Tussen Amsterdam en Enschede was er bijvoorbeeld een tijdsverschil van tien minuten. Daarom werd de Amsterdamse tijd ingevoerd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de tijd van het Duitse Rijk overgenomen en schoven we één tijdszone op. Dat is nooit afgeschaft. Om 12.00 uur staat de zon niet boven Amsterdam op het hoogste punt, maar boven Berlijn. Daarmee zitten we in de verkeerde tijdszone. Tijdens de zomertijd is het nog extremer. Dit werd ingevoerd in 1977 tijdens de oliecrisis. De gedachte was door het langer licht te laten blijven er minder energie gebruikt zou worden. Maar door die zomertijd komen we in de tijdszone te zitten waarbij om 12.00 uur de zon op het hoogste punt staat in Oekraïne en Griekenland.
Engelse tijd
Volgens Gordijn is daarom de Engelse tijd de beste tijd voor ons: “Als je kijkt naar de stand van de zon dan hoort Nederland eigenlijk in de tijdszone van Engeland. Dan zitten we ook in de oorspronkelijke tijdszone. Daarmee krijgen we een optimale hoeveelheid ochtendlicht waardoor we de biologische klok goed kunnen resetten. En je krijgt minder avondlicht. Maar maak je geen zorgen, de warme avonden zullen best gezellig blijven. Het voordeel is namelijk dat je er beter door kunt slapen.”
