Film over complexe vriendschap tussen FC-hooligans: “Een leven is niet zwart-wit”

‘Koud Water’ is een film over de complexe vriendschap tussen twee jonge hooligans van FC Groningen. De film heeft als doel om hooliganisme en polarisatie bespreekbaar te maken. Een gesprek met filmregisseur Ayan Egal en producent Sander Roux.

Hoi Ayan en Sander! Afgelopen week vonden de laatste opnames voor de film plaats. Dat was behoorlijk indrukwekkend hè?
“Dat kun je wel zeggen. We hebben een grote groepsscene gefilmd. Bij FC Groningen is het traditie dat supporters, voorafgaand aan een thuiswedstrijd, naar het stadion lopen. Dat hebben we in beeld gebracht. We hebben een oproep gedaan waar honderd supporters gehoor aan hebben gegeven. We hebben hen door een tunnel laten lopen, met in het midden de twee hoofdrolspelers van de film. Daarnaast hebben we ook nog een aantal andere scenes gefilmd, waaronder een vechtpartij.”

Je filmt in de openbare ruimte, waarbij je werkt met een grote groep figuranten. Ik kan me voorstellen dat daar flink wat tijd in is gaan zitten …
“Haha, nou echt wel. We zijn drie weken fulltime bezig geweest om dit voor elkaar te krijgen. We wilden het ook zo goed mogelijk doen. We hadden zes partytenten staan waar de figuranten koek en zopie konden krijgen, er was een EHBO-team, er was een defibrillator aanwezig, er was entertainment en we hadden een calamiteitenplan opgesteld. Dat klinkt wellicht wat overdreven, maar je wilt een goede gastheer zijn. Bij het maken van een film moet je nu eenmaal lang wachten. Daar wilden we op inspelen door in die dode momenten toch wat leuks aan te bieden.”

Tekst gaat verder onder de foto’s:

Nu was het afgelopen week nogal slecht weer. Dat zal niet prettig geweest zijn …
“Eigenlijk waren we daar wel heel blij mee. De regen zorgt namelijk voor een dramatisch effect dat we ook zochten. Het lopen naar de Euroborg is de openingsscène van de film. Door de regen hebben we een hele sterke opening neer kunnen zetten. We hebben bijvoorbeeld heel mooi de silhouetten van de supporters, die zichtbaar zijn op het natte asfalt, heel mooi in beeld kunnen brengen. Voor de figuranten was de regen minder prettig. Maar samen zingen houdt je warm. Zo is ‘De groene hel, die staat in brand’ bijvoorbeeld gezongen. Dat is indrukwekkend.”

We hebben het in dit gesprek over ‘Koud Water’. Een korte film waar jullie al behoorlijk lang mee bezig zijn …
“We hebben beide een theater achtergrond maar wilden eigenlijk films maken. Theater vinden we een prachtig medium. Maar altijd was daar ook die filmdroom. In eerste instantie hield de onervarenheid ons tegen. We durfden de stap niet te zetten. Maar als iets je doel is, dan gaat op een gegeven moment de knop om, om het onmogelijke toch mogelijk te maken. Om het te proberen. Dit is onze eerste korte film en die hebben we in twee fases ontwikkeld. In de eerste fase hebben we een proof on concept gemaakt. Deze hebben we met subsidies kunnen realiseren. Het resultaat hebben we neergelegd bij bijvoorbeeld de supporters. Daar zijn verbeterpunten uitgerold. Tijdens dit proces hebben we ook mogelijkheden gezien om het verhaal verder uit te diepen. Op basis van die reflectie een feedback hebben we in de tweede fase een verbeterde versie gemaakt. En om een antwoord te geven op je vraag: klopt. We zijn nu een jaar of drie hier mee bezig.”

Maar om een film te maken heb je ook mensen nodig zoals cameramensen en editors …
“Dat klopt. We begonnen vanaf nul. We zijn via een oproep op sociale media begonnen. Mensen die reageerden hebben we uitgenodigd om aan tafel een gesprek te voeren. Passen de persoonlijkheden en de energie van deze mensen bij onze ambities? Omdat we beginnend zijn, kunnen we financieel weinig bieden. Het doel is om vanuit passie als community iets moois voor elkaar te krijgen. Het is gelukt om een goed team samen te stellen. We hebben twee keer meegedaan aan een 48 Hour-wedstrijd. Daarbij moet je in 48 uur een film zien te maken. Vorig jaar wonnen we deze wedstrijd waarop we internationaal mochten. Op die manier maak je naam en bouw je een netwerk op. En nog belangrijker: we zijn als team naar elkaar toe gegroeid en hebben daarmee veel ervaring opgedaan.”

Dan naar de film. In ‘Koud Water’ worden de jonge voetbalhooligans Anouar en Raoul gevolgd. Wat willen jullie hiermee bereiken?
“Eigenlijk gaat de film over polarisatie. Als je het hebt over hooligans, dan heb je het over een groep waar mensen vooroordelen over hebben. Daardoor voelt deze groep zich in een hoek gedreven. Je kunt een vergelijking maken met Amerika. Daar zagen we dat een rechtse golf van boze mensen harder ging lopen om Trump in het zadel te helpen als nieuwe president. Puur en alleen omdat ze weg werden gezet. En ook in ons eigen land zien we voorbeelden. Vorige week bijvoorbeeld nog de opmerking in politiek Den Haag waarbij gezegd zou zijn dat je het kwaad als een puist uit moet knijpen. Het is een schoolvoorbeeld hoe je polarisatie aanwakkert, hoe je mensen in een hoek duwt. Dat is de kern van onze film.”

Maar hoe laat je dit dan zien?
“We belichten de vriendschap die Anouar en Raoul hebben. In de voetbalarena zijn zij hooligans. Maar er speelt ook een wereld om heen. De één wil uit de hooligan-wereld breken, de ander heeft juist veel eigenwaarde en zingeving. De film gaat over afgewezen worden door de samenleving, wie vertrouw je het meeste, over vriendschap en over vooroordelen. In een leven is iets niet zwart-wit. Mensen worden gevormd door omstandigheden en door de manier waarop anderen hen zien. In een wereld die steeds verder verhardt, willen we het publiek er aan herinneren dat achter elk oordeel en elke daad een complex, menselijk verhaal schuil gaat.”

Tekst gaat verder onder de foto’s:

Jullie hebben hier een actueel thema mee te pakken. Wat hoop je dat het op gaat leveren?
“Eerlijk gezegd zijn we daar best wel zenuwachtig voor. Ja, het is actueel en we weten ook dat mensen hier over gaan praten. Eén van de fondsen die ons bij de realisatie van deze film steunt is Fonds ZOZ. Hun kernwaarde is dat zij projecten steunen die depolarisatie aanmoedigen. Wij hopen dat onze film wellicht kan dienen als educatiemateriaal: op scholen en binnen voetbalclubs. Een gesprek, of een discussie, over dit thema is waardevol, waarbij wij denken dat het heel mooi zou zijn als het een breder effect gaat hebben in de samenleving. De film zal wel voor 16 jaar een ouder zijn.”

Nu zijn er in Nederland diverse voetbalclubs. Groningen is niet direct de voetbalclub die je noemt als je het hebt over hooligans …
“Eens. Maar we hebben voor FC Groningen gekozen omdat we beide uit deze stad komen. We hebben een voorliefde voor Groningen en voor de FC. We kennen de mensen op de tribunes ook. Ik zeg niet dat we tot de hooligankern behoren, maar we kennen de wereld wel. Wij kunnen ze begrijpen, wij kunnen ons in hen inleven. Wel is het zo dat de harde kern van de FC niet aan deze film mee wilde werken. En dat is hun goed recht. Andere FC-supporters waren een stuk opener. Zij zijn ook op komen dagen bij de opnames van de film. Daardoor is het toch gelukt om heel dichtbij het verhaal te komen zoals we dat willen brengen.”

Wanneer kunnen we de film gaan bewonderen?
“De laatste opnames hebben we nu gehad. We gaan de komende periode bezig met de montage. Daar komt veel bij kijken. We hopen de film komend voorjaar af te hebben. Het idee is dat we het resultaat eerst in het buitenland gaan vertonen op festivals. Door daar naam te maken, omdat deze festivals goed staan aangeschreven, wordt het makkelijker om de film ook in Nederland te programmeren en brengen we film terug naar Groningen.”