Voorjaar klopt op de deur in de natuur: “Mijn tip is om eens vijf minuten stil te blijven staan”

De lente klopt op de deur. Met die woorden sloot OOG-weerman Johan Kamphuis afgelopen vrijdag zijn weerbericht af, toen hij vooruit keek naar volgende week. Maar is er al wat van die lente te merken in de natuur? En wat zijn de tips? Een gesprek met boswachter Bart Zwiers van Natuurmonumenten.

Hoi Bart! De afgelopen weken was het fris, waarbij we onlangs nog sneeuw hadden. Heeft dat invloed op het voorjaar in de natuur?
“Ik denk dat het antwoord je gaat verbazen. De temperatuur heeft namelijk geen grote invloed. Vogels kijken vooral naar de daglengte. Hoe langer de dagen worden, hoe actiever ze worden. Inmiddels zitten we al ruim twee maanden na de kortste dag en kun je al heel duidelijk merken dat het alweer langer licht is. In de natuur gebeurt momenteel ook van alles.”

Kun je een voorbeeld geven?
“Wel, waar ik wel heel trots op ben is dat ik de afgelopen dagen de veldleeuwerik zag fladderen. Het waren een stuk of vijf, zes. De veldleeuwerik kenmerkt zich door een uitbundig klinkende zang. En waarom maakt mij dat trots? Nou, met de veldleeuwerik gaat het niet goed. Ze worden in ons land zeldzamer. Maar ze maken zo’n prachtig geluid. Als je last hebt van een winterdepressie, dan zou mijn advies zijn om naar De Onlanden te gaan, en daar je ogen te sluiten en om vervolgens alleen maar te luisteren. Dat is zo mooi.”

Tekst gaat verder onder de foto’s:

Dat de dagen beginnen te lengen, merk je dat ook aan het gedrag van andere vogels?
“Absoluut. De aalscholver en de zeearend zitten bijvoorbeeld al op de eieren. En ook de wulp en de kievit heb ik reeds gehoord. De lente is al enige tijd flink aanwezig. Wij als mensen hebben dat nog niet altijd door, omdat we vooral naar de kalender en de weersomstandigheden kijken. Je ziet het bijvoorbeeld ook op onze landgoederen die wij beheren. Zo’n twee, drie weken geleden is de grote bonte specht begonnen door met zijn snavel tegen de bomen te trommelen. Dit doet de vogel om zijn territorium af te bakenen. Ook de groene specht is aanwezig. Deze wisselt het trommelen af met een lach. Als je op een landgoed of in de bossen ‘hahaha’ hoort, dan weet je dat de groene specht in de buurt is.”

Het gaat nu over vogels, maar ook qua planten is er van alles al te zien…
“Absoluut. De landgoederen staan vol met sneeuwklokjes. Daarnaast zie je inmiddels de krokussen tevoorschijn komen en ook daslook, dat wordt ook wel berenkruid genoemd, laat zich al zien. Op basis van de lengte van de dagen zie je het de grond uit schieten. Wat mij afgelopen week ook opviel was dat ik een heleboel citroentjes zag vliegen. Dat deze vlinder zich nu al liet zien, kan ik niet zo goed verklaren. Er is nog maar weinig nectar aanwezig.”

Er is dus genoeg te zien. Welke tip zou je aan de lezers van dit artikel mee willen geven?
“Kijk vooral naar de weersomstandigheden. Schijnt de zon volop en staat er weinig wind, dan kun je prima naar een open gebied gaan. Je voelt dan het voorjaar op je huid. Is het wat schraler en laat de zon zich minder vaak zien, dan kun je voor een bos kiezen. Rond Groningen is er veel te zien en te beleven. Het Noordlaarderbos bijvoorbeeld, De Braak bij Paterswolde, Kardinge of De Onlanden. En een tip van de boswachter: blijf eens vijf minuten staan. Ga eens vijf minuten heel stil staan. Je zult zien dat de natuur op je af komt. Als je in beweging bent, dan zien vogels en dieren je als een bewegend object. Een bedreiging. Maar door stil te blijven staan ga je qua silhouet op in de natuur en zullen dieren veel dichterbij je komen.”

Tekst gaat verder onder de foto’s:

Er is ook een keerzijde. De afgelopen jaren ging het regelmatig over de vogelgriep. Een ziekte die onder andere zich tijdens het voorjaar liet zien. Hoe staat het daar op dit moment mee?
“Het is sluimerend aanwezig. Ik heb het idee dat op dit moment vooral brandganzen getroffen worden. Nu valt het nog relatief mee, maar wanneer ze straks in kolonies dicht op elkaar zitten, kan het weer snel gaan. Dan is de besmettingskans veel groter. Mijn indruk is dat deze griep vogels niet in het algemeen raakt, maar dat er elk seizoen soorten worden getroffen. Vier jaar geleden waren de brandganzen ook aan de beurt. Nu lijkt dat opnieuw te gebeuren. En nog een tip: zie je tijdens je wandeling een dode vogel liggen, raak deze dan niet aan en meld dit bij het RIVM.”

De afgelopen jaren kwamen De Onlanden positief in het nieuws met onder andere een zeearend die er ging broeden. Zitten zulke verrassingen er dit jaar ook in?
“Afgelopen week zag ik kraanvogels overkomen. In het Fochteloërveen, in het zuidwesten van Drenthe, heb je jaarrond kraanvogels. Broedvogels, maar ook doortrekkers. Mijn wens is dat deze vogels nog eens in De Onlanden gaan broeden. Dat zou fantastisch zijn. En ik denk ook dat daar kansen toe zijn.”

Kun je dat uitleggen?
“De Onlanden zijn aan het veranderen van moerassen naar moerasbossen. En met bossen bedoel ik dan het opkomen van struiken. Dat is een natuurlijk fenomeen. De vogels die in het gebied leven, die passen zich hierop aan. Zo zie je tegenwoordig al veel meer houtduiven. En wat ook leuk is om te vertellen, is dat we deze winter hard gewerkt hebben rond de uitkijktoren in De Onlanden. Daar hebben we plassen aangelegd. Deze plassen zijn afgesloten van het oppervlaktewater, waardoor het alleen stilstaand kwel- en regenwater bevat. Hier verwacht ik hele mooie ontwikkelingen.”

Kortom, er is genoeg te zien!
“Absoluut. Je bent van harte welkom in onze gebieden. En mijn tip: geef je oren en ogen goed de kost. En neem je tijd. Je mag gerust eens vijf minuten ergens stilstaan. De lente is een prachtig seizoen. Echt waar.”

Mocht je op zoek zijn naar leuke activiteiten van Natuurmonumenten in en rond Groningen, kijk dan op deze website.